گردش و طبیعت‌گردی در روستای کسما گیلان

یکی از انواع گردشگری که روزبه‌روز طرفداران بیشتری پیدا می‌کند، گردشگری روستایی است. گیلان از استان‌هایی به شمار می‌رود که گردش‌ در روستا و دهستان‌های آن، جدا از جاذبه‌های طبیعی و بکر، لبریز از تجربه‌های منحصربه‌فرد است. یکی از دهستان‌های معروف استان گیلان، روستای کسما است که تاریخی پر فرازونشیب را در جنبش جنگل شاهد بوده و بناهای ارزشمند بسیاری در آن به چشم می‌خورد.

اگر به گردشگری روستایی علاقه‌مند هستید، برای آشنایی با دهستان تاریخی و روستای کسما با من در مجله گردشگری علی‌بابا همراه باشید.

دهستان کسما کجاست؟

دهستان کسما یا روستای کسما با چندین آبادی در بخش مرکزی شهرستان صومعه‌سرا و به فاصله ۳ کیلومتری این شهر در استان گیلان قرار دارد.

این دهستان در مرکز شهرستان صومعه‌سرا و میان دهستان‌های مرکیه، اباتر، طاهرگوراب، ضیابر، هندخاله، تولمات و شهرستان‌های بندرانزلی و فومن و در منطقه‌ای جلگه‌ای واقع شده است. این دهستان در گذشته‌های دور بازارها و کاروان‌سراهای بسیاری داشت و حالا هم یکی از مراکز تاریخی استان گیلان به شمار می‌رود.

لوکیشن روستای کسما روی گوگل‌مپ

پیشینه تاریخی روستای کسما

کسما در قرون نهم و دهم هجری شهرت و اعتبار فراوانی داشت. در کتاب تاریخ گیلان «عبدالفتاح فومنی»، در خلال جنگ‌های علی بیک سلطان با شیرزاد سلطان، چند بار از این آبادی نام برده شده است که نشان از قدمت این منطقه دارد.

عکس از: سایت Google Maps

جالب است بدانید روستای کسما در زمان نهضت جنگل، مرکز اولین تشکیلات نظامی و اداری جنگلیان به رهبری میرزا کوچک جنگلی بود، اما بعد از مدتی به دستور میرزا، تشکیلات اداری جنگلیان به خانه اربابی حاج محمد قلی (معروف به درخانه) و مدرسه نظام جنگل به حسینیه کسماء انتقال یافته و مرکز ستاد میرزا کوچک خان شده است.

نشریه جنگل هم که یکی از مهم‌ترین نشریات تاریخ مطبوعات گیلان و چه بسا ایران بوده، حدود یک قرن پیش با ابتدایی‌ترین امکانات و به صورت چاپ سنگی در دهستان و روستای کسما منتشر می‌شد.

بازار محلی و محصولات کسما

چهارشنبه‌بازار کسما، یکی از بازارهای محلی باصفای گیلان است که از گذشته تا حال همیشه به صورت هفتگی برگزار شده است. برنج، انواع میوه و تره‌بار، محصولات دامی و غذایی مثل مرغ، ماهی، تخم‌مرغ، شیر، ماست، پنیر و همچنین لوازم منزل، پوشاک و مانند آن در این بازارها برای فروش عرضه می‌شود.

عکس از: سایت Google Maps

بازار روستای کسما مثل بیشتر بازارهای هفتگی گیلان در صبح رونق بیشتری دارد، چون گروه قابل توجهی از مشتریان را اهالی آبادی‌های دیگر تشکیل می‌دهند؛ آن‌ها تا ظهر خرید خود را انجام داده و به روستای خود برمی‌گردند.

هنگام عصر و با نزدیک شدن زمان تعطیلی بازار، فروشندگان شتاب بیشتری دارند و به همین دلیل می توان اجناس روستای کسما را به نسبت صبح با قیمت کمتری خرید.

عکس از: سایت Google Maps

پرورش ابریشم و نوغان‌کاری هم از سال‌های دور تا به حال در دهستان کسما رواج بسیاری داشت؛ البته این روزها این فعالیت‌ها رونق سابق را ندارد. به گفته یکی از کهنسالان این دهستان، در دهه‌های گذشته، گستردگی کار نوقان در این منطقه تا به آن جا بوده که نیروی کار از روستاهای دیگر به دهستان و روستای کسما وارد می‌شد.

جاهای دیدنی روستای کسما

شاید نام دهستان و روستای کسما به شهرت خیلی از جاهای دیدنی گیلان نباشد، اما این روستا جاذبه‌های تاریخی و دیدنی‌های مختلفی را در دل خود جای داده است.

– گشتی در حمام قجری کسما

از جاذبه‌های تاریخی این دهستان زیبا می‌توان به حمام قدیمی مربوط به دوره قاجار اشاره کرد که درخیابان سردار جنگل دهستان و روستای کسما واقع شده است. اطرافِ این حمام کوچه‌های زیاد وجود دارد که به بازار راه پیدا می‌کند و نشان از آن دارد که این حمام در جای پُر رفت‌وآمدی ساخته شده است.

قسمت‌های مختلف حمامِ کسما مثل سربینه، میان‌دَر، صحن اصلی، نظافت‌خانه، فضای شست‌وشو، خزینه، سرد درون و گرم درون است.

سقف این حمام تاریخی ۹ گنبد در اندازه‌های مختلف دارد که ۶ گنبد آن از بقیه بزرگ‌تر است. بر بالای این گنبدها گنبدی کوچک‌تر هم دیده می‌شود که برای نوررسانی به فضای داخلی حمام سوراخ های گردی دارد.

عکس از: سایت Google Maps

بر اساس گفته اهالی محل روستای کسما این حمام تا سال ۱۳۷۴ مورد استفاده قرار می‌گرفته است. خزینه‌ این حمام در سال ۱۳۴۲ به دستور متصدیان بهداشت، مسدود و مخزن‌های آب سرد و گرم بتونی جدیدی روی سقف و پشت بنا احداث شد تا آب موردنیاز حمام را تامین کند.

آخرین مرمت این حمام حدود ۷۰ سال پیش بوده است و بخشی از آن هم متاسفانه با گسترش شهرسازی و احداث خیابان ویران شده است.

عکس از: سایت Google Maps

این حمام دو حوض آب سرد و آب گرم دارد که آب آن هم از آب رودخانه و قنات تامین می‌شده است. این حمام در تاریخ ۱۱ شهریور ۱۳۸۲ با شماره‌‌ ثبت ۹۹۴۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

– پل تاریخی کسما

از دیگر دیدنی‌های کسما، پُلی است که در سه کیلومتری این دهستان و در مسیر راهی قرار دارد که به دستور شاه عباس اول ساخته شده است.

این پل تاریخی در روستای کسما ۲۵ متر طول و ۲۰/۴ متر عرض دارد و ارتفاع دهنه‌های بزرگ آن از سطح به ۵ متر می‌رسد. این بنا پنج دهانه کوچک و بزرگ آجری دارد. در حال حاضر متاسفانه یکی از طاق‌های اصلی آن فرو ریخته و پایه‌های آن هم آب‌برهایی برای سهولت جریان رودخانه هستند.

این پل در جاده روستای کسما به ماسال واقع شده و روی رودخانه این دهستان ساخته شده بود. این روزها بخش مرکزی و شرقی پل را آب برده و اثری از آن بر جای نمانده است. تنها بخش باقی‌مانده‌ این پل یک سوم غربی آن است که به طول کمی بیش از ۱۰ متر و پهنای ۴.۵ متر است.

مصالح ساخت این پل از آجر است. بخش کوچکی از انتهای پل درست کنار آب باقی مانده، ولی از آن جا که که روی آن پوشیده از رسوبات است، قابل بازسازی نیست. در حال حاضر برای رفت‌وآمد و حمل‌ونقل روی رودخانه کسما، پل جدیدی ساخته شده که مورد استفاده اهالی قرار می گیرد.

– مجسمه کبریت‌خان در کسما

نزدیک حمام تاریخی روستای کسما در ورودی یکی از بازارهای آن سردیسی خودنمایی می‌کند. سردیس ابراهیم کسمایی، معروف به کبریت‌خان! این مرد شجاع یکی از یاران میرزا کوچک جنگلی بود که پس از رشادت‌های بسیار تبعید و در آخر هم اعدام شد. زیر سردیس کبریت‌خان شرح‌حال مختصری از زندگی او نوشته شده است.

عکس از: سایت Google Maps

ابراهیم از ابتدای کار نهضت یعنی در سال ۱۲۹۴ خورشیدی با برادرش حاج احمد و میرزا کوچک خان همراه بود. کبریت‌خان لقبی بود که میرزا کوچک جنگلی به ابراهیم کسمایی داد، چون او بسیار تندمزاج بود و مقابل ظلم و بی‌عدالتی تاب مقاومت نداشت و زود برافروخته و عصبانی می‌شد.

اگر تا به حال در دهستان تاریخی و روستای کسما گردش کرده‌اید، تجربیات و حس‌وحال حضورتان را در این منطقه در بخش دیدگاه‌های این مقاله با ما و مخاطبان مجله گردشگری علی‌بابا به اشتراک بگذارید.