حرم امام رضا؛ به رنگ طلا، با بوی بهشت!

امروز در این مقاله قصد داریم تا مرکز ثقل ایران را به شما معرفی کنیم؛ مکانی متبرک و مملو از آرامش به نام حرم امام رضا علیه‌السلام. کمتر مسلمانی است که با شنیدن اسم حرم، بغض در گلویش نپیچد و از اعماق وجود آرزوی زیارت نکند. انگار که گرد آرامش در این حرم پاشیده باشند. امکان ندارد به آنجا بروید و با سبک‌بالی و ذهنی آرام به شهر خود برنگردید. هرساله مردم زیادی از جای جای ایران به پابوس امام مهربانی‌ها می‌روند و حاجات و دردودل‌های خود را با ایشان درمیان می‌گذارند. اما می‌دانستید این حرم زیبا و نورانی، به‌غیر از مرقد مطهر، بخش‌های مختلف دیگری در زمینه‌های فرهنگی، مشاوره‌ای و فروشگاهی نیز در خود جای داده‌است؟ کمتر کسی این اطلاعات را درباره حرم می‌داند. البته طبیعی است؛ چراکه حرم امام رضا بسیار بزرگ است و اولین دغدغه اغلب زائرین، پیداکردن صحن‌های مختلف و ورودی‌های حرم است. ما در این مقاله تصمیم داریم یک نگاه کلی به حرم امام رضا و بخش‌های گوناگونش بیندازیم تا بتوانیم راهنمای خوبی برای سفر شما به آنجا باشیم. اگر هنگام زیارت، این مقاله را باز کردید، از طرف ما به امام مهربانی‌ها سلام برسانید و نایب‌الزیاره باشید.

بلیط هواپیما مشهد را رزرو کرده اید؟

حرم امام رضا علیه‌السلام؛ از گذشته تا کنون

مگر می‌شود مسلمان بود و شیفته شکوه و زیبایی حرم امام رضا نشد؟ شاید از خود بپرسید که این حرم نورانی، آیا از اول به همین شکل بوده‌است؟ در پاسخ باید بگوییم که حرم دوره‌های تاریخی زیادی به خود دیده‌است و طی آن دوره‌ها کم‌کم ساخته شد و به شکل امروزی درآمد. بعضی می‌گویند ساخت حرم مطهر مربوط به زمان هارون‌الرشید است و بعضی آن را به زمان اسکندر مقدونی نسبت می‌دهند. اما ساخت بناهای اطراف ضریح، از قرن دوم هجری شروع شد. در دوران دیلمیان، حرم با تزئیناتی آراسته شد. امرای ساسانی مانند محمد ابن عبدالرزاق طوسی و امیر حمویه نیز این تزئینات را گسترش دادند. بعدها که جنگ‌های مختلف پیش آمد و به قبه حرم خسارت وارد شد، سلطان محمود غزنوی دستور مرمت و ساخت قبه‌ای جدید در بالادست حرم داد. بعدها خوارزمشاهیان نیز تغییرات چشمگیری با اضافه کردن کتبیه و کاشی‌نوشته در حرم ایجاد کردند. بعد از حمله مغول‌ها نیز حرم دچار آسیب شد که البته ایلخانیان آن را مرمت کردند. و البته دوران تیموریان که ساخت بنای باشکوه مسجد گوهرشاد را در برداشت. از آنجایی که در زمان صفویان، مذهب شیعه به‌عنوان مذهب رسمی کشور انتخاب شده‌بود، بخش‌های زیبایی در حرم ساخته‌شد؛ به‌عنوان مثال اولین ضریح، طلاکاری گنبد در زمان شاه طهماسب صفوی و ساخت صحن انقلاب به دستور شاه‌ عباس. البته در این دوره بخش‌های دیگر حرم نیز مورد بازسازی قرار گرفت. در زمان نادرشاه، صحن تیموری طلاکاری شد و سقاخانه اسماعیل طلایی واقع در صحن انقلاب ساخته‌شد. در زمان حکومت قاجار صحن آزادی شکل گرفت و در زمان فتحعلی شاه، سومین ضریح به حرم اهدا شد. چهارمین ضریح نیز در زمان پهلوی در حرم نصب شد و البته در این دوران تغییراتی در حرم ایجاد شد. در سال 1353 طلاکاری‌های گنبد مورد بازسازی قرار گرفت. در زمان جمهوری اسلامی نیز تغییرات چشمگیری در حرم مطهر ایجاد شد؛ مانند اضافه شدن صحن جامع رضوی و رواق امام خمینی. این چنین است که حرم مطهر امام مهربانی‌ها هنوز که هنوز است، بیشتر از قبل می‌درخشد و قلب‌های زیادی را برای وصال خود به تپش می‌اندازد.

ورودی‌های حرم

از آنجایی که حرم امام رضا علیه‌السلام بسیار بزرگ است، ورودی‌های متعددی دارد تا مردم از خبابان‌های مختلف بتوانند به راحتی به این مکان مقدس و متبرک شرفیاب شوند. البته باید بگوییم که این ورودی‌ها همزمان با گسترده‌شدن حرم ایجاد شدند؛ چراکه در گذشته تنها یک راه ورودی به حرم وجود داشت. امروزه زائرین می‌توانند از چهار ورودی که در سمت شمال، شرق، غرب و جنوب وجود دارد، وارد حرم امام رضا علیه‌السلام شوند. درب باب‌الرضا و باب‌الجواد در قسمت جنوبی حرم قرار دارد، بست شیخ طبرسی در قسمت شمالی، بست شیخ حر عاملی در قسمت شرقی و بست شیخ طوسی در قسمت غربی حرم واقع شده‌است.

صحن‌های حرم امام رضا علیه‌السلام کدام‌اند؟

وقتی به حرم امام رضا علیه‌السلام قدم می‌گذارید، حس می‌کنید وارد بهشت تو در تویی شده‌اید که با ورود به هر بخش آن، شیفته حس و حال معنوی و فوق‌العاده دلنشینش می‌شوید. در این تو در تو، شما مانند شخصی هستید که به‌دنبال گنجی طلایی می‌گردد و برای پیدا کردن آن، با شوق و ذوق در تمام قسمت‌ها قدم می‌گذارد. بله، این بهشت تو در تو، صحن‌های گوناگون و آن گنج طلایی، گنبد و گلدسته فوق‌العاده زیبای حرم است. در ادامه، صحن‌های حرم امام رضا علیه‌اسلام را به شما معرفی می‌کنیم.

صحن انقلاب؛ بهشت طلایی حرم امام رضا

صحن انقلاب که باید به آن لقب بهشت طلایی حرم امام رضا علیه‌السلام را بدهیم، واقعا آرامش‌بخش و زیبا است. امکان ندارد که در آنجا قدم بردارید و تحت‌تأثیر فضای معنوی خاصی که گنبدطلایی، گلدسته‌ها، کبوترهای سفید و پنجره فولاد ایجاد می‌کند، قرار نگیرید. گوشه گوشه این صحن، کنج دنجی است برای دلشکستگانی که پناهی جز امام رضای مهربان پیدا نکردند. به صحن انقلاب، صحن عتیق نیز می‌گویند. در این صحن چهار ایوان به نام‌های ایوان طلای نادری، ایوان نقاره‌خانه، ایوان عباسی و ایوان ساعت وجود دارد. فکرش را بکنید درحالی که یک لیوان آب خنک و گوارای سقاخانه در دست دارید، به صدای دلنشین طبل و نقاره گوش می‌دهید و برای نماز به سمت فرش‌های قرمزی که فراش‌ها مشغول پهن کردن آن‌ها هستند، قدم برمی‌دارید؛ واقعا که چیزی جز آرامش در برندارد. 

صحن جامع رضوی؛ پهنه‌ای روحانی در حرم امام رضا

صحن وسیع جامع رضوی که 117000 مترمربع مساحت دارد، بزرگ‌ترین صحن‌ حرم امام رضا علیه‌السلام است که می‌تواند 70000 جمعیت را در خود جای دهد. اگر از درب باب‌الرضا و باب‌الجواد به حرم وارد شوید، اولین چیزی که می‌بینید، همین صحن عظیم و زیبا است؛ صحنی که با فرش‌های قرمزش خلوتگاه زائران است. هنگام وارد شدن به این صحن، از روی تابلوهایی که تعبیه شده‌است، اذن ورود بخوانید و روی کاشی‌های براقش که ترکیبی است از سنگ‎‌های گرانیت و الوان، قدم بردارید. در صحن جامع رضوی، سخنرانی‌ها و مراسمات مذهبی زیادی برگزار می‌شود. یک سردر بزرگ و سه ایوان که در هر طرفش، دو گلدسته طلاکاری‌شده وجود دارد نیز در هر ضلع این صحن واقع شده‌است. همچنین 30 حجره و 46 غرفه در آنجا ساخته شده‌است. زیر صحن جامع، پارکینگ بزرگی قرار دارد که با دو فضای ارتباطی می‌توانید به آنجا بروید.

صحن قدس

صحن قدس که 2510 مترمربع مساحت دارد، در قسمت جنوبی حرم و بین بخش جنوب غربی رواق امام خمینی و بست شیخ بهایی واقع شده‌است. اگر به این صحن قدم بگذارید، سقاخانه‌ای می‌بینید که شما را به یاد بیت‌المقدس، اولین قبله مسلمانان می‌اندازد. گنبد این سقاخانه از طلا است و مثل همه سقاخانه‌های حرم، آبی گوارا دارد. صحن قدس از شمال به مسجد گوهرشاد راه دارد و از سمت شرق به صحن موزه می‌رسد. همچنین دارای 14 حجره در قسمت شمالی و 14 حجره در قسمت جنوبی است که بالای هرکدام نام یکی از 14 معصوم نوشته شده‌است. صحن قدس، صحنی دوطبقه است که در قسمت زیرینش، موتورخانه، انبار و سرویس بهداشتی قرار گرفته‌است.

صحن جمهوری اسلامی در حرم امام رضا

این صحن یکی از صحن‌های حرم امام رضا علیه‌السلام است که 7302 مترمربع مساحت دارد. وقتی به این صحن وارد می‌شوید، حوضی مستطیل‌شکل و زیبا را می‌بینید که صدای آب فواره‌هایش با صدای دعا و قران در فضای صحن می‌پیچد و حال‌وهوایی روحانی ایجاد می‎‌کند. در صحن جمهوری اسلامی مانند صحن‌های دیگر حرم، 4 ایوان به سبک معماری اسلامی روبه‌روی یکدیگر قرار گرفته‌اند. این صحن بخش‌هایی همانند سقاخانه با سیستم چشم الکترونیک و ساعت آفتابی را در خود جای داده‌است. صحن جمهوری اسلامی از قسمت شمالی به بست شیخ طوسی، از قسمت جنوب و جنوب غربی به صحن غدیر و صحن جامع، از قسمت غربی به ابتدای خیابان شیرازی و از قسمت شرقی به وسیله ایوان طلا به رواق دارلولایه می‌رسد.

صحن آزادی

صحن آزادی که مساحتی برابر با 4335 مترمربع دارد، به دستور فتحعلی شاه ساخته شد و ایوان طلایش که جلوه‌ای فوق‌العاده زیبا و بی‌نظیر دارد، سال‌ها بعد به فرمان ناصرالدین شاه طلاکاری شد. این صحن دارای 4 ایوان معروف به نام‌های ایوان طلا، ایوان ساعت، ایوان باب‌الحکمه و ایوان باب‌السلام است. روی ایوان ساعت، ساعت بزرگی واقع شده که می‌گویند اهدایی مظفرالدین شاه بوده‌است. ایوان طلا نیز محل ورود بانوان به درون حرم است. صحن آزادی در پایین پای امام رضا علیه‌اسلام قرار دارد. 56 غرفه و حجره در این صحن وجود دارد که از قسمت حجره جنوب غربی به رواق شیخ بهایی و مقبره‌اش راه دارد. همچنین مقبره شیخ جعفر مجتهدی در غرفه 24 صحن واقع شده‌است. 

صحن هدایت

صحن هدایت در حرم امام رضا مساحتی برابر با 1440 مترمربع دارد. این صحن در شمال حرم قرار گرفته‌است و از سمت‌های مختلفش به سردر طبرسی، مدرسه علمیه، بنیاد پژوهش‌های اسلامی، دانشگاه علوم اسلامی، بست شیخ طبرسی، مهمانسرای حضرت، سردر نواب صفوی، ساختمان اداری دانشگاه علوم اسلامی رضوی و مقبره پیر پالاندوز راه دارد.

صحن کوثر 

صحن کوثر که در شمال حرم امام رضا علیه‌اسلام قرار گرفته‌است، 10268 مترمربع مساحت دارد. وقتی به این صحن قدم می‌گذارید، نمایی را می‌بینید که با آجر و کاشی معرق و سنگ تزئین شده‌است. صحن کوثر از قسمت غربی خود به رواق امام خمینی و صحن آزادی منتهی می‌شود و از سمت شمال شرقی به سردر نواب صفوی راه دارد.

صحن غدیر

صحن غدیر یکی از صحن‌های حرم امام رضا علیه‌السلام است. این صحن که 14452 مترمربع مساحت دارد، در قسمت جنوب غربی حرم واقع شده‌است و از شرق با صحن جمهوری، از شمال غربی با سردر شیرازی و غرب با متجمع تجاری خدماتی غدیر ارتباط دارد.

بخش‌های مختلف حرم امام رضا علیه‌السلام

در حرم امام رضا علیه‌السلام بخش‌های متعددی وجود دارد که هرکدام به تنهایی می‌تواند مأمن امنی برای زائران باشد. در ادامه به این بخش‌ها اشاره می‌کنیم.

روضه منوره

دقیقا زیر گنبد حرم امام رضا علیه‌السلام، روضه منوره قرار دارد که ار چهار طرف از طریق چهار صفه به رواق‌ها می‌رسد. ضریح مطهر امام رضا نیز در روضه منوره قرار دارد. روضه منوره 03/189 مترمربع مساحت دارد که ضریح آقا، 5/17 متر از آن را به خود اختصاص داده‌است. شاید برایتان جالب باشد بدانید که تا به امروز، سه سنگ برای مزار امام رضا علیه‌السلام درنظر گرفته شده‌است. اولین سنگ که اکنون در موزه قرار دارد، در دوران سلجوقیان و از جنس مرمر بود. سنگ دوم که از جنس مرمر آهکی سفید است، در سرداب امام مهربانی‌ها نصب شده. سومین سنگ نیز که به رنگ سبز چمنی است و حاصل استخراج از معادن توران‌پشت یزد است، در سال 1379 نصب شد.

گنبد و گلدسته‌های طلایی حرم

مگر می‌شود کسی با نگاه به گنبد طلایی امام رضا علیه‌السلام، بغض راه گلویش را نبندد و اشک روی چهره‌اش سرازیر نکند؟ گنبد و گلدسته‌های حرم، شگفت‌انگیزترین، معنوی‌ترین و پاک‌ترین احساسات را در وجود زائران بیدار می‌کند. گنبد امام رضا که جلوه‌ای از معماری اسلامی است، دو پوسته بیرونی و درونی دارد. شاه‌ طهماسب اولین کسی بود که گنبد حرم امام رضا را طلاکاری کرد. البته بعدها شاه عباس پس از دزدیدن گنبد توسط ازبک‌ها، دستور ساخت و بازسازی آن را صادر کرد. البته گنبدطلا در طول سال‌ها و بر اثر حوادث مختلف‌، چندبار دیگر نیز مورد مرمت قرار گرفت. حال می‌رسیم به گلدسته‌های حرم؛ گلدسته‌هایی که برخی می‌گویند در کنار گنبد، شبیه به سر و دست انسانی است که مشغول نیایش با خدای خود است. اگر دو گلدسته مسجد گوهرشاد را درنظر بگیریم، باید بگوییم که حرم امام رضا علیه‌السلام در مجموع دارای 12 گلدسته با ارتفاع متفاوت است.

ضریح و مزار حرم امام رضا علیه‌السلام

جالب است بدانید که ضریح حرم امام رضا علیه‌السلام، پنج بار تعویض شده‌است. از شاه طهماسب تا نوه نادرشاه بگیرید تا استاد فرشچیان، این ضریح بارها طراحی شده‌است. همانطور که گفتیم، این استاد فرشچیان بود که با همکارای هنرمندان بزرگ دیگر، آخرین ضریح را با وزن 12 تن، در ابعاد 4/78 در 3/73 و با ارتفاع 3/96 از جنس طلا، نقره، فولاد و آهن ساختند.

رواق‌های حرم امام رضا علیه‌السلام

فضاهای سرپوشیده و ستون‌داری که در مکان‌های مذهبی وجود دارد، رواق نامیده می‌شود. اگر به حرم امام رضا رفته‌باشید، بی‌شک نام رواق‌های متعدد را زیاد شنیده‌اید. باید بگوییم که این حرم متبرک دارای رواق‌های زیادی است؛ رواق‌هایی با نام‌های رواق دارالشرف، رواق دارالحفاظ، رواق دارالسلام، رواق گنبد حاتم‌خانی، رواق دارالرحمه، رواق دارالسیاده، رواق دارالعزه، رواق دارالولایه، رواق توحیدخانه، رواق دارالهدایه، رواق گنبدالله وردیخان، رواق دارالحجه، رواق دارالمرحمه، رواق دارالکرامه، رواق دارلقرآن، رواق دارالاجاجه، رواق دارالولایه، رواق دارالاخلاص، رواق دارالعزه، رواق دارالفیض، رواق دارالشکر، رواق دارالسعاده، رواق دارالضیافه، رواق دارالسرور، رواق دارالذکر، رواق دارالزهد، رواق دارالعباده و رواق شیخ بهایی، رواق حضرت زهرا سلام‌الله، رواق حضرت معصومه علیه‌اسلام، رواق کوثر، غدیر و دو رواق دیگر در زیر بست شیخ حر عاملی و شیخ طوسی.

مسجدهای حرم

حرم امام رضا علیه‌السلام دارای دو مسجد به نام مسجد گوهرشاد و مسجد بالاسر حضرت است. حتما اسم مسجد گوهرشاد زیاد به گوشتان خورده‌است. این مسجد در قرن نهم هجری به دستور بانو گوهرشاد همسر میرزا شاهرخ تیموری ساخته‌شد. کاشی‌کاری، گنبد فیروزه‌ای، گلدسته‌ها و شبستان‌ها، جلوه‌ای فوق‌العاده از معماری اسلامی-ایرانی را در این مسجد به نمایش می‌گذارد. دیگر مسجد حرم امام، مسجد بالاسر نام دارد که میان روضه منوره و رواق دارالسیاده واقع شده‌است. این مسجد هزارساله که یادگاری از دوران غزنویان است، درست بالای سر امام رضا علیه‌السلام قرار دارد و افراد زیادی را برای خواندن نماز به سوی خود می‌کشاند.

مهمانسرای حرم امام رضا علیه‌السلام

مهمانسرای حرم امام رضا علیه‌السلام جایی است که زائران همیشه آرزو دارند تا قسمتشان شود و بتوانند از غذای متبرک بخورند. فضای داخلی مهمانسرا بسیار تمیز و با پرسنلی خوش‌رو است که غذاهای خوش‌طعم و متبرک را دراختیار زائران قرار می‌دهند. برای دریافت غذا از مهمانسرای حضرت حتما باید دعوتنامه داشته‌باشید. برای اینکه بتوانید دعوتنامه بگیرید، می‌توانید در قرعه‌کشی‌هایی که از طریق برنامه رضوان یا ارسال عدد 3 به سامانه 8800 انجام می‌شود، شرکت کنید.

آرامگاه افراد مشهور

در حرم امام رضا علیه‌السلام، چندین مقبره از افراد مشهور از جمله عالمان دینی، سیاست، فقه، ادبیات، حقوق و علوم مختلف وجود دارد؛ افرادی همچون حاج حسنعلی اصفهانی معروف به نخودکی، شیخ بهایی، شیخ طبرسی، شیخ جعفر مجتهدی، شیخ هاشم قزوینی، شیخ محمدتقی جعفری، حاج آخوند تربتی، شیخ حر عاملی و شیخ محمد عارف یا پیر پالاندوز.

موزه‌های حرم

در حرم، چند موزه وجود دارد؛ از جمله موزه گنجینه نفیس که همانطور که ازش نامش پیدا است، گنجینه‌ای از قرآن‌ نفیس و آثار منسوب به امامان بزرگوار را در خود جای داده‌است. هدایایی از استاد فرشچیان و مقام معظم رهبری نیز در این موزه قرار دارد.

می‌دانستید که در صحن کوثر حرم امام رضا علیه‌السلام موزه‌ای چهارطبقه وجود دارد؟ هر طبقه از این موزه اشیاء و اطلاعات زیادی درباره سکه و مدال، تمبر و اسکناس، صدف، نرم‌تنان دریایی و حلزون، سلاح و ظروف، هنرهای تجسمی، تاریخ مشهد و نجوم و ساعت دراختیار شما قرار می‌دهد. موزه مردم‌شناسی یکی دیگر از موزه‌های حرم است که قبلا گرمابه بوده‌است و اکنون اشیاء تاریخی زیادی در زمینه مردم‌شناسی در معرض دید گذاشته‌است و از طریق صحن جامع رضوی می‌توان به آنجا رفت. موزه فرش نیز از موزه‌های نفیس حرم امام رضا علیه‌السلام است که 100 تخته قالی و قالیچه نفیس و قدیمی و حتی از دوره صفویه در خود جای داده‌است.

امکانات حرم امام رضا علیه‌السلام

حرم امام رضا علیه‌السلام دارای امکانات بسیار خوبی است که برای رفاه حال زائران فراهم شده‌است. امکاناتی همچون کتابفروشی و فروشگاه‌های لوازم فرهنگی، مرکز نمایشگاه و همایش، دارالشفاء، پارکینگ، سرویس بهداشتی، گورستان و همچنین خدمات مشاوره‌ای.

اما یکی از شگفت‌انگیزترین امکانات حرم امام رضا، کتابخانه مرکزی آن است؛ کتابخانه‌ای با وسعت و کتاب‌های زیاد که یکی از فعال‌ترین کتابخانه‌های ایران به شمار می‌آید. برای به امانت گرفتن کتاب‌های این کتابخانه باید در آنجا عضو شوید. نکته جالب این است که در آنجا حتی اتاقک‌های پژوهشی مجهز به سیستم برای دانشجویان دکترا و دانشجویانی که قصد نوشتن پایان نامه دارند، تعبیه شده‌است. در واقع کتابخانه حرم امام رضا مانند دنیایی است که وقتی وارد آن می‌شوید، از حجم بالای کتاب با موضوعات متنوع و نظم و سازماندهی درست آن‌ها حیرت می‌کنید. در فضای این کتابخانه امکاناتی مانند سالن غذاخوری و نمازخانه نیز وجود دارد. قبل از ورود به کتابخانه نیز فروشگاهی را می‌بینید که کتاب و چند کالای فرهنگی عرضه می‌کند. کتابخانه حرم در ضلع شمالی بست شیخ طوسی واقع شده‌است. علاوه بر این، کتابخانه‌ای در بست شیخ بهایی وجود دارد که البته فقط مخصوص به کتاب‌های تخصصی اهل بیت علیه‌السلام است.

جالب است بدانید که حرم امام رضا مرکز مشاوره‌ رایگانی در صحن غدیر و باب‌الهادی نیز دارد و زائران می‌توانند با مراجعه به آنجا از خدمات روانشناسی و مشاوره استفاده کنند. واقعا که حرم مطهر امام مهربانی‌ها چیزی جز سخاوت درون خود ندارد.

چگونه به حرم امام رضا برویم؟

از آنجایی که راه‌های رسیدن به حرم امام رضا علیه‌السلام همیشه شلوغ و پر از ترافیک است، بعضی ترجیح می‌دهند که با مترو به این مکان مقدس بروند. سه ایستگاه شهدا، بسیج و شهید مفتح، راه شما را به حرم نزدیک می‌کند. اگر با اتوبوس قصد رفتن به حرم دارید، حتما حواستان باشد سوار اتوبوس‌هایی شوید که توقفی در ایستگاه بسیج داشته‌باشند تا بتوانید از آنجا خود را به حرم برسانید. اگر هم دلتان می‌خواهد با ماشین به حرم امام رضا بروید، می‌توانید ماشینتان را در پارکینگ‌های حرم پارک کنید. البته اول باید ببینید که کجا هستید. اگر سمت غرب باشید، باید از مسیر منتهی به میدان شهدا به خیابان شیرازی و از آنجا به پارکینگ حرم بروید. اگر از بخش جنوبی قصد رسیدن به حرم دارید، وارد بلوار امام رضا و میدان بیت‌المقدس شوید و به زیرگذر حرم وارد شوید. اگر هم مسیرتان از سمت شرق است، از خیابان نواب‌صفوی به حرم برسید.

جاذبه‌های دیدنی اطراف حرم 

در اطراف حرم امام رضا، جاذبه‌های دیدنی زیادی وجود دارد که بعد از زیارت می‌توانید سری به آن‌ها بزنید. همچنین از آنجایی که حرم در موقعیت پربازدید شهر قرار گرفته‌است، بازارهای متعددی در اطراف حرم شکل گرفته. در این بخش به معرفی سه جاذبه دیدنی در اطراف حرم می‌پردازیم.

آرامگاه نادرشاه افشار

از جمله جاذبه‌های دیدنی اطراف حرم امام رضا می‌توانیم به آرامگاه نادرشاه افشار در باغ نادری اشاره کنیم. این آرامگاه به دست یکی از اساتید خبره مجسمه‌سازی به نام سیحون ساخته‌شد. آرامگاه نادرشاه از دو بخش موزه و مرکزی که مقبره نادرشاه است، تشکیل شده. در بخش موزه می‌توانید آثار دوران نادرشاه و ادواج جنگی را مشاهده کنید. این آرامگاه در خیابان شیرازی و در چهارراه شهدا واقع شده‌است.

خانه داروغه؛ از جاذبه‌های دیدنی اطراف حرم امام رضا

خانه داروغه یکی از چشمگیرترین آثار تاریخی مشهد در نزدیکی حرم امام رضا است که معماری زیبایش شما را شیفته خود می‌کند. این خانه که در خیابان نواب صفوی واقع شده‌است، در دوران قاجار ساخته شد. بافت زیبا، حوض آبی وسط خانه و نشانه‌هایی از معماری روس، این خانه را بسیار متمایز و خواستنی کرده‌است.

خانه توکلی

خانه توکلی یکی دیگر از خانه‌های اطراف حرم امام رضا است که بسیار باشکوه و باابهت است. این خانه تا دوره پهلوی محل زندگی تاجری به نام کشمشیان بوده‌است. وقتی این تاجر از دنیا می‌رود، شخصی به نام توکلی خانه‌اش را می‌خرد و در آنجا زندگی می‌کند. بعد از فوت توکلی، این خانه فوق‌العاده زیبا ثبت ملی می‌شود و درهایش به روی مردم باز می‌شود. خانه توکلی در خیابان نواب‌صفوی قرار دارد.

جمع‌بندی

در این مقاله سعی کردیم تا نگاهی کوتاه به بزرگ‌ترین نقطه معنوی کشورمان، یعنی حرم امام رضا علیه‌السلام بیندازیم؛ امام مهربانی‌ها که زائران را به سوی خود دعوت می‌کند و آرامش را به قلب‌هایشان تزریق می‌کند. حرم امام رضا بسیار بزرگ است و از چندین و چند صحن و رواق تشکیل شده‌است و هرکدام ویژگی‎های منحصربه‌فرد خود را دارند. شما در این حرم با حضور خادمانی مهربان همیشه می‌توانید راه رسیدن به گنبدطلایی را از میان صحن‌ها پیدا کنید. همانطور که خواندیم، علاوه بر امکانات معنوی، حرم دارای امکانات فرهنگی و تاریخی بسیاری است که هرکدام دریایی از اطلاعات را در خود گنجانده‌اند. اگر به حرم امام رضا علیه‌السلام رفتید، ما را از دعای خیرتان بی‌نصیب نگذارید.