سه گنبد ارومیه نمادی از معماری زیبای سلجوقیان

سه گنبد یکی از جاهای دیدنی ارومیه است که توانسته نمادی از تاریخ سلجوقیان در این شهر باشد. در طول سال افراد زیادی از سراسر ایران و دنیا برای دیدن سه گنبد ارومیه به این شهر سفر می‌کنند که آرامگاه ۸۰۰ساله‌اش را از نزدیک ببینند و با یکی دیگر از زیبایی‌‌های ارومیه آشنا شوند. اگر دوست بدانید سه گنبد ارومیه کجاست و امکانات رفاهی و تفریحی آن چیست، در این مقاله با من و مجله گردشگری راستین گشت همسفر شوید.

تاریخچه سه گنبد

سه گنبد ارومیه مربوط به آرامگاهی است که ساخت آن به ۸۰۰ سال قبل برمی‌گردد و به‌خاطر طراحی جذاب و معماری قدیمی خود توانسته به یکی از آثار ارزشمند تاریخی در این شهر و ایران تبدیل شود. تا همین چند قرن قبل معماری‌های قدیمی زیاد مورد توجه عموم قرار نمی‌گرفتند این بنا هم از توجه‌ها دور بود؛ اما توانست بعد از قرن نوزدهم و همراه با پیشرفت علم و هنر به یکی از جاهای دیدنی ارومیه تبدیل شود.

عکس از: سایت Google-Maps

از نظر طراحی سه گنبد معماری مدور یا دایره شکل دارد که در سال ۵۸۰ هجری قمری به‌وسیله فردی به‌نام «منصور بن موسی» ساخته شده است. نحوه آجرکاری و معماری این ساختمان شباهت زیادی به دوره طغرل دارد. در بیشتر روایت‌ها گفته می‌شود که علاوه‌بر این برج بنای دیگری هم در همین منطقه وجود داشت که هنگام حمله اعراب به ایران از بین رفته‌است.

هنگام ورود به مقبره سه گنبد می‌توانید سه کتیبه از جنس سنگ تراش خورده تهیه شده اند را ببینید که روی آن‌ها به زبان کوفی نوشته‌هایی نقش بسته است. این سه کتیبه به دستور یکی از پادشاهان سلجوقی بهنام «شیث قاطه مظفری» تهیه شده‌اند. این آثار تاریخی را می‌توان یک برج استونه‌ای شکل در نظر گرفت که از سنگ و آجر ساخته شده‌است و سنگ‌های تراش خورده خاکستری رنگ تا قسمت بالای برج را پوشش داده‌اند.

عکس از: سایت Google-Maps

سه گنبد کجاست؟

سه گنبد در قسمت جنوب شرقی ارومیه از شهرهای استان آذربایجان غربی قرار دارد و خیابان جانبازان از کنار این برج عبور کرده‌است. سه گنبد یکی از جاهای دیدنی ارومیه است که در نزدیکی دروازه بازارباش و فاصله یک کیلومتری از دیوار ارومیه به نام حصار دفاعی قرار دارد.

سه گنبد روی گوگل مپ

بهترین مسیر دسترسی به سه گنبد

اگر جزو افرادی هستید که سفر کردن با ماشین شخصی را ترجیح می‌دهند، به‌راحتی خواهید توانست علاوه بر لذت از جاهای دیدنی آذربایجان غربی از این بنا هم بازدید کنید. سر زدن به سه گنبد با ماشین شخصی کار راحتی است به این صورت که بعد از رسیدن به این شهر سمت خیابان استاد برزگر می‌روید و هنگام نزدیک شدن به دروازه بازار می‌توانید عظمت دوران سلجوقیان را مشاهده کنید.

اگر با ماشین شخصی خود به این شهر سفر نکرده‌اید شما می‌توانید به‌راحتی از اتوبوس‌ها و تاکسی‌های شهر ارومیه برای رفتن به این برج استفاده کنید.

عکس از: سایت Google-Maps

هر سال تعداد گردشگرانی که از شهر تهران به ارومیه برای دیدن سه گنبد مسافرت می‌کنند خیلی زیاد است؛ اگر شما هم قصد دارید در آینده نزدیک این آثار تاریخی را ببینید، لازم است از تهران به سمت اتوبان کرج حرکت کنید و بعد از رسیدن به قزوین و عبور از شهرهای ابهر، زنجان و تبریز به استان آذربایجان غربی وارد شوید و سپس مسیر ارومیه را در پیش بگیرید.

علت نام‌گذاری سه گنبد

در قسمت بالای اتاق مقبره سه گنبد ارومیه و دخمه تنها دو گنبد از این بنا نمایان است به‌همین دلیل برخی از افراد تصور می‌کنند که بنای دیگری هم کنار این آثار تاریخی وجود داشته که در طول مدت از بین رفته و در حال حاضر فقط ۲ گنبد از آن مشخص است؛ اما در واقعیت سومین گنبد این آثار باستانی طراحی گنبدی شکل ندارد و طراحی سقف آن ساده است.

عکس از: سایت Google-Maps

البته می‌توان نام سه گنبد را به این دلیل در نظر گرفت که در فضای داخلی آن از سه اتاق مجزا طراحی شده‌ و روی گنبد اصلی یک گنبد کوچکتر ساخته شده‌است و به‌همین دلیل به آن سه گنبد گفته می‌شود.

نگاهی به معماری سه گنبد ارومیه

این بنای تاریخی به دستور منصور بن موسی ساخته شده است. اگر از بیرون به این برج نگاه کنید استوانه‌ی دایره شکل را می‌بینید که ارتفاع آن به ۱۳ متر می‌رسد و قطر آن حدود ۵ متر است. برای ساختن این ساختمان از سنگ و آجر استفاده کرده‌اند. قسمت پایین این برج پوشیده از سنگ‌های تراش خورده به رنگ خاکستری است و در ادامه قسمت بیرونی بنای سه گنبد از آجرهای چهارگوش پوشیده شده‌است.

عکس از: سایت Google-Maps

معماری بیرونی مقبره

معماری بیرون مقبره سه گنبد در دو بخش جداگانه طراحی شده که شامل شیونگاه و سرداب به‌همراه دو در ورودی مجزا است. ۴ سمت از این برج دو طبقه دارد که عبارت است از:

طبقه اول: این طبقه متعلق به سردابی است که به کمک یک پوشش قوس‌دار از طبقه دوم جدا شده و دارای یک در کوچک با ارتفاع ۱۷۰ سانتی‌متری است.

طبقه دوم: این طبقه در مقایسه با طبقه اول در بزرگ‌تری به ارتفاع ۲۵۰ سانتی‌متر دارد که متعلق به اتاق مقبره است.

عکس از: سایت Google-Maps

در دو قسمت شمال و جنوب بنای سه گنبد نورگیر ۴ کاناله طبقه‌های اول و دوم را به همدیگر مرتبط می‌کنند. بعضی از افراد به اشتباه فکر می‌کنند که روزنه‌های موجود در طراحی این بنا برای عبور نور است؛ اما با کمی دقت متوجه می‌شویم که علت طراحی آن‌ها ورود نور به داخل ساختمان است.

دو در، در طبقات اول و دوم مقبره سه گنبد وجود دارد که جنس در پایینی آهنی است و بعد از چند سال به این بنا اضافه شده است. در مقابل دری که برای طبقه بالا در نظر گرفته شده از جنس چوب است که با توجه به جنس و کیفیت آن متوجه می‌شویم بعدها آن را به بنای اصلی اضافه کرده‌اند.

عکس از: سایت Google-Maps

معماری داخلی برج

اتاق مقبره سه گنبد به‌شکل مربع طراحی شده به‌طوری که می‌تواند با مهارت خاص معماری در داخل یک برج مدور و استوآن‌های شکل جای بگیرد. این طراحی زمانی شگفتی بالای خود را از نظر معماری نشان می‌دهد که به گنبد بالای اتاق مربع شکل توجه کنید چون برای قرار دادن آن به ترفندهای معماری ماهرانه‌ای نیاز است.

عکس از: سایت Google-Maps

وقتی داخل فضای سه گنبد می‌شوید اتاق‌های مقبره تزیینات زیبا و قرینه‌ای دارد که در گوشه‌ها و طاق‌های هلالی شکل به چشم می‌خورند. سقف اتاق‌ها با آجر پوشیده شده‌اند و از طرفی استفاده از آجر برای کف دخمه‌ها باعث زیباتر شدن فضای داخلی مقبره می‌شود.

تزئینات چشم‌نواز سه گنبد ارومیه

هنگام ورود به مقبره درب شمالی یک خوابه زیبا و پر از نقش‌ونگار مشاهده را می‌کنید که در قسمت بالای کتیبه قرار دارد و با مقرنس کاری، زیبایی ظاهری زیادی را برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کند. در قسمت داخلی برج از تزئینات سنگی و رنگ آمیزی‌های زیبا استفاده شده و همین عامل را می‌توان دلیل برجسته شدن زیبایی آن دانست.

عکس از: سایت Google-Maps

در دوره سلجوقیان هنر کاشی کاری رواج داشت؛ اما در سه گنبد ارومیه از این هنر خبری نیست و به جای آن از انواع آجرها و سنگ‌های قهوه‌ای استفاده شده است.

بهترین زمان بازدید از سه گنبد

شما در تمام روزهای سال می‌توانید برای بازدید از سه گنبد به شهر ارومیه سفر کنید. تنها کافی است این نکته را همیشه به‌یاد داشته باشید که سفر به قسمت شمال غرب ایران می‌تواند تجربه‌ای از زمستان‌های سرد به‌همراه برف سنگین را در ذهن شما به ثبت برساند. پس اگر به آب‌وهوای سرد و کوهستانی عادت ندارید فصل بهار و تابستان می‌تواند بهترین زمان برای بازدید از این بنای تاریخی باشد.

عکس از: سایت Google-Maps

بازدید از این مقبره رایگان نیست و لازم است هر فرد هزینه ورودی را برای لذت بردن از معماری آن پرداخت کند. در کنار مقبره سلجوقیان موزه سنگ‌های تاریخی هم منتظر شماست تا با یک تیر چند هدف را نشانه‌گیری کنید.

جاهای دیدنی نزدیک به سه گنبد

اگر قصد سفر به ارومیه و بازدید از سه گنبد را دارید می‌توانید از جاهای دیدنی آذربایجان غربی هم لذت ببرید. مثل:

– بازار ارومیه

بازار ارومیه یکی از معروف‌ترین و محبوب‌ترین جاهای دیدنی آذربایجان غربی است که در قسمت بافت قدیمی شهر ارومیه قرار دارد. این محل معماری ساده دارد اما ارزش‌های تاریخی، فرهنگی و معنوی این شهر را می‌تواند به‌خوبی به مخاطب انتقال دهد. ساخت بازار ارومیه به دوره صفوی برمی‌گردد و این آثار باستانی توانسته در تاریخ ۲۲ خرداد به ثبت آثار ملی ایران برسد.

عکس از: سایت Google-Maps

بازار ارومیه از بخش‌های مختلف مانند پنج حمام قدیمی، هفت تیمچه، مسجد جامع و سرای بزرگ تشکیل شده‌است که کسب‌وکارهای مختلف در آن مشغول به فعالیت هستند.

از دیگر بخش‌های این بازار می‌توان به راسته مسگرها، راسته لبنیات‌فروشی، راسته عطاری‌ها، کفش‌فروشی‌ها، بلورفروشی، پارچه‌فروشی، زرگرها، فرش فروشان و چاقوفروشان اشاره کرد. اگر قصد لذت بردن از این جاذبه آذربایجان غربی را دارید لازم است ساعت ۱۰ صبح تا ۲۰:۳۰ را برای بازدید در نظر بگیرید.

– مسجد جامع ارومیه

یکی از باشکوه‌ترین جاهای دیدنی ارومیه اطراف سه گنبد مسجد جامع این شهر است که دقیقا در مجاورت بازار قدیمی قرار دارد. معماری مسجد جامع از دوره مغول برگرفته شده و می‌تواند گچبری‌های زیبا و چشم‌نوازی را در اختیار بازدیدکنندگان خود قرار دهد. این مسجد جامع بارها بازسازی و مرمت شده و کارشناسان معتقدند که در ابتدا این مسجد به‌شکل آتشکده محلی برای عبادت زرتشتیان در دوره ساسانیان بود.

عکس از: سایت Google-Maps

– یخچال دوقوز پله

یخچال دو قوز پله نزدیک سه گنبد که بعضی‌ها آن را به اسم یخچال «نُه پله»، یخچال دوقوز پله یا یخچال دوغوز پله هم می‌شناسند در محله دوقوز پله از شهر ارومیه قرار دارد. این مکان که خانه آبگینه ارومیه نام دارد در دوران قاجار ساخته شده و مردم برای تامین یخ به نگهداری مواد غذایی از آن استفاده می‌کردند.

عکس از: سایت Google-Maps

همچنین اهالی این شهر روزهای مختلف سال مانند چهارشنبه سوری در این مکان جمع می‌شوند و جشن می‌گیرند. خانه آبگینه یکی از جاهای دیدنی ارومیه است که در سال ۱۳۸۰ به‌عنوان آثار ملی به‌ثبت رسیده‌است.

– خانه انصاری

امکان ندارد فهرستی از جاهای دیدنی آذربایجان غربی را تهیه کنید و نام خانه انصاری نزدیک سه گنبد در آن نباشد. قدمت تاریخی این مکان به دوره قاجار برمی‌گردد و در میدان امام حسین ارومیه قرار دارد. در انتهای یکی از کوچه‌های قدیمی ارومیه خانه‌ای قدیمی به عمق تاریخ قرار دارد که با باز شدن در چوبی آن را و شنیدن صدای جیرجیر لولای در شما را به عمق تاریخ مهمان می‌کند.

عکس از: سایت Google-Maps

بعد از طی کردن حیاط چهار گوشه قدیمی از لابلای درخت‌ها ساختمان زیبای آجری این خانه دیده می‌شود که پنجره‌های فیروزه‌ای رنگ احساس خوشایندی را به شما انتقال می‌دهند. احساس آرامش این خانه دو طبقه که در وسط یک باغ ساخته شده است لذتی است که بعد از دیدن آن به شما منتقل می‌شود.

عکس از: سایت Google-Maps

اگر قصد دیدن این مکان زیبا را بعد از سه گنبد ارومیه دارید ساعت ۹ تا ۱۳ را برای بازدید روزهای شنبه تا پنجشنبه در نظر بگیرید.

توصیه‌هایی برای بازدید از سه گنبد

برای بازدید از این مکان حدود نیم ساعت زمان لازم است و باید بلیت بازدید را تهیه کنید. در این محل امکانات رفاهی مختلف مانند رستوران، بوفه و سرویس بهداشتی وجود دارد تا در صورت نیاز از آن‌ها استفاده کنید. فراموش نکنید که موزه سنگ‌ها در حیاط این برج منتظر بازدید است تا هنگام سر زدن به سه گنبد ارومیه از این امکانات هم لذت ببرید.

عکس از: سایت Google-Maps

ساعت بازدید سه گنبد از ساعت ۹ صبح تا ۷ شب است و باید مدت زمان حدودی یک‌ونیم تا دو ساعت برای بازدید از قسمت بیرونی و فضای داخلی این مقبره در نظر بگیرید.

چرا باید از سه گنبد بازدید کنید؟

سه گنبد ارومیه از جاهای دیدنی آذربایجان غربی است که شما را مهمان دوره سلجوقیان می‌کند. با دیدن این مقبره به مهارت معماران آن دوره پی می‌بریم که توانسته‌اند این ساختمان را بسازند. همچنین شما می‌توانید از مکان‌های دیدنی اطراف این ساختمان هم لذت ببرید و خاطره دل‌پذیری از سفر به ارومیه را در ذهن خود ثبت کنید. آیا تا به حال سه گنبد ارومیه را از نزدیک دیده‌اید؟