راستین گشت | مجله و پایگاه گردشگری
فکر می‌کنم اگر همین مقاله کویر رضاآباد را می‌خواستم چند سال پیش بنویسم، اول باید خواننده‌ام را متقاعد می‌کردم که طبیعت‌گردی در جاده شمال خلاصه نشده و بعد سعی می‌کردم راضی‌اش کنم که یک بار هم کویرگردی را امتحان کند. اما الان داستان کمی عوض شده. بالاخره جادوی آسمانِ شبِ کویر اثر کرد و حالا خیلی‌ها خودشان می‌خواهند بهترین کویرهای ایران و جهان را بشناسند و شاید هم تجربه‌اش کنند.
شمایی که دارید این مطلب را در مجله گردشگری راستین گشت می‌خوانید، برنامه‌تان برای سفر به کویررضاآباد قطعی شده و این‌جا دنبال اطلاعات دقیقی هستید تا راه بیفتید؟ یا هنوز دارید دنبال کویر دلخواهتان می‌گردید؟
آب‌وهوای کویر رضاآباد چطور است؟
مسیر دسترسی به کویر رضاآباد چگونه است؟
معرفی کلی کویر رضاآباد
روی نقشه ایران می‌توانید کویر رضاآباد را در بخش مرکزی پیدا کنید. کویر رضا آباد در استانی قرار دارد که به گمان بعضی‌ها مادر کویرهای ایران است. با کنکاش بیشتر روی نقشه استان سمنان، به‌جز کویر رضا آباد نام سه کویر مهم دیگر را هم می‌بینید. شاید آنچه باعث شهرت کویر رضاآباد می‌شود، روستایی با همین نام نزدیکی کویر باشد.
عکس از: سایت Irna
شیوه ساخت روستای رضا آباد به‌شکلی است که نام ماسوله کویر را به آن داده‌اند. در این روستا خانه‌ها متمرکز ساخته شده‌اند و حیاط یکی از آن‌ها، بام خانه دیگر است.
روستای رضاآباد چطور جایی است؟
روستای رضاآباد دروازه‌های ورود به کویری پررمز و راز هستند. در سفر به این کویر از بیشتر نقاط کشور، باید از این روستا بگذرید تا بتوانید کویر رضاآباد را ببینید. همه خانه‌های این روستا از جنس خشت و گل و با ارتفاع کم هستند تا ساکنانشان تاب و تحمل گرمای زیاد را داشته باشند. روستای رضاآباد کنار تپه ماهورهای بلند پناه گرفته و دست آن‌ها را در دستان تپه‌های ماسه‌ای کویر گذاشته است.
عکس از: سایت Irna
موقعیت جغرافیایی روستا
روستای رضاآباد حدودا ۱۵۰ کیلومتر از شاهرود فاصله دارد. بااین‌حساب اگر وسایلتان را جمع کرده‌اید تا زمینی خودتان را به کویر برسانید، حتما یک فلش پر از آهنگ‌های مناسب سفر جاده‌ای یا پادکست موردعلاقه‌تان همراه داشته باشید. پس از آنکه از شاهرود گذشتید، دنبال تابلوی ورودی شهر بیارجمند باشید. اگر به این شهر نرسیدید، باید دور بزنید و بخشی از مسیر آمده را برگردید! بیارجمند هم شهری دیدنی است که در حاشیه پارک وحش خارتوران قرار دارد.
عکس از: سایت Mehrnews
بعد از رسیدن به شهر بیارجمند، روستای خانخودی را هم پشت‌سر بگذارید. پس از آن در جاده دوراهی معروفی را خواهید دید که یک مسیرش شما را به روستای رضاآباد می‌برد. به تابلوهای راهنما اکتفا نکنید و ادامه مسیر را از روی نقشه یا GPS بررسی کنید. روستای رضاآباد حدودا ۱۵ کیلومتر از این دوراهی فاصله دارد.
بافت کلی روستا
روستای رضاآباد در بیشتر روزهای سال آب‌وهوایی گرم و خشک را تجربه می‌کند. بارش کم و تابش مستقیم نور خورشید چیزهایی هستند که ساکنان روستا با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. به‌همین دلیل بافت کلی روستا از خانه‌های خشت و گلی ساخته شده است.
عکس از: سایت Irna
مردم به‌خاطر موقعیت جغرافیایی این روستا خانه‌هایشان را کنار هم و با فاصله کمی از هم می‌سازند. بام یک خانه درواقع حیاط خانه دیگری است. تنها بناهایی که شاید از خشت و گل نباشند، انبار نگهداری علوفه و ازاین‌دست هستند. مردم روستای رضاآباد را اهالی ایل و عشایر تشکیل می‌دهند.
وضعیت سکونت و آبادانی
با وجود اینکه چند سالی از رونق گردشگری در رضاآباد می‌گذرد، اما این روستا هنوز فاصله زیادی تا آبادانی دارد. روستای رضاآباد کوچک است و فقط ۶۰ خانوار در آن زندگی می‌کنند. مردم رضاآباد هنوز فرهنگ‌ها و سنت خود را حفظ کرده‌اند. آن‌ها انتظار دارند گردشگران هم در سفر به رضاآباد، به فرهنگ و سنت‌هایشان احترام بگذارند.
عکس از: سایت Mehrnews
بیشتر مناطق روستا نیاز به بازسازی دارد؛ شاید زیباترین چهره این روستا متعلق به بومگردی‌های آن باشد. ازطرفی راه‌های بین روستا تا شهر چندان باکیفیت نیست؛ پس حتما از سلامت ماشین مطمئن شوید و با سرعت مناسب در جاده برانید.
عکس از: سایت Irna
ویژگی‌های مردم محلی روستا
همان‌طورکه اشاره کردیم، اهالی روستای رضاآباد، مردم عشایر هستند. ایل چوداری یا همان چوبداری چند دهه است که در رضاآباد سمنان زندگی می‌کنند. هر دوی این تلفظ‌ها درست است؛ اما بیشتر افراد، مردم ایل را با نام چوداری می‌شناسند.
عکس از: سایت Mehrnews
ساکنان روستای رضاآباد سیاه‌چادرهایی بزرگ دارند. بعضی از رضاآبادی‌ها در این چادرها زندگی می‌کنند. سیاه‌چادرهای عشایر چوداری را با پشم بز می‌سازند؛ به همین دلیل داخل چادر در زمستان گرم‌تر و در تابستان خنک‌تر از محیط بیرون است.
با رونق گردشگری و کویرگردی در این منطقه، اهالی روستا صنایع‌دستی‌شان را برای فروش ارائه می‌دهند. شما هم می‌توانید در سفرتان از این صنایع‌دستی چیزی برای سوغات بخرید. کیف، کلاه، شال گردن، شال کمر، زیورآلات و… از محبوب‌ترین ساخته‌های مردم رضا آباد است که همگی جنسی از پشم بز دارند. مردم رضا آباد هر صبح و عصر نان محلی تازه می‌پزند. طعم این نان‌ها کاملا با هر نانی که تابه‌حال نوش‌جان کرده‌اید، متفاوت است.
عکس از: سایت Irna
چرا این کویر را رضاآباد می‌گویند؟
چرایی نام کویر به‌درستی مشخص نیست. اطلاعات کمی در این زمینه وجود دارد. تا کم‌تر از ۱۰۰ سال پیش به روستای رضاآباد، روستای «چشمه کوررو» می‌گفتند. این نام به معنای چشه کورشده به‌کار می‌رفت. نزدیک روستا بقعه‌ای قرار داشت که مردم از روستاهای اطراف هم برای زیارتش می‌آمدند. به‌خاطر این بقعه، کم‌کم نام رضاآباد روی روستا قرار گرفت. فاصله کم روستا تا کویر باعث شد، مردم کویر را هم با این نام بخوانند.
آب‌وهوای کویر رضاآباد چطور است؟
کویر رضاآباد آب‌وهوای گرم و بسیار خشک دارد. در بعضی از ساعات روز و حوالی ظهر نمی‌توانید روی شن‌ها قدم بزنید؛ چون خیلی داغ و سوزان هستند. شاید داغی رمل‌های کویر رضا آباد شما را یاد افسانه‌های قدیمی بیندازد که فردی برای رسیدن به کمال، با راه رفتن در کویر ریاضت می‌کشید! تابستان‌ها این گرما به بالاترین حد خود می‌رسد. در روزهای زمستان آب‌وهوای معتدل‌تری در کویر جریان دارد.
عکس از: سایت Irna
نکته قابل‌توجه درباره آب‌وهوای کویر، تغییر آن در مدتی کوتاه است. کافی است سایه‌ای روی بخشی از شن‌ها بیفتد تا به‌سرعت سرد و خنک شوند. بااین‌توصیف احتمالا می‌دانید شب‌های کویر چقدر سرد خواهد بود. میزان بارش در بیشتر کویرها بسیار ناچیز است. در کویر رضاآباد هم هر چند سال یک‌بار باران می‌بارد.
پوشش گیاهی و جانوری منطقه کویری
گونه‌های گیاهی مختلفی در کویر رضاآباد پیدا می‌شوند؛ اما مهم‌ترین آن‌ها، گیاه بوته‌ای قیچ است. بوته‌های قیچ هیچ‌گاه کنار هم رشد نمی‌کنند و همیشه بین بوته‌ها فاصله‌ای نیم‌متری به‌چشم می‌خورد. گیاه قیچ معمولا در جنوب شاهرود رشد می‌کند.
اسکنبیل هم گروه دیگری از پوشش گیاهی منطقه است که بخش زیادی از آن را تشکیل می‌دهد. این گیاه دربرابر کم‌آبی و خشک‌سالی مقاوت زیادی دارد. درختچه‌های اسکنبیل را می‌توانید در بیشتر مناطق کویری ایران پیدا کنید.
عکس از: سایت Wikipedia
در بخش‌هایی از کویر رضا آباد که نزدیک روستا است، گونه جانوری به‌خصوصی پیدا نمی‌شود. بهتر است بدانید بیشتر تورهای گردشگری کویر رضاآباد هم، کویرگردها را به همین مناطق می‌برند.
البته اگر تا حد قابل‌توجهی از روستا فاصله بگیرید و به دل کویر بزنید، شاید بتوانید یوزپلنگ‌ها را ببینید که دنبال شکارشان می‌دوند. در این منطقه گورخر آسیایی هم زندگی می‌کند که احتمال دیدنش کمی بیشتر از یوزپلنگ است. هوبره و زاغ بور هم در کویر رضاآباد وجود دارند.
جاذبه‌های گردشگری منطقه
حتی اگر قصد استفاده از تفریحات کویر رضاآباد را نداشته باشید، باز هم می‌توانید برای سفر به این منطقه برنامه بریزید. تماشای دیدنی‌ها و جاذبه‌های گردشگری این کویر را نباید به‌سادگی ازدست داد. اگر تاکنون کویرگردی نکرده‌اید، حتما سفر به کویر رضا آباد حس‌وحال نابی برایتان خواهد داشت.
تپه‌های ماسه‌ای
قدم‌زدن روی تپه‌های ماسه‌ای کویر رضا آباد آن هم در سکوت مطلق کویر تجربه شگفت‌انگیزی است. این تپه‌ها شکل یکسانی ندارند و با وزش شدید باد، تغییر شکل می‌دهند. بهتر است برای راه‌رفتن روی این تپه‌ها، کفش‌های پوتین و رنگ روشن همراه داشته باشید. البته این موضوع تاثیر زیادی روی آسان‌تر شدن پیاده‌روی ندارد.
عکس از: سایت Irna
با هر قدمی که روی تپه‌های ماسه‌ای می‌گذارید، پاهایتان داخل ماسه فرو می‌رود. بیرون آوردن پا از ماسه و برداشتن قدمی دیگر به همین شکل، انرژی زیادی از شما می‌گیرد و زودتر از آنچه فکر کنید به نفس‌نفس‌زدن میفتید. اگر نگران حضور حیوانات خزنده در این تپه‌ها هستید، بهتر است بدانید همه تپه‌ها این‌طور نیستند. در مناطقی که به روستا نزدیک‌تر است یا گردشگران در آن رفت‌وآمد می‌کنند، حیوانات خزنده یا جانوران دیگر کم‌تر پیدا می‌شوند.
رودخانه شور
بارش باران در کویر رضا آباد زیاد نیست و تقریبا می‌توان گفت هر چند سال یک‌بار خاک‌های منطقه سیراب می‌شوند. در سال‌های اخیر میزان بارش باران حتی کم‌تر از حد قابل‌انتظار بود. این موضوع باعث شده رودخانه شور کمابیش خشک شود. البته گاهی به‌لطف باران این رودخانه جانی دوباره می‌گیرد.
عکس از: سایت Seeiran
رودخانه شور از کوه‌های نیشابور جاری و پس از طی ۲۴۰ کیلومتر با رودخانه مور ترکیب می‌شود. درنهایت این رودها به کویر رضاآباد می‌ریزند. رودخانه شور در غرب روستای رضاآباد و روی تپه ماهورها قرار گرفته است.
پارک وحش خارتوران در کویر رضاآباد
پارک وحش خارتوران را با نام آفریقای ایران هم می‌شناسند. پارک خارتوران برای محافظت از پوشش گیاهی و جانوری بخش‌های مرکزی ایران ساخته شده است. این پارک ملی دومین مجموعه حفاظت‌شده ایران به‌حساب می‌آید که وسعت زیادی دارد. ۱۶۷ نوع پرنده، دو نوع دوزیست، ۴۱ گونه پستاندار و ۴۰ گونه خزنده در پارک وحش خارتوران زندگی می‌کنند.
عکس از: سایت Seeiran
۷۲ نوع مار در این پارک وجود دارد که حدود ۶۳ گونه در خشکی و ۹ گونه در آب هستند. از مهم‌ترین حیوانات این پارک ملی می‌توان گور خر ایرانی، غزال ایرانی، یوزپلنگ ایرانی، گربه شنی، سیاه گوش و افعی شاخ‌دار را نام برد.
عکس از: سایت Seeiran
این پارک وحش سال ۵۱ ساخته شد و ۳۰ سال بعد با گسترشش، عنوان پارک ملی خارتوران را به‌دست آورد. بازدید از این منطقه به‌آسانی ممکن نیست. در سفر فردی به کویر رضا آباد نمی‌توانید از پارک وحش خارتوران بازدید کنید. برای سفر به این پارک محافظت‌شده، تور کویرنوردی با برنامه بازدید از خارتوران را بخرید یا خودتان مجوزهای لازم را از سازمان‌های مربوطه بگیرید.
عکس از: سایت Seeiran
تفریحات کویر رضاآباد چیست؟
طرفداران فضای سبز که وسواس زیادی نسبت به سفر به کویر دارند؛ تصور می‌کنند کویر تفریحات خاصی ندارد. با همین استدلال ناقص هم قید کویرگردی را می‌زنند. این درحالی است که شما می‌توانید تفریحات مختلفی را در این کویر تجربه کنید.
عکاسی
بسیاری از تورهای گردشگری کویر رضاآباد برای عکاسی راهی این منطقه می‌شوند. اگر شما هم صاحب دوربین باکیفیتی هستید و در این حرفه دستی بر آتش دارید، بد نیست در زمانی مناسب به رضا آباد بروید. عکاسی از تپه ماهورها و رودخانه شور، شما را سردوق می‌آورد.
اما مهم‌ترین سوژه‌ای که در این کویر پیدا می‌کنید، آسمان شب است. برای ثبت عکسی ناب از آسمان باید بهترین زمان سفر به کویر رضا آباد را بشناسید. این تنها شرط نیست! نکته مهم دیگر برای عکاسی از آسمان، داشتن تجهیزات حرفه‌ای عکاسی است. فقط زمانی می‌توانید این تفریح را تجربه کنید که وسایل مناسب و با کیفیتی همراه داشته بشید.
شترسواری
بعضی از افرادی که کویرگردی کرده‌اند، عکسی درحال شترسواری دارند که آن‌ها را یاد حال‌وهوای کویر میندازد. اگر دوست دارید سوار بر شتر در کویر پیش بروید، کویر رضا آباد را به‌عنوان مقصد سفر انتخاب کنید.
عکس از: سایت Mehrnews
برای شترسواری در کویر رضا آباد کافی است درخواست‌تان را به یکی از اهالی روستای رضاآباد بگویید یا به چادرهای اجاره شتر سر بزنید. بعضی از اهالی روستا شترهایی دارند که از شیرشان محصولات لبنی درست می‌کنند. زمانی که گردشگران راهی کویر می‌شوند، آن‌ها این شترها یا شترهای نر را برای سواری آماده می‌کنند. شترسواری در کویر نسبت به آفرودسواری یا موتور چهارچرخ هزینه کم‌تری دارد.
پیاده‌روی روی شن‌ها
ساده‌ترین و یکی از لذت‌بخش‌ترین تفریحات کویر رضا آباد پیاده‌روی روی شن‌های طلایی کویر است. برای تجربه راه‌رفتن روی شن‌ها نیازی به پرداخت هزینه یا داشتن تجهیزات گران‌قیمت نیست. اگر می‌خواهید پاهایتان را روی شن‌ها بگذارید و کمی راه بروید، حتما ساعت مناسبی را انتخاب کنید.
عکس از: سایت Irna
اگر هنگام ظهر و زمان تابش شدید خورشید، قدم روی شن‌ها بگذارید، احتمالا با ماسه‌هایی داغ و بسیار سوزان روبه‌رو می‌شوید. هرچند پیاده‌روی روی ماسه‌ها کار آسانی به‌نظر می‌رسد؛ اما اصلا این‌طور نیست. با هر قدم پای شما تا مچ درون شن و ماسه می‌رود. بنابراین پس از مدتی خستگی زیادی در پاهایتان احساس می‌کند که ادامه‌دادن مسیر را کمی دشوار خواهد کرد.
حتما پوتین مناسبی بپوشید تا پاهایتان دچار گزیدگی عقرب یا موجودات دیگر نشود. متاسفانه بعضی از گردشگران به این موضوع بی‌توجهی می‌کنند و خاطره‌ای تلخ از سفرشان باقی می‌گذارند.
آفرودسواری
آفرودسواری یا سافاری همان گردش در طبیعت با ماشین‌های مخصوص است. در این تفریح شما سوار جیپ‌های روباز یا ماشین‌های شاسی بلند می‌شوید و تپه‌های ماسه‌ای را یکی پس از دیگری طی می‌کنید. سرعت بالای ماشین و پخش موسیقی هیجان‌انگیز، لذت آفرودسواری را بیشتر خواهد کرد.
عکس از: سایت Tasnim
بعضی از کمپ‌های آفرودسواری در کویر حاضر نیستند و باید از قبل این تفریح را به‌صورت اینترنتی یا تلفنی رزرو کنید. برخی نیز با فاصله کم از روستای رضا آباد در چادرهای ویژه کمپ به فعالیتشان ادامه می‌دهند.
معمولا سه روز آخر هفته گردشگران بیشتری راهی کویر رضاآباد می‌شوند و آفرودسواری هم با طرفداران بیشتری انجام می‌شود. آفرودسواری در رضا آباد را معمولا با جیپ‌های روباز انجام می‌دهند. به همین علت برای تجربه این تفریح بهتر است عینک ایمنی همراه داشته باشید.
عکس از: سایت Iribnews
موتور چهارچرخ
در کمپ‌های آفرودسواری کویر رضا آباد ، می‌توانید نام تفریح دیگری را هم ببینید که اخیرا طرفداران زیادی پیدا کرده است. سواری با موتور چهارچرخ یا AVT را در کویر تجربه کنید تا به یکی از گردشگران ثابت کویر رضا آباد تبدیل شوید. موتورسواری در کویر آن هم با این موتورها که به هیولاهای کویر شهرت دارند، یکی از بی‌نظیرترین تجربه‌های کویرگردی خواهد بود.
این موتورهای چهار چرخ ویژه سواری در طبیعت و جاهای ناهموار ساخته شده‌اند؛ بنابراین دقیقا همان چیزی هستند که شما به آن نیاز دارید. برای راندن این موتورها نیازی نیست مهارت چندانی داشته باشید. شما خودتان هدایت موتور چهارچرخ را برعهده می‌گیرید و در محدوده تعیین‌شده می‌رانید.
این اتفاق درمورد آفرودسواری رخ نمی‌دهد و حتما یک راننده حرفه‌ای از سوی کمپ شما را در کویر می‌گرداند. ترجیحا از عینک آفتابی یا عینک محافظ استفاده کنید تا گردوخاک به چشمتان آسیب نرساند.
تماشای آسمان شب کویر رضاآباد
تماشای آسمان پرستاره در دل کویر دلیل اصلی بسیاری از گردشگران برای کویرگردی است. حتی اگر تجهیزاتی مانند تلسکوپ‌های قوی هم دراختیار نداشته باشید، باز هم می‌توانید آسمان شب را در کویر ببینید. البته باید چند دقیقه صبر داشته باشید تا چشمتان بتواند به محیط و میزان نور عادت کند. کویرها از شهر و هیاهوی آن دور هستند؛ این موضوع باعث شده از آلودگی نوری دور باشند و راحت‌تر بتوان آسمان شب را دید.
علی بابا
