گذر تاریخ به پل سیاه اهواز افتاد

شما را نمی‌دانم اما تا به الان شهری ندیده بودم که به اندازه اهواز پل داشته باشد. حالا یکی دو تا پل هم نه، ۹ پل دارد که روی رود کارون کشیده شدند و هر کدامشان از جاهای دیدنی اهواز محسوب می‌شوند. یکیش که پل سفید اهواز (پل معلق یا همان پل هلالی اهواز) است و دومیش هم پل معروف اهواز یا همان پل سیاه اهواز است.

پل طبیعت کیانپارس، پل نادری، پل سوم (پل میدان پنج نخل)، پل پنجم، پل ششم (پل صنایع فولاد)، پل هفتم (پل آبشار اهواز)، پل هشتم (پل کابلی) و پل نهم از پل‌های اهواز هستند. می‌دانم هر کدام از این پل‌ها قصه‌ای برای گفتن دارند. فقط گوش شنوا می‌خواهند و قلمی برای نوشتن.

امروز در مجله گردشگری راستین گشت می‌خواهم از اولین پل اهواز بنویسم؛ پلی که هم اولین بوده و هم بزرگ‌ترین پل آن زمان.

معرفی پل سیاه اهواز

با عمری که این پل ۱۰۰ ساله کرده، حتما خاطراتی جنگ جهانی دوم دارد. اصلا از همان زمان بود که به سر زبان‎ها افتاده است. زمانی تاریخچه این پل برایم جذاب‌تر شد که دیدم و شنیدم نیروهای متفقین از روی آن می‌گذشتند تا چیزهایی که لازم داشتند را ببرند و برسانند به پشت خاکریزهای جنگ‌شان در شمال.

معروفیت پل سیاه اهواز در رود کارون در خوزستان را بیشتر به خاطر پیروزی در جنگ جهانی دوم می‌شناسم که موقعیت مناسبی را برای سربازان متفقین فراهم کرده بود.

عکس از: سایت Google Maps

البته این پل برای ایران آن موقع در دولت پهلوی هم کارآمدی‌های خودش را داشته که پلی به این درازا را ساختند. حداقل می‌توانم آن را به‌عنوان یک اثر ملی در نظر بگیرم که همین‌طور هم هست. اصلا در ۲۷ بهمن ۱۳۷۸ خورشیدی در فهرست آثار ملی ایران هم قرار گرفته است. تا یادم نرفته این را هم بگویم که پل سیاه، استان خوزستان و ساحل خلیج فارس را با راه‌آهن بندر امام خمینی به راه‌آهن سراسری خرمشهر-تهران-شمال متصل می‌کند.

پل سیاه اهواز کجاست؟

آدرس: ایران، استان خوزستان، شهر اهواز، جنوب مرقه علی بن مهریار یا امتداد بلوار ساحلی رود کارون، پل سیاه اهواز.

لوکیشن پل سیاه اهواز روی گوگل مپ

بهترین مسیر دسترسی به پل سیاه اهواز

برای تماشای عظمت این پل اگر بخواهید با ماشین شخصی از تهران راهی سفر به خوزستان شوید، باید ساعت‌ها رانندگی کنید که امیدوارم وسایل حمل و نقل عمومی مانند اتوبوس، هواپیما و قطار برای‌تان مقدور باشد.

عکس از: سایت Google Maps

تاریخچه پل سیاه اهواز؛ خاطراتی که نمی گذرند

۱۱ سال از جنگ جهانی اول می‌گذرد. دنیا دارد با مشکل جدیدی یعنی رکود بزرگ دست و پنجه نرم می‌کند. اگر نگاهم را از دنیا به سمت ایران بیاورم، می‌بینم که این‌جا هم دست خوش تغییراتی است. اصلا ۴ سالی می‌شود که آخرین شاه قاجار، احمدشاه از تخت گرم و نرم شاهنشاهی‌اش کنار رفته و رضاخان جایش را گرفته است. دارم از سال ۱۳۰۸ خورشیدی صحبت می‌کنم که راه‌آهن سراسری ایران افتتاح و بهره‌برداری می‌شود؛ حالا یا چند ماهی این‌طرف‌تر یا چند ماهی آن‌طرف‌تر از راه‌اندازی پل سیاه. جالب است که اولین گواهینامه‌های رانندگی در ایران هم یک سال قبل صادر شدند.

عکس از: سایت Google Maps

همین روزهاست که می‌بینند رودخانه کارون بدون پل مانده آن طرف ایران. این‌جاست که به دستور نمی‌دانم چه کسی، می‌شنوم قطعات پل فلزی اهواز را شرکت آمریکایی پولن در آمریکا می‌سازد و قرار است به بندر شاپور (یا بندر امام خمینی (ره)) منتقل و آن را سر و هم کند. البته می‌گویند در زمان‌های قبل از پهلوی اول هم چیزی مانند پل در زیر پاهای پل سیاه اهواز وجود داشته که ساسانیان آن را به پل شادووان می‌شناختند. البته بعضی‌ها هم می‌گویند که پل شادووان دقیقا نه، ولی نزدیک‌های پل سیاه بوده است.

عکس از: سایت Mihmansho

ایران: «من بی‌طرف هستم.»

ایران که اوضاع جهان را می‌بیند به سمت جنگ جهانی دیگری می‌رود، اعلام بی‌طرفی می‌کند. اما مگر نیروهای متفقین به همین راحتی‌ها به خاطر بی‌طرفی ایران از پل سیاه اهواز دست می‌کشند؟ قطار و کامیون و ماشین‌های سواری هستند که روی پل ردیف می‌شوند و به تاخت می‌روند تا آذوقه و مهمات و نیروهای نظامی‌شان را از پل سیاه برسانند به راه‌آهن سراسر خرمشهر-تهران-شمال و پل ورسک در شمال. حالا بماند که همین پل، پل پیروی آن‌ها می‌شود و تنها عایدی که به پل می‌دهند، نامش است؛ پل پیروزی.

عکس از: سایت Google Maps

سال‌ها می‌گذرد تا پل سیاه ۳۶ سالگی‌اش را می‌بیند. هنوز از جنگ جهانی دوم در نیامده که خاطره تلخ دیگری برایش اتفاق می‌افتد و آن هم آتش سوزی‌اش است. انقلاب می‌شود و جنگ می‌آید و یک خاطره تلخ دیگر؛ یک بمب‌گذاری زیر یکی از ۵۲ پایه‌اش. البته بعد از مدتی مرمت می‌شود. الان که این مقاله را می‌نویسم دیگر از تب و تاب آن روزهایش افتاده و عمرش مفیدش را کرده است و این روزها حرف و حدیثی ندارد جز اینکه به رنگ سیاهش ایراد بگیرن و بگوین که برای زیباسازی شهر باید رنگش به رنگ شادتری تغییر کند.

اسامی دیگر پل سیاه اهواز

حالا چرا به این پل، پل سیاه می‌گویند را باید از همان سال‌های تولدش دید. آن موقع که به پل کارون معروف بود. اما آن‌قدر متفقین از این پل به موفقیت رسیدند که نامش را گذاشتند، پل ویکتوری یا همان پل پیروزی. البته به خاطر رنگ سیاه فلزی‌اش به آن پل سیاه هم می‌گویند. مثل پل معلق اهواز که به خاطر رنگ سفیدش به پل سفید معروف شده است.

عکس از: سایت Google Maps

معماری پل سیاه اهواز

پل اهواز به عنوان یک جاذبه در جاهای دیدنی اهواز کاملا از فلز ساخته شده و با فونداسیون بتنی روی زمین سنگی کف رودخانه کارون قرار گرفته است. روزها که رمغی ندارد، اما شب‌ها با نورپردازی‌هایی که برایش مهیا می‌شود، رخت سیاه را از تنش در می‌آورد و از سیاهی شب بیرون می‌آید.

عکس از: سایت Wikimedia

این پل حدود ۱۰۵۰ تا ۱۱۰۰ متر یعنی به اندازه ۱۰ زمین فوتبال طول دارد و ۶ متر هم عرض. دو خط رفت و برگشت هم روی آن برای رفت و آمد قطار ساخته شده که در گذشته، ماشین و کامیون هم راه‌شان را از آن‌جا می‌گرفتند و می‌رفتند. دو طرف این دو خط پیاده‌روهایی هم برای قدم زدن وجود دارد.

تفریحات کنار پل سیاه اهواز

مثل هر جای دیدنی دیگر خوزستان که می‌روید تا سفره‌ای پهن کنید، این پل هم کم نمی‌گذارد برای همشهری‌هایش. از پیاده‌روی و عکاسی گرفته تا شب‌نشینی.

– پیاده‌روی روی پل

این را دیگر در هر کجای ایران می‌توانم انجام دهم. منتها روی پل سیاه در دو طرف خط رفت و برگشت قطار، یک فاصله‌ ۱ متری وجود دارد که می‌توانم از این‌سر تا آن‌سر پل را پیاده‌روی کنم و از آن بالا برای هر کسی که می‌خواهم دست تکان دهم. البته در اطراف پل سیاه هم جا برای پیاده‌روی کم نیست.

عکس از: سایت Blad

– شب‌نشینی کنار پل سیاه

همانطور که گفتم، پل سیاه در شب چراغانی می‌شود و لباس روشن به تن می‌کند. در هوای خنک شب آن‌جا جان می‌دهد برای اینکه دست خانواده‌تان را بگیرید و بروید تا به بهانه هوا خوردن هم که شده، شب‌نشینی کنار پل سیاه با آن نورپردازی‌هایش را تجربه کنید.

عکس از: سایت Google Maps

– عکاسی از منظره

عکاسی همه جا جواب می‌دهد. زمان نوشتن مقاله امروز تا دل‌تان بخواهد دنبال عکس‌های قدیمی پل سیاه گشتم و عکس‌هایی پیدا کردم که زمان سر و هم کردن و ساختش را نشان می‌داد. حالا دلم می‌خواهد با عکسی که از این پل می‌گیرم، آلبوم عکس‌هایش را پر کنم.

عکس از: سایت Khuzestankhabar

بهترین زمان بازدید از پل سیاه اهواز

اگر اهل جنوب باشید که می‌دانید، اما اگر تا به حال به جنوب نرفتید باید بگویم که گرماپزان است در تابستانش. اما بهار و پاییز و زمستان هوا مراعات حالم را می‌کند و اجازه می‌دهد به تماشای جاهای دیدنی اهواز و خوستان بروم که یکیش می‌شود همین پل سیاه. هیچ محدودیتی هم برای بازدید از این پل ندارم و می‌توانم ۱ ساعته تاریخ ۱۰۰ ساله‌اش را به چشم ببینم. شب‌هایش هم چراغ‌هایی که به آن آویزان کرد‌ه‌اند آن را از تاریکی بیرون می‌آورد تا خودی نشان دهد.

دیدنی‌های نزدیک پل سیاه اهواز

همین که پل اهواز را دیدم و می‌خواهم جاهای تماشایی اطرافش که کم هم نیستند را تماشا کنم، چند دیدنی به چشمم می‌خورد که بازدید از هر کدام می‌تواند حالم را خوب کند.

– پارک ساحلی اهواز

اولین جاذبه تماشایی اطراف پل سیاه که بخواهم بگویم، پارک ساحلی اهواز است که بیشتر از اینکه بخواهد به پل سیاه نزدیک باشد، به پل سفید نزدیک است. پارکی که جان می‌دهد برای یک پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری، قایق سواری در رود کارون و هر چیزی که دلم بخواهد.

عکس از: سایت Google Maps

– کلیسای مسروپ مقدس

در دوره پهلوی، یکی از ارمنی‌های اهواز این کلیسا را ساخته که نمی‌توانم معماری ناب ارمنی مسیحی‌اش را نبینم. معماری که حس و هوای دین مسیحیت را نشانم می‌دهد و آن‌قدر معماری جذابیش ارزش خودش را نشان داده بود که از جنبه معماری در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت.

عکس از: سایت Google Maps

– خانه تاریخی ماپار

عبدالمجید ماپار از تاجران خوزستان از همان روزهای پایانی حکومت احمدشاه قاجار در این خانه زندگی‌اش را می‌کرده و در دوره پهلوی هم از جایش تکان نخورده بود. این خانه از همان سال فوتش تا به امروز در سازمان میراث فرهنگی ایران قرار می‌گیرد.

عکس از: سایت Google Maps

– پل سفید اهواز

پل سیاه را دیدید، حالا نوبتی هم که باشد نوبت پل سفید است که فاصله زیادی هم با یکدیگر ندارند. پل سفیدی که به پل معلق یا پل هلالی اهواز شناخته می‌شود، ۷ سال از پل سیاه کوچک‌تر است. برای ساخت این پل، از همان سال ۱۳۱۲ برنامه‌ریزی‌هایی کردند که سر آخر در سال ۱۳۱۵ خورشیدی ساخته شد. این پل با دو قوس بزرگ سفیدرنگ که نامش را هم از همان رنگ سفیدش گرفته، خودش را به عنوان یکی از پل‌های معلق دنیا معرفی می‌کند که در آثار ملی ایران هم نام و نشانش دیده می‌شود.

عکس از: سایت Google Maps

– حرم علی‌بن‌مهزیار

مسجدی در محل زندگی امام رضا ساخته شده که علی بن مهزیار، یکی از دانشمندان ایرانی مسیحی که بعدها مسلمان و حتی به یکی از علمای شیعی و یکی از یاران امام رضا (ع)، امام تقی، اما تقی و امام عسگری (ع)، در آن‌جا دفن شده است.

عکس از: سایت Google Maps

– پارک جزیره اهواز

از پل گفتم، از حرم گفتم، از کلیسا گفتم، بد نیست از یک جزیره کوچک در رود کارون هم بگویم که به جزیره شادی معروف شده تا برای تفریح و هوا خوردن هم که شده، مردم رخت بیرون بپوشند و سفره‌شان را روی چمن‌های سبزش پهن کنند. دیگر ببینید که رود کارون چه قدر پهنا دارد که یک جزیره را در دل خودش جایی داده و برای رفتن به آن‌جا باید از روی پل پارک جزیره بگذرید.

عکس از: سایت Google Maps

دیدنی‌های دیگر اطراف پل سیاه اهواز

البته نمی‌شود از جاهای دیدنی دیگر اطراف پل سیاه گذشت؛ گورستان لهستانی‌ها، پارک رویال، پارک لاله یا هتل قو و خیلی جاهای دیگر که قلمم احتمالا می‌رود برای نوشتن مقاله هرکدام از آن‌ها.

پل سیاه اهواز مسیر تاریخ را صاف کرد

در مقاله امروز راستین گشت از پل معروف اهواز گفتم که دیگر آن را یا به پل کارون، یا پل پیروزی یا پل سیاه می‌شناسم. مقاله امروز را فقط به خاطر اینکه اتفاقات تاریخی ۱۰۰ سال گذشته‌اش برایم جالب بوده نوشتم که هم من و هم شما بتوانیم ببینیم چه‌ها بر سر این پل آمده. حالا بماند که دیگر رمغ آن سال‌ها را ندارد و هر از گاهی یک قطاری از رویش رد می‌شود. اما تصورش را کنید که چه قدر سلاح و سرباز از روی همین پل رد می‌شده است.