یکی از ویژگی‌های مثبت شهر شلوغ و آلوده‌ی تهران وجود چند پارک جنگلی وسیع در نقاط مختلف آن است. این پارک‌ها از جاذبه‌ها‌ی گردشگری تهران به شمار می‌روند و بسیاری از مردم ساعاتی از آخر هفته‌ی خود را در این پارک‌ها می‌گذرانند. یکی از این پارک‌های جنگلی پارک سرخه حصار تهران است. این پارک یکی از قدیمی‌ترین مناطق حفاظت‌شده‌ در سرتاسر جهان به شمار می‌رود و قدمت آن به دوره‌ی قاجار می‌رسد. این پارک و منطقه‌ی حفاظت‌شده‌ی خجیر در واقع در گذشته شکارگاه سطلنتی پادشاهان قاجار بودند. پارک سرخه حصار در شرق تهران و در امتداد اتوبان شهید یاسینی قرار دارد. از ویژگی‌های این پارک جنگلی می‌توان به پوشش گیاهی، گونه‌های جانوری متنوع و آب‌و‌هوای مطلوب آن اشاره کرد. علاوه بر این جاذبه‌های طبیعی این پارک امکانات رفاهی و تفریحی مناسب و مهیجی دارد که گردشگران بسیاری را به خود جذب می‌کند.

در ادامه با ما همراه شوید تا بیشتر با پارک سرخه حصار تهران آشنا شویم و جنبه‌های مختلف آن را بررسی کنیم.

رزرو بلیط هواپیما تهرانبا راستین گشت خوبه!

تاریخچه‌ی پارک سرخه حصار تهران

پارک جنگلی سرخه حصار در سال 1133 و همزمان با انتخاب تهران به عنوان پایتخت در دوران قاجار به عنوان شکارگاه سلطنتی انتخاب شد و تحت حفاظت قرار گرفت. این پارک به همراه منطقه‌ی حفاظت‌شده‌ی خجیر از قدیمی‌ترین شکارگاه‌های ایران هستند و بیش از 200 سال قدمت دارند. پس از انقلاب این پارک سازمان حفاظت محیط زیست در سال 1359 وظیفه‌ی اداره و نگهداری از آن را به عهده گرفت. از سال 1365 بخشی از پارک سرخه حصار تهران را به تعاونی مسکن جهاد کشاورزی فروختند و برای زمین‌هایی با قواره‌های کوچک سندهای تفکیکی صادر شد و در حال حاضر در چند روستا به نام‌های ترکمنده و هاجرآباد ساخت و ساز انجام می‌شود.

آب و هوا و موقعیت جغرافیایی پارک سرخه حصار تهران

این منطقه آب و هوای نیمه خشک دارد و اختلاف دما در روز شب زیاد است. متوسط دما به 18/9 درجه‌ی سانتیگراد می‌رسد. رودخانه‌ی جاجرود از محدوده‌ی پارک سرخه حصار تهران می‌گذرد و باعث سرسبزی و نشاط این منطقه می‌شود. اکوسیستم پارک جنگلی سرخه حصار و منطقه‌ی خجیر یکسان است. آب این منطقه از دو رودخانه‌ی جاجرود و دماوند و چشمه‌های دائمی و فصلی تامین می‌شود. در کنار این رودخانه‌ها و چشمه‌ها، قنات‌ها و چاه‌های پرآبی نیز در این منطقه وجود دارد. از چشمه‌های معروف و پر آب می‌توان به بدیک، رزک، شش گوش و دره شریف اشاره کرد.

در هشت ماه اول سال و از اوایل پاییز تا اواسط بهار بارندگی در منطقه‌ی پارک سرخه حصار تهران بیشتر از دیگر فصل‌هاست. دلیل اصلی این بارش‌ها جریان‌های غربی و مدیترانه‌ای است. میزان بارندگی در طول سال بین 275 تا 450 میلی‌متر تغییر می‌کند. قله‌ی اراکوه با ارتفاع 2649 متر از سطح دریا مرتفع‌ترین نقطه‌ی پارک سرخه‌ حصار تهران به شمار می‌رود. از کوه‌های مهم این پارک می‌توان به تخت تالق، کل خانی، شش گوش، سیاه غار و همروک اشاره کرد.

حیات وحش در پارک سرخه حصار تهران

تنوع جانوری در پارک جنگلی سرخه حصار

وجود منابع آب کافی و پوشش گیاهی مناسب باعث شده پارک سرخه حصار تهران زیستگاه مناسبی برای گونه‌های متنوع جانوری باشد. شرایط مناسب این پارک و منطقه‌ی خجیر در کنار حفاظت درست باعث شده حیواناتی از قبیل بز، قوچ، آهو، گراز، پلنگ، روباه قرمز، کفتار، شغال، گربه‌ی وحشی، خرگوش، سنجاب، گراز و گورکن به راحتی در آن زندگی کنند. گونه‌های خاص مثل لاک‌پشت مهمیزدار غربی، بزمجه‌ بیابانی، افعی شاخدار، افعی البرزی و بزمجه‌ی دشتی نیز در این منطقه زندگی می‌کنند که از گونه‌های آسیب‌پذیر و در معرض خطر انقراض هستند.

تنوع پرندگان نیز در منطقه‌ی پارک سرخه حصار تهران زیاد است. دلیل این تنوع را می‌توان وجود زیستگاه‌های متنوع مثل رودخانه، کشتزار، باغ‌ها و کوهستان در نظر گرفت. علاوه بر این پارک جنگلی سرخه حصار در مسیر مهاجرت گونه‌های مهاجر قرار دارد. در مجموع 115 گونه‌ی پرنده در پارک سرخه حصار تهران و منطقه‌ی حفاظت‌شده‌ی خجیر زندگی می‌کنند. از این گونه‌ها می‌توان به بوتیمار، اگرت بزرگ، سرسبز، حواصیل خاکستری، اردک ارده‌ای، اردک نوک پهن، خوتکا، عقاب ماهیگیر، کورکور، قرقی، طرلان، عقاب شاهی، عقاب طلایی، کرکس، دلیجه، شاهین و آبیا اشاره کرد.

پارک جنگلی سرخه حصار زیستگاه خزندگان و دوزیستان بسیاری است از جمله مار آتشی، افعی البرزی، مار پلنگی، مار آبی، مار شتری، تیرمار، سوسن مار، افعی شاخدار ایرانی، قورباغه و وزغ سبز. از گونه‌های تحت حفاظت و در خطر انقراض می‌توان به پلنگ، آهو، قوچ وحشی و پازن اشاره کرد. در سال 1356 تعداد پلنگ‌های منطقه به 32 قلاده می‌رسید و در سرشماری سال 1380 این تعداد تنها 2 قلاده بود. تعداد قوچ‌ها در سال 1356، 18000 راس بود و در سال 1380 این تعداد به 2756 راس رسید. در سال 1356 تعداد 450 راس آهو در منطقه‌ی پارک سرخه حصار زندگی می‌کردند و در سرشماری سال 1380 تعداد آنها به 35 راس رسید.

پوشش گیاهی

به دلیل توپوگرافی خاص در زمین این منطقه واحدهای گیاهی بسیاری در آن به وجود آمده‌اند. گونه‌های گیاهی بسیار متنوعی در این پارک رشد می‌کنند و تا کنون حدود 32 واحد گیاهی و 52 خانواده‌ی گیاهی متنوع در پارک سرخه حصار تهران شناسایی شده‌اند. برخی از این گونه‌ها از نظر حفاظتی، اکولوژیکی و دارویی و صنعتی ارزش بسیاری دارند و بعضی از آنها در فهرست گیاهان در معرض انقراض قرار دارند. این پارک به دلیل قرار گرفتن در بین ناحیه‌ی گرمسیری ورامین و ارتقاعات البرز مرکزی از نظر پوشش گیاهی بسیار متنوع است. پوشش گیاهی این منطقه عموما درمنه است و در ارتفاعات می‌توان گونه‌هایی مثل درختان بنه، ارس و بادام کوهی را مشاهده کرد.

در قسمت گرمسیری این منطقه گونه‌هایی مثل گز، تاغ، گون، خارشتر و اسپند رشد می‌کنند. در منطقه‌ی استپی گیاهانی از جمله درمنه، کلاه حسن، چوبک، آویشن، قدومه، کاکوتی، پونه‌ی کوهی و بومادران مشاهده می‌شود. درختانی نظیر زالزالک، گوجه‌ی وحشی و سرو کوهی نیز در این منطقه رشد می‌کنند. در پارک سرخه حصار تهران بیش از 260 گونه‌ی گیاهی در سه حالت علف، فورب و چوبی شناسایی شده‌اند. از جمله گونه‌های در خطر انقراض می‌توان به کتیرا، نخود وحشی، جو دوسر، گل کتانی و ماش اشاره کرد. همانطور که قبلا نیز اشاره کردیم گونه‌های دارویی و صنعتی نیز در پارک سرخه حصار تهران رشد می‌کنند از جمله بابونه، خاکشیر، بارهنگ، سیرک، شیرین بیان، آویشن، والک، سیر، زرشک و سماق.

امکانات تفریحی پارک جنگلی سرخه حصار

همانطور که پیش‌تر اشاره شد پارک سرخه حصار تهران در حال حاضر یکی از جاذبه‌های گردشگری و تفرجگاه‌های محبوب تهران به شمار می‌رود. بسیاری از مردم شهر ساعاتی از آخر هفته یا روزهای تعطیل خود را برای استراحت به پارک جنگلی سرخه حصار می‌روند. به همین دلیل امکانات رفاهی و تفریحی مناسبی در طول این سال‌ها در این منطقه ساخته شده است. یکی از ویژگی‌های مهم پارک سرخه حصار تهران در این زمینه وجود تعداد زیادی آلاچیق، منقل و سرویس بهداشتی است تا خانواده‌ها به راحتی از اوقات خود در این پارک لذت ببرند. اگر به پیاده روی در طبیعت علاقه دارید می‌توانید از مسیرهای پیاده‌روی آسفالت استفاده کنید. یکی دیگر از تفریحات پرطرفدار در این پارک دوچرخه‌سواری است.

اگر شما هم از دوستداران دوچرخه‌سواری هستید می‌توانید از پیست دوچرخه‌سواری پارک سرخه حصار تهران استفاده کنید و از دوچرخه‌سواری در این مسیر سرسبز لذت ببرید. این پیست کاملا آسفالت و برای دوچرخه‌سواری مناسب است و طول آن به هشت کیلومتر می‌رسد. در پارک جنگلی سرخه حصار یک مجموعه‌ی تفریحی به نام دهکده‌ی تفریحی ورزشی کاج ساخته شده است. از جمله امکانات این مجموعه می‌توان به رستوران، زمین پینت بال، تنیس، فوتبال دستی، بیلیارد، لیزرتگ و تیراندازی اشاره کرد. یکی دیگر از مراکز تفریحی پارک جنگلی سرخه حصار پارک آموزش ترافیک مخصوص کودکان است. این پارک حدود 2100 متر مربع مساحت دارد و جهت آشنایی و آموزش کودکان با فرهنگ رانندگی و ترافیک ساخته شده است.

دسترسی به پارک جنگلی سرخه‌ حصار تهران

برای دسترسی به پارک سرخه حصار تهران با استفاده از اتومبیل شخصی باید خودتان را به اتوبان شهید یاسینی برسانید. برای رسیدن به این اتوبان هم می‌توانید اتوبان رسالت شرق را تا انتها بروید و هم می‌توانید تا انتهای اتوبان همت بروید و سپس وارد اتوبان شهید یاسینی شوید. در ابتدای اتوبان شهید یاسینی پارک سرخه حصار تهران را می‌توانید ببینید. علاوه بر اتومبیل شخصی می‌توانید از حمل و نقل عمومی نیز استفاده کنید. برای استفاده از مترو باید خودتان را به ایستگاه فرهنگسرا در خط دو متروی تهران برسانید. تاکسی‌ها از این ایستگاه به سمت پارک جنگلی سرخه حصار تردد می‌کنند. نزدیک‌ترین ایستگاه اتوبوس به پارک ایستگاه چهارراه تهرانپارس واقع در خط شماره یک اتوبوس‌های تندرو است. پارک جنگلی سرخه حصار از ساعت 9 صبح تا 11 شب باز است و از ساعت 10 شب ورود به آن ممنوع می‌شود.

کلام پایانی

پارک سرخه حصار تهران را به عنوان یکی از قدیمی‌ترین مناطق حفاظت‌شده در جهان می‌شناسند. این پارک که در حاشیه‌ی شرقی شهر تهران قرار دارد بخش اعظمی از اکسیژن‌ رسانی به شهر همیشه شلوغ تهران را به عهده دارد. این پارک جنگلی بسیار وسیع با وجود امکانات رفاهی و تفریحی مناسب در روزهای تعطیل میزبان تعداد زیادی از مردم شهر و گردشگران است که برای وقت گذرانی در طبیعت این منطقه با انتخاب کرده‌اند. سعی کردیم در این مطلب شما را با این پارک جنگلی آشنا کنیم و ویژگی‌های طبیعی و امکانات آن را برای شما شرح دهیم. امیدواریم با استفاده از این راهنمای کوتاه سفر کوتاه خوبی به این منطقه‌ی طبیعی و حفاظت‌شده داشته باشید و از زیبایی‌های آن لذت ببرید.