راستین گشت | مجله و پایگاه گردشگری
راستش را بخواهید اصلا نمی‌دانم چرا باغ فردوس تهران این‌قدر برایم عزیز است. انگار تمام اتفاقات خوب زندگی من یک‌جا در این باغ، کنار درخت‌های چنار، با صدای آب فواره‌ها جمع شده باشد. یک روز ایدئال برای من روزی است که حسابی در بازار تجریش بگردم و بعد خودم را به گردش در باغ فردوس دعوت کنم. محوطه اطراف باغ که پر از پوستر فیلم‌های ایرانی است هربار برایم تازگی دارد… مدام به فیلم‌ها اشاره می‌کنم اگر کسی همراه‌ام باشد می‌گویم: «وای اینو یادته؟!» و این تجربه هیچ‌وقت تکراری نمی‌شود.
سرتان را بیشتر از این درد نیاورم، برویم سراغ اصل مطلب. این مقاله از مجله گردشگری علی‌بابا درباره باغ فردوس تهران است. باغی که در گذشته وسعت زیادی داشته اما به‌مرورزمان فقط بخش کوچکی از آن بههمراه عمارتی که حالا تبدیل به موزه سینمای ایران شده، باقی مانده است. سایه درختان بلند چنار، گواهی بر قدمت باغ است که فضای دل‌نشینی برای تفریح و استراحت ایجاد کرده است. در این مقاله درباره تاریخچه باغ فردوس صحبت خواهم کرد و بخش‌های مختلف آن را به‌طور کامل به شما معرفی خواهم کرد.
باغ فردوس کجاست؟
ساعت بازدید از باغ فردوس چه وقت است؟
چه امکاناتی در باغ فردوس وجود دارد؟
آدرس باغ فردوس کجاست؟
باغ فردوس تهران کجاست؟
باغ موزه فردوس، یکی از جاهای دیدنی در شمال تهران است که به‌خاطر فضای دنج سرسبز، پیشینه تاریخی و موزه سینما طرفداران زیادی دارد. این باغ دیدنی، در محله باغ فردوس واقع شده که از شما به میدان تجریش، از شرق به خیابان دربندی، از غرب به خیابان ولیعصر و از جنوب به توتونچی منتهی می‌شود.
آدرس باغ فردوس تهران
آدرس باغ فردوس: تهران، خیابان ولیعصر، نرسیده به میدان تجریش، کوچه بخشایش، باغ فردوس
لوکیشن باغ فردوس روی گوگل مپ
مسیر دسترسی به باغ فردوس چطور است؟
دسترسی به باغ فردوس تهران از طریق مترو، ماشین شخصی، تاکسی و اتوبوس امکان‌پذیر است.
دسترسی به باغ فردوس تهران با مترو
اگر برای بازدید از باغ فردوس از مترو استفاده می‌کنید، باید سوار خط یک مترو تهران شده و در ایستگاه تجریش پیاده شوید. فاصله ایستگاه تجریش تا باغ فردوس مسیر پیاده‌روی ۲۰ دقیقه‌ای است که اگر حوصله پیاده‌روی نداشتید می‌توانید سوار تاکسی یا اتوبوس بی آر تی شوید.
دسترسی به باغ فردوس تهران با اتوبوس
برای بازدید از این باغ از طریق اتوبوس‌های بی آر تی، کافی است سوار اتوبوس‌های خط تجریش- راه‌آهن شده و در ایستگاه باغ فردوس پیاده شوید.
دسترسی به باغ فردوس تهران با ماشین شخصی
اگر قصد بازدید با ماشین شخصی را دارید، بهتر است بگویم پیداکردن جای پارک در این منطقه کار آسانی نیست. احتمالا مجبور خواهید شد ماشین خود را در کوچه‌های اطراف یا پارکینگ عمومی میدان تجریش پارک کنید. برای پیداکردن آدرس با ماشین شخصی، می‌توانید از آدرس باغ فردوس روی گوگل مپ استفاده کنید.
ساعت بازدید از باغ فردوس تهران
بازدید از باغ فردوس تهران باتوجه‌به بخش‌های مختلف باغ، ساعات متفاوتی دارد:
ساعت بازدید باغ فردوس: همه‌روزه از ساعت ۹ صبح تا ۲۳
ساعت بازدید از باغ موزه فردوس: یکشنبه‌ها تا جمعه‌ها از ساعت ۱۰ تا ۱۸ (این مجموعه روزهای شنبه و ایام سوگواری تعطیل است.)
نگاهی به امکانات باغ فرودس
باغ فردوس تهران علاوه بر اینکه ازنظر تاریخی یکی از جاهای دیدنی تهران به شمار می‌رود، بخش‌های مختلفی دارد که می‌تواند ساعت‌ها گردشگران را سرگرم کند. ازجمله بخش‌های باغ فردوس می‌توان به سینما موزه با تالارهای مختلف، کتابفروشی و غرفه صنایع دستی، سالن سینما و کافه‌های آن اشاره کرد که در ادامه به معرفی دقیق هرکدام از بخش‌های باغ خواهم پرداخت تا اگر به آن سر زدید، هیچ گوشه و کناری از قلم نیفتد.
بخش های مختلف باغ فردوس تهران
این باغ دوست‌داشتنی جاذبه‌های مختلفی دارد که آن را دیدنی‌تر کرده است.
سینما موزه در باغ فردوس
ساخت موزه‌ای با عنوان موزه سینما در ایران، سال ۱۳۷۱ توسط مدیران مرکز توسعه فضاهای فرهنگی شهرداری مطرح شد. پس از چندین سال، این موزه در سال ۱۳۷۷ با هدف جمع‌آوری، حفظ و نمایش میراث سینمایی کشور با تلاش هنرمندانی مثل عباس کیارستمی، عزت‌الله انتظامی، غلامرضا جلال امیدی، امید ثباتی، عزیزالله ساعتی و بهزاد رحیمیان در خیابان لاله‌زار فعالیت خود را آغاز کرد. ازجمله فعالیت‌های موزه سینما در آن دوران می‌توان به برگزاری جشن ۱۰۰سالگی سینمای ایران، انتشار کتاب‌های مختلف و مجموعه‌های موسیقی متن فیلم و… اشاره کرد.
در سال ۱۳۸۱ با همکاری اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت امور سینمایی و سید محمد خاتمی (رئیس‌جمهور وقت)، موزه سینما به باغ فردوس تهران انتقال پیدا کرد که اولین مدیر عامل آن هم عزت‌الله انتظامی بود.
موزه سینما، تنها موزه سینمایی ایران است که در عمارت باغ فردوس قرار گرفته است. این موزه مجموعه‌ای با چند بخش مختلف با نام‌های تالار نام‌آوران، تالار آغازگران، تالار بین‌الملل، تالار معاصران، شاه‌نشین عمارت، تماشاخانه، خانه فرهاد، نمایشگاه ارامنه، سینمای دفاع مقدس، بخش سینمای کودک و نوجوان و بخش صدا و دوبله است.
هرکدام از این تالارها دربردارنده مجموعه‌ای ارزشمند از عکس‌های هنرمندان سینمای ایران و پوسترهای مختلف فیلم، آرشیو کاملی از نشریات و مجلات، مستندات و تجهیزات فیلم‌سازی از گذشته تاکنون، جوایز کسب‌شده توسط هنرمندان ایرانی در جشنواره‌های مختلف و مجموعه‌ای از ۴ هزار فیلم‌نامه و نمایش‌نامه ایرانی است. در ادامه به معرفی دقیق بخش‌های مختلف موزه سینما می‌پردازم.
توجه داشته باشید که اگر قصد عکاسی از داخل عمارت و تالارهای موزه سینما را دارید، باید مجوز عکاسی را از گیشه ورودی دریافت کنید.
اگر هنوز امکان بازدید از موزه سینما را ندارید، می‌توانید از طریق بازدید مجازی سایت موزه سینمای ایران، تجربه قدم‌زدن و بازدید از این موزه را داشته باشید.
تالار نام‌آوران
تالار نام‌آوران فضایی تاریک و ساکت است که روش متفاوتی برای معرفی نام‌آوران سینمای ایران دارد. این تالار ناگهان با فلاش عکاسی و صدای تشویق روشن می‌شود و اهالی مهم سینمای ایران با نورپردازی‌های خاص به بازدیدکنندگان معرفی می‌شوند.
تالار آغازگران
همان طور که نام این تالار می‌توان حدس زد، تالار آغازگران، تالاری از (اولین‌های) سینمای ایران است. اگر اهل سینما باشید، حتما با دیدن اولین تجهیزات فیلم‌برداری در ایران نفستان بند خواهد آمد و از دیدن اولین عکس‌های قدیمی اساطیر سینما ایران شگفت‌زده خواهید شد. تالار آغازگران، شرح آغازی از مسیر سینما در ایران است.
تالار بین‌الملل
اگر اخبار موفقیت‌های سینمای ایران را در عرصه‌های بین‌المللی شدیدا دنبال می‌کنید، تالار بین‌الملل جای شماست. تمامی جوایز بین‌المللی کسب‌شده توسط هنرمندان ایرانی ازجمله نخل طلایی کن، شیر ونیز، خرسی برلین و… در این تالار به نمایش گذاشته شده است. علاوه بر این تالار بین‌الملل در موزه باغ فردوس، مجموعه‌ای کامل از پوستر فیلم‌های ایرانی راه‌یافته به جشنواره‌های بین‌المللی دارد که برای طرفداران سینما هیجان‌انگیز است.
تالار معاصران
بیش از ۷۰۰ پرتره از کارگردانان، بازیگران، آهنگسازان و سایر دست‌اندکاران مهم سینمای ایران در تالار معاصران موزه سینمایی باغ فردوس قرار گرفته است. این مجموعه بی‌نظیر از هنرمندان معاصر سینمای ایران یکی از بخش‌های دیدنی موزه به شمار می‌رود. این تالار علاوه بر پرتره‌ها، غرفه‌های اختصاصی دارد که متعلق به هنرمندانی مثل عزت‌الله انتظامی، پوران درخشنده، رخشان بنی‌اعتماد، داریوش مهرجویی و… هستند.
شاه‌نشین عمارت (اتاق علی حاتمی)
به‌عنوان طرفدار پروپاقرص فیلم‌های علی حاتمی، حتما دوست دارید که از نزدیک او را ببینید. در بخش شاه‌نشین عمارت، اتاقی به نام اتاق علی حاتمی ساخته شده است که در این اتاق علی حاتمی بههمراه عزت‌الله انتظامی پشت میز تدوین فیلم حاجی واشنگتن نشسته است.
تماشاخانه
تالار تماشاخانه در عمارت باغ فردوس، جایی است که تعدادی از سینماهای دهه ۳۰ و ۴۰ ایران در آن شبیه‌سازی شده است. اگر دلتان می‌خواهد چند لحظه‌ای خودتان را روی صندلی‌های چوبی سینما مایاک تصور کنید، حتما به این بخش سر بزنید. این بخش با عنوان بخش شاه‌نشین عمارت نیز شناخته می‌شود که اتاق علی حاتمی نیز در این بخش قرار دارد.
خانه فرهاد
خانه فرهاد، یادگاری‌های زیادی از این خواننده محبوب دارد. در این بخش می‌توانید با صدای دلنشین فرهاد مهراد که در فضا پخش می‌شود، در بین یادگاری‌ها، ساز و کتاب‌های او چرخی بزنید و زیر لب زمزمه کنید «گنجشکک اشی مشی…لب بوم ما مشین…»
نمایشگاه ارامنه
ارامنه نقش مهمی در سینما ایران داشته‌اند و تصویربرداری بسیاری از فیلم‌های سیاحتی ایران به توسط این افراد صورت گرفته است، برای همین هم بخشی از موزه سینما باغ فردوس به نمایشگاه ارامنه اختصاص یافته است.
بخش سینمای دفاع مقدس
باتوجه‌به اهمیت دفاع مقدس در سینمای ایران، بخشی جداگانه با عنوان سینمای دفاع مقدس در موزه سینما باغ فردوس وجود دارد. در این بخش تصاویر مربوط به فیلم‌های دفاع مقدس، بازیگران و سایر عوامل فیلم‌های جنگی به نمایش گذاشته شده است.
بخش سینمای کودک و نوجوان
در کودکی همه فیلم‌هایی هست که هرگز فراموش نمی‌شود. بخش سینمای کودک و نوجوان موزه باغ فردوس هم محلی برای دیدار دوباره شما با فیلم‌هایی است که در کودکی و نوجوانی دیده‌اید. در این بخش عروسک‌های قدیمی مثل کلاه‌قرمزی و پسرخاله و… بههمراه تعدادی از بازیگران و دست‌اندرکاران سینمای کودک به نمایش گذاشته شده است.
بخش صدا و دوبله
در بخش صدا و دوبله لحظاتی از اولین فیلم‌های دوبله‌شده در ایران را تماشا خواهید کرد. در کنار این تجربه شیرین، می‌توانید از ابزارهای قدیمی صدابرداری و غرفه مربوط به علی کسمایی، پدر دوبله ایران را ببینید.
زیرگذر تاریخ
زیرگذر تاریخ بخشی از موزه سینما است که در آن اولین ابزار خلق تصویر بههمراه تصاویر خلق‌شده به نمایش گذاشته شده است. گذر از زیرگذر تاریخ، شما را با تئاتر سایه در چین و هند و اولین نگاره‌های ایرانی از شاهنامه آشنا خواهد کرد.
در حال حاضر سه بخش زیرگذر تاریخ، نمایشگاه ارامنه و تالار دوبله و صدا فعال نیست و امکان بازدید از آن‌ها وجود ندارد.
کتابفروشی و گالری‌های صنایع دستی باغ
همان دم‌دم‌های ورودی باغ، چشمتان به یک تلویزیون قدیمی معروف قرمز می‌افتد که روی یک چهارپایه قرار گرفته است و روی آن نوشته شده: «به جاش کتاب بخونین.» این تلویزیون دعوت‌نامه‌ای از طرف کتابفروشی حوض نقره‌ای است که همان بدو ورود به باغ فردوس توجه همه را به خودش جلب می‌کند.
کتابفروشی حوض نقره‌ای مجموعه کاملی از کتاب‌های ادبی، سینمایی، فلسفی و… دارد که در کنار آن‌ها محصولات فرهنگی و هنری، صنایع دستی و… نیز به علاقه‌مندان این حوزه ارائه می‌شود.
سالن‌های سینما در باغ فردوس
مگر می‌شود موزه سینما ایران، سینما نداشته باشد؟ باغ فردوس تهران سه سالن سینما دارد که همواره در حال پخش آخرین فیلم‌های اکران‌شده است. سینما فردوس با ظرفیت ۱۰۹ نفر، سینما توگراف با ظرفیت ۲۰۵ نفر و سینما تمدن با ظرفیت ۵۲ صندلی، سه سینمایی است که در باغ فردوس قرار دارند. برای آشنایی با برنامه سینماها می‌توانید از تابلو اعلانات در بخش ورودی باغ کمک بگیرید و از گیشه فروش بلیط که همان‌جا قرار دارد، بلیط تهیه کنید.
کافه باغ فردوس
کافه باغ فردوس یا کافه سینما یکی از جاهای تفریحی باغ فردوس تهران است. این کافه در سمت غربی عمارت، درست بالای سینما توگراف قرار دارد. هر موقع از گشت‌وگذار در باغ خسته شدید یا دلتان می‌خواست درباره فیلمی که دیدید با دوستتان گپ بزنید، می‌توانید با نوشیدن قهوه یا چای به خودتان استراحتی بدهید.
این کافه انواع نوشیدنی و غذاهای متنوع دارد و از دو بخش به نام‌های پالت و تراس آفتاب‌مهتاب تشکیل شده است. از جذابیت‌های این کافه شکل‌وشمایل منو آن است که شبیه المان‌های سینمایی ساخته شده است. کافه باغ فردوس معمولا کافه شلوغی است و نباید توقع محیطی آرام و ساکت از آن داشته باشید.
کافه ویونا
یکی از شعب کافه‌های زنجیره ویونا در باغ فردوس تهران قرار دارد. کافه ویونا در باغ فردوس، کافه‌ای شلوغ و پرجنب‌وجوش با منویی متنوع از نوشیدنی، غذا و میان‌وعده است که چند ساعتی از شما به خوبی پذیرایی خواهد کرد.
بهترین زمان برای بازدید از باغ فردوس
باغ فردوس در هر فصل و زمانی دیدنی است. خیلی نمی‌توانم درباره بهترین زمان بازدید از آن نظری بدهم اما می‌توانم قضاوت را به‌عهده خودتان بگذارم.
باغ فردوس در بهار
بهار باغ فردوس، مثل بهار در همه باغ‌ها زیباست. سرسبزی از درودیوار باغ می‌چکد و صدای پرندگان یک کنسرت زنده موسیقی باکیفیت است. افراد زیادی، روزهای بهاری را برای گردش در باغ انتخاب می‌کنند تا از هوای دلنشین بهاری و آب‌وهوای سالم باغ استفاده کنند.
عکس از سایت: Google Maps
باغ فردوس در تابستان
گرچه تابستان هوا گرم است اما هیاهوی باغ مثل همیشه پابرجاست. بچه‌ها با سروصدا این‌طرف و آن‌طرف می‌دوند و صدای صحبت مردم به گوش می‌رسد. خیلی‌ها در کافه نشسته‌اند و عده‌ای هم قدم زدن دور حوض و فواره‌های آب را ترجیح می‌دهند.
عکس از سایت: Google Maps
باغ فردوس در پاییز
برگ‌های زرد و قرمز و نارنجی در پاییز، آرام‌آرام روی سرتان می‌ریزد و گاهی هم یواشکی زیر کفشتان با صدای قرچ پودر می‌شوند. حوض وسط باغ پرآب است و هوای خنک پاییزی صورتتان را نوازش می‌کند.
عکس از سایت: Google Maps
باغ فردوس در زمستان
اگر با یک زمستان پربرف مواجه باشیم، باغ فردوس در زمستان بسیار دیدنی خواهد بود. فضای سفیدپوس باغ و عمارت تاریخی آن زیبا و آرام است که احتمالا سرمای هوا را به‌طورکامل از یاد می‌برید و توی باغ شروع به قدم زدن می‌کنید. البته تصور یک فنجان چای یا قهوه داغ در این فضا هم حال آدم را جا می‌آورد.
باغ فردوس از گذشته تا کنون
باغ فردوس را به چشم یک بنای تاریخی عادی نگاه نکنید، البته که می‌دانم این همه زیبایی عادی نیست اما منظورم چیز دیگری است. باغ فردوس نسبت به خیلی از بناهای تاریخی سن‌وسال زیادی ندارد اما سرگذشتش سر دراز دارد؛ آ‌ن‌قدر مثل سیب از درخت افتاده چرخیده و چرخیده تا اینکه بالاخره در وضعیتی که حالا می‌بینیمش آرام گرفته است.
در دوره قاجار و در سال ۱۲۶۴ ه.ق محمدشاه قاجار دستور ساخت قصر بزرگی را در منطقه محمدیه صادر کرد. ساخت این قصر با دو عمارت شمالی و جنوبی در مساحتی نزدیک به ۲۰هزار مترمربع توسط صدراعظم شاه، حاجی میرزا آقاسی آغاز شد اما به‌علت بیماری محمدشاه قاجار و مرگ وی، ساخت قصر نیمه‌تمام باقی ماند. در حال حاضر عمارت شمالی به‌طور کامل از بین رفته اما عمارت جنوبی باقی مانده است.
در همان دوران قاجار، ناصرالدین شاه باغ را به‌عنوان هدیه عروسی به دختر و دامادش، حسین‌علی‌خان معیرالممالک سپرد. حسین‌علی‌خان ساختمان نیمه‌کاره را با سبک معماری قاجاریه که به فیل‌گوش معروف است، تکمیل کرد و جشن عروسی خود را هم در همین باغ برگزار کرد. وجه تسمیه باغ فردوس را می‌توان قنات فردوس دانست که آب این محل و آبادی باغ‌های اطراف را تامین می‌کرده است.
در مرحله بعدی، باغ فردوس به دوست‌علی‌خان نظام‌الدوله، پسر حسین‌علی‌خان رسید. او با همراهی معماران بی‌نظیر یزد و اصفهان بنایی در بخش جنوبی باغ ساخت که با نام (رشک بهشت) شناخته می‌شد. رشک بهشت، عمارتی با پلکانی مرمرین بود که در ساخت بخش‌های مختلف آن از مرمر اعلای یزد استفاده شده بود و تماشای دیواره‌های داخلی آن که از کاغذهای برجسته طلایی پوشیده شده بود، چشم هیچ بیننده‌ای را از زیبایی سیر نمی‌کرد.
پس از دوست‌علی‌خان، باغ فردوس به پسرش دوستمحمدخان معیرالممالک رسید. این دوران، خاطره خوبی برای باغ نیست چون دوستمحمدخان هیچ توجهی به باغ نداشت. بخش غم‌انگیز ماجرا زمانی است که حتی به مرمرهای عمارت رحم نکردند، مرمرهای زیبای باغ را کندند و به عمارت امیریه (مدرسه نظام) انتقال دادند. در این دوران چیزی جز ویرانه از باغ فردوس باقی نمانده بود.
ژان دیولافوا، باستان‌شناس فرانسوی طی بازدید از این عمارت در دوران دوست‌علی‌خان، درسفرنامه خود این چنین نوشته است:
«در اطراف تجریش، باغ‌ها و عمارات زیادی وجود دارد که یکی از آن‌ها باغ فردوس است. در وسط این باغ بزرگ که پر از چنارهای قطور و بلند است قصر ناتمامی دیده می‌شود که در شرف خراب شدن می‌باشد. داخل عمارت تالاری وجود دارد، ازاره‌های تالار به شکل نورهای عقیق‌مانند رنگ شده و درها از جنس چوب سدر به نظر می‌رسد و با عاج، ختم‌کاری شده است. کف اتا‌ق‌ها را با خاک پر
منبع: علی بابا
