ترکمن صحرا کجاست؟ گشت‌وگذار در نگین سبز شمال ایران

ترکمن صحرا، سرزمینی سرشار از زیبایی‌های طبیعی و فرهنگی، با وسعتی حدود ۲۰ هزارکیلومتر در شمال ایران واقع شده و به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی گلستان، هرساله پذیرای گردشگران بسیاری است. جاذبه‌های دیدنی ترکمن صحرا آن‌قدر متنوع است که هر گردشگری و با هر سلیقه‌ای می‌تواند، از سفر به این منطقه لذت ببرد. طبیعت‌گردان می‌توانند از تماشای دشت‌های سرسبز و تپه‌های ماهور و… لذت ببرند و سکوت و آرامش خاصی را تجربه کنند.

علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ با بازدید از جاذبه‌های تاریخی چون گنبدکاووس، گشت در بازار و دیدن صنایع‌دستی تجربه‌ای متفاوت کسب می‌کنند. باید بگوییم همین تنوع اقلیمی و جاذبه‌های طبیعی و تاریخی باعث شده تا این منطقه در فهرست آثار ملی ایران ثبت شود؛ همچنین یونسکو این منطقه را به‌عنوان ذخیرگاه زیست‌کره به رسمیت شناخته است.

اگر با همه این تعریف‌ها تصمیم گرفتید، این ‌بار منطقه ترکمن صحرا را مقصد سفر خود انتخاب کنید و از سایر دیدنی‌های گلستان لذت ببرید، با این مقاله از مجله علی‌بابا همراه باشید.

ترکمن صحرا کجاست؟

این منطقه در شمال استان گلستان و بخش‌هایی از استان خراسان شمالی واقع شده است. از شمال به جمهوری ترکمنستان، از شرق به خراسان شمالی، از غرب به دریای خزر و از جنوب به کوهپایه‌های البرز محدود می‌شود.

عکس از: سایت Google Maps

شهرهای بندرترکمن، گنبدکاووس، مراوه تپه، آق‌قلا و سیمین‌شهر بخشی از دشت ترکمن پهناور و سرسبز هستند که باید در سفر به این منطقه از آن‌ها بازدید کنید.

لوکیشن ترکمن صحرا روی گوگل‌مپ

بهترین مسیر دسترسی به ترکمن صحرا

اگر قصد سفر به ترکمن صحرا را دارید، می‌توانید از سه طریق زمینی و هوایی و ریلی خودتان را به این منطقه برسانید. اگر قصد دارید با خودروی شخصی به منطقه ترکمن صحرا سفر کنید، باتوجه‌به مسیر حرکت باید یکی از جاده‌های فیروزکوه به ساری، جاده گیلان به مازندان یا مشهد به قوچان به کلاله را انتخاب و خودتان را به بندرترکمن و سایر دیدنی‌های این منطقه برسانید.

اگر انتخاب شما سفر زمینی است، به وضعیت آب‌وهوا دقت کنید، برای سفر به منطقه ترکمن صحرا در فصل زمستان به تجهیزات کافی مانند زنجیر چرخ نیاز دارید.

عکس از: سایت Google Maps

نزدیک‌ترین ایستگاه قطار به این منطقه راه‌‌آهن گرگان است که تا مرکز شهر تنها ۱۵ دقیقه فاصله دارد که می‌توانید پس از خروج از ایستگاه با تاکسی یا اتوبوس به نقاط مختلف شهر سفر کنید.

در آخر اگر به‌دنبال سریع‌ترین روش سفر به این منطقه هستید، باید سفر هواپیمایی را انتخاب کنید. فرودگاه گرگان و نکا نزدیک‌ترین فرودگاه‌ها به ترکمن صحرا هستند.

عکس از: سایت Google Maps

بهترین مسیر دسترسی به ترکمن صحرا و طبیعت بکر آن به مبدأ حرکت، بودجه، زمان حرکت، سلیقه و سبک زندگی شما بستگی دارد. در ادامه مسیرهای دسترسی از چند شهر مهم را برایتان قرار داده‌ایم.

– سفر به ترکمن صحرا از مشهد

شهر مشهد در فاصله ۵۰۰کیلومتری ترکمن صحراست. اگر مبدأ حرکت شما مشهد باشد، می‌توانید از دو مسیر استفاده کنید:

1. جاده مشهد، چناران، فاروج، قوچان، شیروان، کلاله و گنبدکاووس که بهترین مسیر رسیدن به گنبدکاووس و مرکز منطقه ترکمن صحراست.
2. جاده نیشابور-سبزوار که می‌توانید به‌عنوان مسیر جایگزین استفاده کنید.

مسیر مشهد به ترکمن صحرا روی نقشه

عکس از: سایت Google Maps

– سفر به ترکمن صحرا از تهران

اگر مبدأ حرکت شما تهران است می‌توانید از هر سه طریق به ترکمن صحرا بروید و در هر حالت تجربه متفاوتی کسب کنید. فاصله تهران تا ترکمن صحرا حدود ۴۰۰ کیلومتر است. اگر با ماشین شخصی این مسیر را طی می‌کنید، بهترین انتخاب جاده فیروزکوه ساری است که تقریبا ۸ ساعت زمان می‌برد؛ اما در همین مدت می‌توانید از طبیعت اطراف لذت ببرید و پیش از رسیدن به مقصد اصلی سفر خودتان را آغاز کنید.

مسیر تهران به ترکمن صحرا روی نقشه

عکس از: سایت Google Maps

انتخاب دوم شما مسیر ریلی تهران به گرگان است که در این مسیر از پل زیبای ورسک می‌گذرد و شانس دیدن منظره‌ زیبا را به شما می‌دهد.

در آخر می‌توانید از تهران با هواپیما به گرگان بیایید و از آنجا سفر اصلی خود را آغاز کنید.

– سفر به ترکمن صحرا از گرگان

اگر مبدأ حرکت شما گرگان باشد، مسیر کوتاه‌تری را تا رسیدن به این جاذبه تفریحی گردشگری طی می‌کنید. بهترین مسیر جاده گرگان و آق‌قلا و گنبدکاووس است که تقریبا ۲ ساعت زمان می‌برد.

مسیر گرگان تا ترکمن صحرا روی نقشه

– سفر به ترکمن صحرا از ساری

اگر مبدأ حرکت شما شهر ساری‌ است می‌تواند با خودروی شخصی یا از طریق قطار به این منطقه گردشگری حرکت کنید و از جاذبه‌های دیدنی منطقه لذت ببرید.

مسیر ساری تا ترکمن صحرا روی نقشه

عکس از: سایت Wikimedia

بهترین زمان بازدید از ترکمن صحرا

ترکمن صحرا منطقه‌ی وسیعی است، در هر فصلی زیبایی‌های خاص خودش را دارد و تجربه‌های متفاوتی برایتان رقم می‌زند؛ اما به‌طورکلی بهترین زمان سفر به منطقه ترکمن صحرا فصل بهار و اوایل پاییز است.

عکس از: سایت Google Maps

هوای خوش و معتدل، دشت‌های سبز، طبیعت رنگارنگ و گل‌های زرد بهاری تنها بخشی از تجربه گردشگران در فصل بهار است، به همین دلیل در دوماهه اول سال به‌خصوص ایام نوروز جمعیت بسیاری از گردشگران به این منطقه سفر می‌کنند.

شرجی و گرمی هوا در تابستان، سردی و سوز در زمستان، بارش برف و صعب‌العبوربودن بعضی از مسیرها سبب شده تا در این دو فصل، گردشگران کمتری ترکمن صحرا را به‌عنوان مقصد گردشگری انتخاب کنند.

آب‌وهوای ترکمن صحرا

شاید بتوان تنوع آب‌وهوایی را یکی از جاذبه‌های ترکمن صحرا معرفی کرد. وسعت این منطقه باعث شده در هر نقطه آب‌وهوای مختلفی را تجربه کنید.

عکس از: سایت Google Maps

بخش شمالی ترکمن صحرا (شهرهایی چون بخش شمالی بندر ترکمن، گنبدکاووس و آق‌قلا) به‌دلیل نزدیکی به صحرای خشک ترکمنستان، آب‌وهوای نیمه‌خشک و بیابانی دارد. اگر از شمال به‌سمت بخش جنوبی بندرترکمن و آشوراده حرکت کنید، آب‌وهوای مدیترانه‌ای را تجربه خواهید کرد. به همین ترتیب هر چقدر از شرق ترکمن صحرا فاصله بگیرید و به‌سمت بخش‌های غربی بروید، هوا معتدل‌تر خواهد شد.

پوشش گیاهی و جانوری ترکمن صحرا

دور از انتظار نیست که آ‌ب‌وهوای مختلف منطقه باعث ایجاد تنوع پوشش گیاهی هم شده‌ باشد. بارش کم باران در بخش شمالی ترکمن صحرا باعث شده تا این بخش سرسبزی کمتری داشته باشد. پوشش گیاهی این منطقه بیشتر شامل گیاهانی چون گز و بوته‌های خاردار می‌شود که در برابر خشکی مقاوم هستند.

عکس از: سایت Google Maps

در مقابل هرچه به‌سمت بخش‌های جنوبی حرکت کنید، با دشت‌های یکدست سبز و چشم‌نواز روبه‌رو خواهید شد. مراتع سرسبز و درختان انبوه احتمالا همان چیزی است که در بیشتر عکس‌های ترکمن صحرا دیده‌اید.

عکس از: سایت Google Maps

اگر با شنیدن اسم ترکمن صحرا یاد اسب‌های اصیل ایرانی افتادید، باید بگوییم این تنها گونه‌ی جانوری نیست که در این منطقه خواهید دید. حیواناتی چون گرگ، روباه ترکمنی، خرگوش و آهو در بخش بیابانی، گوسفند و بز در مناطق نیمه‌خشک، شتر در شوره‌زارهای شمال، انواع پرندگان مانند اردک و غاز، شاهین و عقاب در بخش جنوبی انواع ماهی‌ها در رودخانه و سواحل خزر دیگر گونه‌های جانوری منطقه ترکمن صحرا هستند که در زیبایی آن نقش دارد.

بخش‌های مختلف ترکمن صحرا

همان‌طور که بالاتر گفتیم ترکمن صحرا شامل بخش‌های زیادی می‌شود که دیدن از هرکدام حس و حال متفاوتی را برای شما رقم خواهد زد و جاذبه‌های تفریحی و گردشگری متفاوتی را تجربه خواهید کرد. این‌ها اصلی‌ترین بخش‌های ترکمن صحرا هستند:

عکس از: سایت Google Maps

– بندر ترکمن

بندر ترکمن، در غرب استان گلستان و در کرانه‌های دریای خزر واقع شده است. این شهر با سواحل نیلگون، اسکله پررونق، بازارهای سنتی و مردمی خونگرم، به یکی از مقاصد محبوب گردشگری در سفر به دشت ترکمن تبدیل شده‌ است.

اسکله بندر ترکمن، یکی از قدیمی‌ترین اسکله‌های ایران است. در این اسکله می‌توانید از تماشای دریای خزر و کشتی‌ها لذت ببرید یا با قایق به جزیره آشوراده سفر کنید.

اگر قصد خرید سوغاتی را دارید، دوشنبه بازار بندر ترکمن را از دست ندهید در این بازار می‌توانید شاهد هنر دست زنان ترکمن و انواع صنایع‌دستی این منطقه باشید.

مگر می‌شود بندر ترکمن را بدون دیدن اسب‌های اصیل ترک کرد؟ هرچند تعداد این اسب‌ها کم‌ شده است؛ اما همچنان می‌توانید به روستای قره‌قاشلی سری بزنید و از پرورش اسب یا مسابقات اسب‌دوانی دیدن کنید.

– آق‌قلا

آق‌قلا در غرب بندر ترکمن و در قلب ترکمن صحرا واقع شده است. این شهر قدمتی دیرینه دارد و در دوران صفویه اهمیت فراوانی دارد. پل آجری آق‌قلا که از جاذبه‌های تاریخی و گردشگری این منطقه به حساب می‌آید، میراث به‌جامانده از دوره صوفیه است.

علاوه‌ بر این پل تاریخی دیوار قزل‌آلان و سد وشمگیر از دیگر جاهای دیدنی آق‌قلا است که دیدن از آن‌ها خالی از لطف نیست.

عکس از: سایت Google Maps

– آبشار کبودوال

جاذبه‌های گردشگری ترکمن صحرا تنها به دشت‌های سرسبز محدود نمی‌شود. شما می‌توانید در دل جنگل‌های انبوه استان گلستان و در نزدیکی شهر علی‌آباد کتول از بلندترین آبشار خزه‌ای ایران یعنی آبشار کبودوال دیدن کنید.

عکس از: سایت Google Maps

– سیمین‌شهر

سیمین‌شهر در استان گلستان و در بخش گلدشت شهرستان گمیشان واقع شده که از شمال به گمیش تپه، از جنوب به آق‌قلا، از غرب به بندر ترکمن و از شرق به گرگان محدود می‌شود. دشت‌های سرسبز و چشم‌نواز، باز سنتی و دیدن صنایع‌دستی مختلف بخشی از تجربه شما در این منطقه خواهد بود.

– چشمه خضر دندان

چشمه خضر دندان در شهرستان کلاله و در نزدیکی مقبره خالد نبی واقع شده‌ است. اعتقاد مردم به شفابخشی چشمه و گشت‌وگذار در طبیعت اطراف توجه بسیاری از گردشگران را به این منطقه جلب کرده ‌است.

– مقبره خالد نبی

مقبره خالد نبی یکی از مشهورترین مکان‌های مذهبی و گردشگری در استان گلستان و در نزدیکی شهر گنبدکاووس واقع شده است. این آرامگاه بر فراز قله گوگجه داغ قرار دارد. اگر بتوانید خودتان را به بالای قله برسانید می‌توانید نمای چشمگیر دشت ترکمن صحرا و کوه‌های ترکمنستان را به‌خوبی ببینید.

عکس از: سایت Google Maps

همچنین در پایین تپه‌ها و در بخش شرقی مقبره می‌توانید یکی از عجیب‌ترین شکل‌های گورستان را ببینید. وجود سنگ قبر با ظاهرهای عجیب و روایات مختلف درباره این مکان سبب مشهورشدن مقبره خالد نبی و حضور گردشگران بسیاری در منطقه است.

– مراوه تپه

مراوه تپه شهری در استان گلستان و مرکز شهرستان مراوه تپه است. این شهر در شمال شرق استان گلستان و در نزدیکی مرز ترکمنستان واقع شده که با وجود جاذبه‌های گردشگری بسیار منتظر حضور گردشگران بسیاری است.

اگر در مسیر سفر در منطقه ترکمن صحرا سری به مراوه تپه زدید، پیشنهاد می‌کنیم از آرامگاه مختوم‌قلی شاعر بزرگ ترکمن در ۳۰ کیلومتری غرب مراوه تپه، مدرسه سید قلیچ ایشان، چشمه ساوره در ۲ کیلومتری شرق مراه تپه و غار قیز قلعه هم دیدن کنید.

– انبار آلوم

انبار آلوم در بخش وشمگیر، شهرستان آق‌قلا استان گلستان واقع شده ‌است. این شهر در گذشته بیشتر به‌عنوان یک منطقه انبارداری غلات شناخته‌ می‌شد؛ اما امروزه به‌دلیل موقعیت جغرافیایی، زمین کشاورزی مناسب و کشت پنبه و جو و گندم به یکی از قطب‌های مهم کشاورزی و اقتصادی استان گلستان تبدیل شده‌ است.

– گمیش تپه

گمیش تپه در شمال غرب استان گلستان و در کرانه دریای خزر و در فاصله ۲۰ کیلومتری بندر ترکمن قرار گرفته است. این شهر که به شهر آپارتمان‌های قدیمی هم مشهور است. از همان ابتدا باعث شگفتی شما خواهد شد. با کمی گشت در شهر شاهد ساختمان‌های قدیمی و با قدمت بیش از ۱۰۰ سال خواهید بود که هنوز هم افرادی در آن ساکن‌اند.

همچنین بخش دیگری از خانه‌ها با معماری خاص و سبک شوروی سابق ساخته شده که شبیه آن در ایران وجود ندارد، به همین دلیل این خانه‌ها خودشان از جاذبه‌های این منطقه محسوب می‌شود.

تالاب گمیشان در نزدیکی این شهر، موزه مردم‌شناسی و گل‌فشان قارن یارق و جزیره آبسکون دیگر جاذبه‌های گردشگری است که در سفر به این منطقه نباید آن‌ها را فراموش کنید.

– هزار دره

هزار دره که به تپه ماهورهای هزار دره هم معروف است، منطقه‌ای زیبا و منحصربه‌فرد و چشم‌نواز در استان گلستان و در فاصله ۵۰کیلومتری از شهر کلاله واقع شده‌ است.

برای تجربه و دیدن اوج زیبایی هزار دره باید فصل بهار را برای آمدن به این منطقه انتخاب کنید. طبیعت‌گردی، پیاده‌روی، کمپینگ و عکاسی ازجمله تفریحاتی است که می‌توانید در این منطقه از آن‌ها لذت ببرید. علاوه‌بر زیبایی‌های طبیعی می‌توانید در نزدیکی این منطقه سری به جاذبه‌های تاریخی چون آرامگاه خالد نبی و قلعه ماران هم بزنید.

عکس از: سایت Google Maps

– کلاله

کلاله در شرق ترکمن صحرا و در استان گلستان واقع شده است و گویی دروازه ورود به صحرای زیبای ترکمن و مقصدی جذاب برای گردشگران و دوست‌داران طبیعت است. از این شهر می‌توانید به‌سمت شمال به گنبدکاووس و صحرای ترکمن و از سمت شرق به خراسان شمالی و از سمت جنوب به گرگان و دیگر شهرهای استان گلستان سفر کنید.

جنگل پلکانی، منطقه شکار ممنوع، چشمه آق‌سو، مقبره خالد نبی، منطقه هزار دره ازجمله جاذبه‌هایی است که می‌توانید در این منطقه از آن‌ها دیدن کنید. بازارگردی بخشی از سفر است و نمی‌شود آن را نادیده گرفت. گشت در بازار کلاله می‌تواند فرصت مناسبی برای دیدن صنایع‌دستی و خرید سوغاتی باشد.

– تپه‌های انوشیروان

تپه‌های تاریخی انوشیروان در استان گلستان و در نزدیکی گنبدکاووس قرار گرفته ‌است و قدمت آن به دوران نوسنگی و مس و سنگ برمی‌گردد. به همین دلیل از لحاظ باستان‌شناسی و تاریخی این منطقه اهمیت زیادی دارد. در این منطقه علاوه‌بر گشت‌‌وگذار در تپه‌ها و دیدن مناظر می‌توانید سری به موزه باستان‌شناسی گنبدکاووس بزنید تا آثار کشف‌شده از تپه‌های انوشیراوان را ببینید.

عکس از: سایت Wikimedia

فرهنگ و آداب و رسوم مردم ترکمن صحرا

در ترکمن صحرا انگار زمان کندتر می‌گذرد و هنوز می‌توان شاهد سنت‌های دیرینه و فرهنگ اصیل در تاروپود این منطقه و مردمانش بود. هرچند اقوام مختلفی چون ترک و فارس و کرمانجی در کنار یکدیگر زندگی می‌کنند؛ اما بیشتر آن‌ها هم‌مذهب و هم‌زبان است و به گویش‌های مختلف ترکی صحبت می‌کنند.