همه چیز درباره تاریخچه سفر | سفر در گذر زمان!

شاید در نگاه اول، سفر پدیده‌ای مدرن و نوظهور به‌نظر برسد، اما با نگاهی به نخستین متون نگاشته شده در کتب آسمانی با داستان نوعی «سفر» روبه‌رو می‌شویم: نقل‌مکان آدم و حوا از بهشت به زمین. فارغ از اعتقادات دینی و باور شخصی شما نسبت به این داستان، این نکته را در نظر داشته باشید که همه‌ داستانها و افسانه‌ها بر اساس بخشی از ماهیت وجودی انسانها نقل شده‌اند. توجه به همین داستان نشان می‌دهد که هویت انسان به نوعی با سفر و حرکت گره خورده است. در واقع، انسان در طول تاریخ همیشه در حال سفر کردن و جا به جایی از جایی به جای دیگر بوده و تاریخچه سفر به تاریخ خلقت انسان برمی‌گردد. 

بلیط هواپیما راستین گشت را رزرو کنید

سفر در لغت نامه و آنچه در بیرون کتاب‌ها است!

اما آنچه امروزه از واژه «تاریخچه سفر» در ذهنمان شکل می‌گیرد، با آنچه در گذشته معنا می‌شد، بسیار تفاوت دارد. «سفر» در لغت‌نامه‌ها به معنی «جابه‌جایی و عزیمت از مکانی به مکان دیگر به هر منظوری و در هر مدت زمانی» آمده است. در مورد انسانهای ماقبل تاریخ، سفر کردن و جابه‌جا شدن به منظور بقا صورت می‌گرفت. در واقع انسانهای اولیه برای یافتن آب و غذا و محل  مناسبی برای زندگی سفر می‌کردند و به مکانهای مختلف می‌رفتند. 

اما امروزه سفر معنای بسیار گستره‌تری پیدا کرده‌است و صنعت گردشگری به خودی خود یکی از بزرگترین منابع اقتصادی برای کشورها به حساب می‌آید. انگیزه‌های سفر در زمان ما عبارتند از: لذت، تفریح، کشف و اکتشاف، مهاجرت، شناخت فرهنگ‌ها و ملل، تجارت، زیارت و بسیاری موارد دیگر.

اگر به دانستن تاریخچه‌ سفر علاقمند هستید و دوست دارید بدانید که سیر تکاملی مسافرت در طی قرون و اعصار تا به امروز چگونه بوده‌است، با این مقاله همراه شوید تا نگاهی مختصر و مفید به سفر در گذر زمان داشته باشید.

بخوانید: فواید مسافرت؛ از لذت ماجراجویی تا ایده های کاری جذاب

ریشه‌ شناسی سفر

در ادامه تاریخچه سفر باید بگوییم که ریشه‌ کلمه «سفر» در زبان فارسی چندان مشخص نیست. اما گفته می‌شود، واژه‌ «سفر» معرب «سپر» یا «سپار» است که از ریشه «سپردن» یا «سپاردن» گرفته شده و به معنای به جای دیگری رفتن، ره پیمودن، گشت و گذار کردن مورد استفاده قرار می‌گیرد. بسیاری از زبان شناسان بر این باورند که «سپر» یا «سپار» و «سپردن» و «سپاردن» در زبان پارسی چنان ریشه و کهنگی نمایان و آشکاری دارد که هرگز نمی‌توان واژه سفر را عربی دانست بلکه معرب واژه‌ای پارسی است.

در زبان انگلیسی احتمال می‌رود کلمه “travel” از واژه فرانسوی “travail” به معنای «کار» گرفته شده باشد. اما شواهد نشان می‌دهد که هر دوی این واژگان ریشه در کلمه “trepalium” دارد که یک ابزار شکنجه‌ رومی بوده است. دلیل آن هم به دشواری بسیار زیاد سفر در قرون گذشته برمی‌گردد. 

بخوانید: عید کجا بریم که بیشتر خوش بگذره ؟

تاریخچه اولین سفرهای بشر

در عصر نوسنگی، اختراع چرخ و کشتی‌های بادبانی جا‌به‌جایی انسان به مکان‌های مختلف را ساده کرد. در آن دوران، شکارچیان و عشایر به دنبال گیاهان وحشی و شکار فصلی و در جستجوی غذا از مکانی به مکان دیگر نقل مکان می‌کردند. 

سپس، انسانها شروع به ساختن جاده‌ها کردند تا بتوانند جابه‌جایی نیروهای نظامی خود را میان امپراطوری‌ها تسهیل کنند. در نهایت، وجود همان جاده‌ها مسافرت را برای غیر‌نظامیان نیز ممکن ساخت.

پس از آن، تاریخچه سفر با هدف بازرگانی و تجارت در بین مردم رواج پیدا کرد و باعث شد کاشفان از این سفرها ثروت‌های هنگفتی را با خود به ارمغان بیاورند. 

تور ارزان راستین گشت را رزرو کنید

تاریخچه سفر؛ از رومی‌ها تا وایکینگ‌ها!

اولین کسانی که از طریق جاده‌ها سفر را آغاز کردند، رومی‌ها بودند که برای استراحت به ویلاهای مدیترانه‌ای خود در شهرهایی مانند پمپئی و بایا سفر می‌کردند. آزادی سفر در امپراتوری روم، بسیاری از یهودیان را به شهرهای باشکوه دنیای باستان کشاند و تصور می‌شود که خود حضرت عیسی (ع) نیز با شاگردانش سفرهای زیادی داشته است.

وایکینگ‌ها نیز مهارت خاصی در قایقرانی و علاقه زیادی به کاوش داشتند. آنها از طریق سفرهای خطرناک خود،‌ مناطقی مانند ایسلند و گرینلند را فتح کردند و حتی اولین کسانی بودند که در زمان انفجار یک کشتی در گرینلند، به طور تصادفی آمریکا را در سال 985 پس از میلاد کشف کردند. در سال 1001، لیف اریکسون برای کاوش بیشتر به آن بازگشت و آن را Vinland یا “سرزمین مراتع” نامید.

سیر تکاملی تاریخچه سفر و مسافرت در جهان

در قرون وسطی، سفرهای مذهبی و زیارتی بسیار رواج یافت. زائران تحت تأثیر اعتقادات مذهبی خود، سفرهایی را به مکان‌هایی مانند کلیسای سانتیاگو د کامپوستلا، کانتربری و اورشلیم انجام می‌دادند. مبلغان دینی نیز برای بشارت دادن به مردم به مناطق بت‌پرست سفر می‌کردند.

در اواخر قرن شانزدهم، اشراف جوان و مردان ثروتمند طبقات بالا به شهرهای مهم اروپایی سفر می‌کردند تا در هنر و ادبیات آموزش ببینند. این سفرها به تور بزرگ (Grand tour) معروف بود و برای روشنگری نخبگان جوان اروپا طراحی شده بود. این گردشگران از لندن، پاریس، ونیز، فلورانس و رم بازدید می‌کردند تا خود را در معرض شاهکارهای بزرگ جهان قرار دهند.

انقلاب فرانسه پایان گراند تور بود و با آمدن حمل و نقل ریلی در اوایل قرن نوزدهم، تحول بسیار زیادی در سفر به‌وجود آمد. از آن زمان به بعد، سفر دیگر فقط به افراد ممتاز محدود نمی‌شد زیرا مسافرت ارزان‌تر، آسان‌تر و ایمن‌تر شده‌بود. از آن پس، خانم‌های جوان نیز به عنوان بخشی از تحصیلات خود شروع به مسافرت کردند.

بخوانید: 8 نکته مهم درباره سفر با هواپیما همراه نوزاد

کمی بعد تر تاریخچه سفر …

انقلاب صنعتی ادامه تاریخچه سفر است. این انقلاب سفرهای تفریحی را به اروپا آورد. در این دوران، با اختراع ماشین‌آلات صنعتی کارآمد و انواع تولیدات صنعتی، انجام کارهای سخت راحت‌تر شد و سرعت گرفت. در نتیجه، طبقه‌ متوسط جدید، شامل صاحبان و مدیران کارخانه‌ها، سرمایه و زمان کافی را برای استراحت و شرکت در فعالیت‌های تفریحی پیدا کردند. در این زمان بود که برای اولین بار، مسافرت تنها برای لذت انجام شد.

به‌ این ترتیب، توماس کوک در سال 1841 اولین آژانس مسافرتی را تاسیس کرد. او کارش را با برگزاری تورهای بریتانیا شروع کرد، اما با موفقیت سریع خود به زودی سفر به شهرهای دیگر اروپایی را نیز رواج داد. در آن زمان پاریس و آلپ محبوب‌ترین مقاصد سفر بودند. 

توماس کوک پیشگام تمام خدمات رایجی بود که آژانس‌های مسافرتی امروزی برای مسافران انجام می‌دهند: اقامت، بلیت‌های سفر، جدول زمانی مسافرت‌ها، معرفی جاذبه‌های گردشگری، استفاده از راهنمای سفر و…

پس از جنگ جهانی دوم، با استفاده از ظرفیت مازاد فناوری هوایی و بکارگیری خلبانان نظامی سابق، سفرهای هوایی آغاز شد. البته در آن زمان این سفرها بسیار گران بود و فقط تعداد محدودی از افراد ثروتمند توانایی پرداخت هزینه‌‌های هنگفت سفرهای هوایی را داشتند. 

بخوانید: مشکلات مسافران خارجی در تهیه بلیط هواپیما در ایران

تاریخچه سفر در ایران

 در ادامه تاریخچه سفر، ایران یکی از ده کانون مهم شکل‌گیری تمدن بشری در جهان به حساب می آید. قدمت اولین آثار مدنیت در این سرزمین به هزاره‌ی پنجم پیش از میلاد مسیح می‌رسد.

در آثار مکتوب‌ بر جای مانده می‌خوانیم که یونانیان و رومیان در دوران قبل از اسلام به ایران سفر کرده‌اند. آثار تاریخی نیز گسترش شهرها، راه‌ها و اقامتگاه‌ها را در همین دوران نشان می‌دهند. 

بعد از یک دوره رکود بحرانی در اوایل ورود اسلام به ایران، فعالیتها‌ی ادبی، فرهنگی و علمی در ایران از سر گرفته شد و روز به روز رونق بیشتری یافت. شاعران و نویسندگان به سرزمین های اسلامی رفتند و جغرافیا، فرهنگ و تمدن آن روزگار را در سفرنامه هایشان به نسلهای بعد هدیه ‌دادند. ناصرخسرو قبادیانی شاعر، فیلسوف و سفرنامه‌نویس قرن پنجم یکی از همین جهانگردان است.

تاریخچه سفر در ایران؛ از شاه عباس تا الان!

ایران از قرن هفدهم میلادی، در دوران حکومت صفویان، به عنوان یک کشور مورد توجه جهانگردان قرار گرفت و مقصد سفر اروپاییان شد. می‌توان قرن هفدهم میلادی به ویژه زمان سلطنت شاه عباس اول (مقارن با قرن یازدهم و دوازدهم هجری قمری) را نقطه آغازی برای جلب توجه گردشگران خارجی به ایرن دانست. هرچند که قبل از‌ این زمان نیز صدها نفر به ایران سفر کرده بودند. در این دوره،  سیاحان و گردشگران مختلفی از جمله پیتر دلاواله، ژان شاردن، تاورنیه، آنتونی شرلی، مادام دیولافوا، جورج کلارک و… به همراه دیگر افرادی که جرج کرزن انگلیسی در پایان قرن 19 میلادی در اثر معروف خود به نام «ایران و قضیه‌ی ایران» از آنها نام می برد، ایران را از نظر گذراندند. این مسئله نشان می دهد که ایران در طی قرون 17 و 18 میلادی به لحاظ تعداد گردشگران در صدر کشورهای آسیایی جای داشته است.

صنعت گردشگری در ایران از نیم قرن پیش با هدف شناساندن مفاخر ایران و تمدن کهن این سرزمین به صورت رسمی شکل گرفت و از سال 1314 اداره‌ای در وزارت کشور به نام اداره‌ی امور گردشگری کار خود را با چاپ نشریات و کتابچه‌های راهنمای گردشگری ایران آغاز کرد. 

بخوانید: لوازم مورد نیاز خانم‌ها در سفر

صنعت گردشگری دنیا در قرن بیست و یکم

در طول قرون و اعصار و تاریخچه سفر، ماهیت، روش‌ها، ویژگی‌ها، نیاز و تقاضای گردشگران برای سفر به سرعت تغییر کرده‌است. سفر در حال حاضر پیچیده‌تر، ساختارمندتر و بدون دردسرتر شده‌است. علت این تغییرات افزایش درآمد قابل تصرف، توسعه فناوری، سهولت در تشریفات سفر و ارتباطات جهانی گسترده است. به همین دلایل، این صنعت با سرعت بسیار زیادی در حال رشد بوده و هر کشوری به طور مستقیم یا غیرمستقیم بخشی از تجارت بین المللی گردشگری است. پنج کشور ایالات متحده آمریکا، فرانسه، اسپانیا، آلمان و چین پیشتاز رقابت و تسلط بر تجارت بین المللی گردشگری در جهان هستند.

تجارت گردشگری در قرن حاضر، بیشتر بر روی موضوعات روز از قبیل تروریسم فرامرزی، منابع طبیعی، حفظ انرژی، مدیریت آلودگی، بازیافت زباله، جهانی شدن، توسعه شهری، مدیریت اطلاعات و فناوری ارتباطات، بازار و نیروی کار متمرکز است. 

بخوانید: عکاسی در سفر و فریم های خاطره انگیز!

بهترین مقاصد توریستی جهان!

امروزه مقاصد گردشگری معتبر و جدیدی ایجاد شده‌اند و گردشگران انبوهی برای بازدید آنها از سراسر دنیا به این مقاصد سفر می‌کنند. طبق آمار جهانی، ده مقصد برتر گردشگری دنیا عبارتند از لندن‌ (انگلیس) ، استانبول (ترکیه)، مراکش (مراکش)، پاریس (فرانسه)، سیم ریپ (کامبوج)، پراگ (جمهوری چک)، رم (ایتالیا)، هانوی (ویتنام)، نیویورک‌سیتی (آمریکا)، ابود (اندونزی).

در قرن بیست و یکم، به دلیل انقلاب در حمل و نقل و فناوری ارتباطات، فاصله‌ میان کشورها از بین رفته است. در واقع، در عصر حاضر، با پدیده جهانی‌شدن، روابط بین کشورها بهبود یافته و راه برای گردشگری در میان مرزهای سیاسی هموار شده‌است.

گردشگری اغلب به عنوان یک مروج سبز در قرن ۲۱ شناخته می شود و توریست‌ها انگیزه بیشتری برای بازدید از جاذبه‌های طبیعی دارند. تقاضا برای سفرهای زیست محیطی و طبیعت در سال های اخیر افزایش چشمگیری داشته و باعث ایجاد اشتغال در مناطق طبیعی و روستایی شده‌است.

هتل راستین گشت را رزرو کنید

آنچه از مرور تاریخچه سفر درمیابیم

همانطور که در این مقاله خواندید، با مرور تاریخچه سفر و مسافرت در گذر زمان درمیابیم که سفر و نقل مکان از جایی به جای دیگر همواره جزئی جدانشدنی از زندگی انسانها بوده و پدیده‌ی جدیدی به حساب نمی‌آید. شاید به دلیل عجین بودن مسافرت با زندگی و روحیات بشر است که امروزه گردشگری به یکی از مهمترین و درآمدزاترین صنایع در میان کشورها تبدیل شده است. 

سخن آخر اینکه آنچه می‌توان از رومیان باستان آموخت این است که در سفرهایمان علاوه بر لذت، به کاوش در تاریخ بپردازیم و از جستجوگران فرهنگ و هنر و محافظان محیط زیست و طبیعت باشیم.