موزه مارکار یزد؛ گل سرسبد موزه‌های زرتشتیان

همیشه که نباید جاذبه‌های گردشگری یک شهر باغ و رودخانه باشد، بعضی وقت‌ها هم باید موزه‌هایی را در لیست جاذبه‌های دیدنی یک شهر گذاشت که مربوط به قوم و مذهبی دیگر هستند. چه اشکالی دارد، اصلا آدم باید با همه دین‌ها و آیین‌ها آشنا شود؛ همیشه که نباید تعصبی عمل کرد. بعضی وقت‌ها هم باید به موزه مارکار یزد رفته و با چیزهای زیادی درباره دین زرتشت آشنا شد.

پیشنهاد می‌کنم با من تا پایان این مقاله از مجله گردشگری علی‌بابا همراه باشید تا همه چیز را درباره موزه تاریخ و فرهنگ زرتشتیان بخوانید.

موزه مارکار یزد چه اتفاقاتی را پشت سر گذاشت؟

این مکان به موزه تاریخ و فرهنگ زرتشتیان هم شهرت دارد. موزه مارکار یزد در میدان فرهنگ ایران و باستان یزد قرار گرفته است. چند سال پیش در این محدوده یک پرورشگاه ساخته شد که تقریبا استفاده‌ای از زیرزمینش نمی‌شد. سال ۱۳۹۴ آقای اسفندیار اختیاری آمد، زیرزمین پرورشگاه مارکار را سروسامان داد و بعد این موزه تماشایی را راه انداخت.

حالا شاید این سوال برایتان پیش بیاید که اصلا مجموعه مارکار یزد را چه کسی و در چه سالی بنا کرد؟ ظاهرا حدود ۸۰ سال پیش شخصی به نام پشوتن‌جی مارکار این مجموعه را راه‌اندازی کرد. در این مجموعه وسیع ساختمان‌هایی مانند پرورشگاه، خوابگاه شبانه‌روزی، برج ساعت و دبیرستان ساخته شده است.

پشوتن جی دوسابایی مارکار چه کسی بود؟

خب حالا وقت آن رسیده که با این بزرگ‌‌مرد زرتشتی آشنا شوید. این شخص ۱۸ آبان ۱۲۵۰ شمسی در خانواده‌ای ایرانی در بمبئی هند به دنیا آمد. مارکار درسش را در آموزشگاه الفستون خواند و بعد از آن در مرکز کارآموزی دینشاه سیلیستر به یادگیری امور دفتری مشغول شد. او علاقه زیادی به ایران داشت.

همین علاقه باعث شد زبان فارسی را یاد گرفته و سراغ گلستان سعدی و شاهنامه فردوسی برود. مارکار زمان زیادی را به مطالعه این کتاب‌ها پرداخت و آن‌ها را حفظ کرد. کاری که فقط از دست یک شخص علاقه‌مند به ایران برمی‌آید. بعد از این‌که پشتون‌جی درسش را تمام کرد، به عنوان یک بازرگانی کارش را شروع کرد و توانست در مدت کوتاهی بسیار پول‌دار شود.

این فرد سرشناس بعد از چندین سال معاونت انجمن زرتشتیان ایران بمبئی، سال ۱۳۱۷ به مقام ریاست این انجمن رسید. متاسفانه یک اتفاق بد برای مارکار افتاد. همسر او در کوهستان‌های هند توسط اشرار محاصره شده بود و به ناچار خودش را از ارتفاعات این منطقه به پایین انداخت. بعداز این اتفاق، مارکار هیچ وقت به ازدواج حتی فکرهم نکرد.

مارکار سال ۱۳۰۱ یک پرورشگاه برای بچه‌های بی‌سرپرست زرتشتی ساخت. البته این مجموعه هنوز کار خود را ادامه می‌دهد، اما نه مثل قبل. پشتون جی همیشه نگران تحصیل کودکان ایرانی مخصوصا زرتشتی‌ها بود. همین طرز تفکرش باعث شد مجموعه مارکار را در یزد بسازد. او سال ۱۳۱۲ مدرسه دخترانه و پسرانه مارکار را در یزد ساخت تا کودکان زرتشتی در آن درس بخوانند.

دیدنی‌های مختلف موزه مارکار

در موزه مارکار یزد بخش‌ها و دیدنی‌های مختلفی وجود دارد که مطمئن هستم از دیدن آن‌ها پشیمان نخواهید شد. حیف است که به این موزه بروید و همه بخش‌های آن را نبینید. در این موزه یک راهنما همراهتان است که همه چیز را برایتان توضیح می‌دهد تا بهتر بتوانید با اشیا نمایش‌داده‌شده در موزه آشنا شوید.

فکرش را بکنید به مکانی رفته‌اید با پستو و راهروهای پرپیچ‌وخم که هرگوشه از آن به یک دانستنی جالب و مهم درباره زرتشتی‌ها اشاره می‌کند. بیایید با هم به این راهروها برویم و ببینیم چه اسراری در گوشه‌وکنار این موزه جا خوش کرده است؟

وقتی که به موزه تاریخ و فرهنگ زرتشتیان می‌روید، راهروهایی تودرتو می‌بینید که در طاقچه‌های آن کتاب‌های مختلفی وجود دارد. هرکدام از این کتاب‌ها دلیل یک واقعه را بیان می‌کنند یا زندگی‌نامه یکی از بزرگان زرتشتی را شرح می‌دهند. اگر بخواهم کتاب‌ و کتیبه‌های این دالان‌ها را نام ببرم، باید به زندگی‌نامه پشتون جی، کتاب مقدس گات‌ها، کتیبه‌هایی درباره اشوزرتشت و… اشاره کنم.

کتاب مقدس

کتاب مقدس گات‌ها یکی از مهم‌ترین گنجینه‌های موزه مارکار یزد است که بازدیدکنندگان بعد از آشنایی با زندگی‌نامه پشتون‌جی و دیگر افراد زرتشتی با آن مواجه خواهند شد. بسیاری از افراد برای دیدن این کتاب به موزه تاریخ و فرهنگ زرتشتیان می‌روند.

جشن‌ها و مراسمات

مطمئن هستم یکی از جذاب‌ترین بخش‌های این موزه، بخش جشن‌ها و مراسمات است. در این قسمت با آداب زرتشتیان آشنا می‌شوید.

در راهروهای موزه مارکار یزد تندیس و مجسمه‌های مختلفی وجود دارد که به هرکدام از آن‌ها لباس‌های زرتشتیان پوشانده شده تا بتوانید نوع پوشش این افراد را بهتر درک کنید. همچنین مجسمه‌هایی از زنان و مردان هم در موزه قرار گرفته‌اند که لباس‌هایشان مربوط به مراسمات خاص است.

زیارتگاه‌ها

در یکی‌دیگر از راهرو‌های موزه مارکار یزد درباره زیارتگاه‌های زرتشتیان توضیح داده شده و در آن می‌توانید با مکان‌های مهم زیارتی این قوم آشنا بشوید. در این بخش از موزه، راهنما به شما توضیح می‌دهد هرکدام از زیارتگاه‌هایی که عکسش را می‌بینید در چه منطقه‌ای قرار گرفته است.

بناهای مهم زرتشت

خب، فکر نکنم چیز دیگری مانده باشد که بخواهید با آن آشنا شوید، به‌جز، ساختمان‌های مهمی که برای زرتشتیان اهمیت زیادی دارد. بد نیست همین‌طور که در موزه فرهنگ و تاریخ زرتشتیان گشت می‌زنید، اطلاعاتی هم درباره این مکان‌ها به دست بیاورید.

راهنمای باحوصله و صبور موزه، عکس و آدرس‌هایی درباره این ساختمان‌های مهم به شما نشان می‌دهد.

سایر بخش‌های بنای موزه

معمار مجموعه مارکار سعی کرده این ساختمان را طوری بسازد که ذره‌ذره نور خورشید به داخل ساختمان بیاید، همین است که وقتی وارد مجموعه می‌شوید، حتی در قلب زیرزمین، حس خوبی از گوشه‌گوشه ساختمان می‌گیرید و با تمام وجود انرژی حاکم بر محیط را حس می‌کنید. البته زیبایی‌های این مجموعه فقط به نور زیبای خورشید خلاصه نمی‌شود.

معماران مجموعه مارکار برای اقامت آرام و راحت ساکنان آن فکر همه چیز را کرده‌اند. یک آب‌انبار، مسیر گاو رو، پاکنه و راه قنات هم در این مجموعه تاریخی ساخته شده است. خبر خوب آن که اغلب این بخش‌ها هنوز هم کاملا پا بر جا و محکم هستند و می‌توانید به راحتی از آن‌ها بازدید کنید تا با معماری جالب‌توجه آن‌ها آشنا شوید.

پرورشگاه

پرورشگاه یکی از مکان‌هایی بود که برای پشتون جی اهمیت زیادی داشت. همان‌طور که گفتم، این شخصیت بزرگ برای این‌که کودکان بی‌سرپرست زرتشتی پشتشان را خالی نبینند، پرورشگاه مارکار را بنا کرد. البته با اینکه هنوز هم این مجموعه به فعالیت خود ادامه می‌دهد، اما میزان فعالیت آن مثل سابق نیست.

حمام قدیمی

در گوشه حیاط مجموعه، یک حمام و سرویس بهداشتی ساخته شده است. هرچند ظاهر این حمام کاملا بازسازی‌شده و نو است، اما در مجموع این حمام قدمت زیادی دارد. حمام قدیمی موزه مارکار در دوره خودش یکی از بهترین بخش‌های آن محسوب می‌شد.

بازدیدکنندگان موزه مارکار یزد می‌توانند با یکی دو ساعت گشت‌زنی در این مکان با آداب‌ورسوم زرتشتیان و مردم ۸۰ سال پیش آشنا شوند.

بهترین زمان بازدید از موزه

تابستان‌های یزد خیلی گرم است و بعید می‌دانم بتوانید در این فصل از جاهای دیدنی یزد دیدن کنید. من پیشنهاد می‌کنم پاییز و زمستان را برای دیدار از این شهر تاریخی انتخاب کنید. حتما حتما وقتی که به این شهر رفتید، از انواع سوغات یزد به‌ویژه شیرینی‌ها و صنایع دستی آن بخرید تا یادگاری‌هایی از شهر خشتی در خانه‌تان داشته باشید.

طبیعی است که در فصل‌های بهار و پاییز افراد زیادی به این موزه بروند. به همین دلیل معمولا در این روزها موزه شلوغ است. اگر می‌خواهید در روزهای خلوتی به موزه سر بزنید تا سرفرصت و در آرامش تاریخ یزد را تماشا کنید، می‌توانید روزهای میانی هفته را انتخاب کنید. ولی حواستان باشد که شب‌های موزه حال‌وهوای دیگری دارد.

من پیشنهاد می‌کنم شب موزه مارکار یزد را امتحان کنید. شب هم هوا شرایط مساعدتری دارد، هم نورپردازی منحصربه‌فردی که در دیوارهای موزه به‌کار رفته جلوه زیباتری به موزه می‌دهد.

موزه مارکار کجای یزد است؟

از دو مسیر می‌توانید به موزه فرهنگ و تاریخ زرتشتیان دسترسی داشته باشید. یکی از درهای این موزه دیدنی در میدان مارکار یزد و کوچه فرش مشهد قرار گرفته و دیگری در بلوار منتظر قائم، کوچه میلاد. می‌توانید با خودرو شخصی خودتان به موزه بروید یا وسایل نقلیه عمومی را برای رسیدن به موزه مارکار یزد انتخاب کنید.

در هر صورت مسیر موزه بسیار راحت و سرراست است.

موزه مارکار روی گوگل مپ

در موزه مارکار یزد آن‌چه بر زرتشتیان گذشت را ببینید

من یک پیشنهاد برایتان دارم، نگویید ما که این موزه را دیده‌ایم، چرا دوباره به آن برویم؟ به کسانی که این حرف را می‌زنند باید بگویم، هرروز موزه مارکار قشنگ‌تر از دیروزش است و اگر بتوانید به آن بروید، اما نروید، نصف عمرتان را هدر کرده‌اید. زیبایی و جاذبه‌های تاریخی این موزه آنقدر زیاد است که موسسان آن همه توضیحات را به دو زبان فارسی و انگلیسی ثبت کرده‌اند تا خارجی‌ها هم بتوانند از عمق تاریخ آن سردربیاورند.

این موزه بدون‌شک یکی از مهم‌ترین جاهایی است که در سفر به یزد باید آن را دید.