میدان ساعت تبریز؛ قلب تپنده شهر

میدان ساعت تبریز از قدیمی‌ترین جاهای دیدنی تبریز است و به‌عنوان سمبل این شهر شناخته می‌شود. این میدان تاریخی که نام دیگر آن میدان شهرداری تبریز است، یکی از معروف‌ترین جاهای دیدنی آذربایجان شرقی هم محسوب می‌شود. میدان شهرداری در مرکز شهر تبریز قرار دارد و در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.

این میدان از جاهای دیدنی تبریز به‌خاطر ساعت خاص و ارزشمند موجود روی عمارت شهرداری تبریز با این اسم معروف شده است. ساعت برج کاخ شهرداری تبریز از نوع کوکی است و تنها یک نمونه از آن در دنیا وجود دارد که روی برج معروف بیگ بن‌ لندن قرار دارد. این میدان سرگذشت تاریخی پرفرازونشیبی را پشت سر گذاشته است. در ادامه با مجله گردشگری علی‌بابا همراه باشید تا نگاهی به تاریخچه میدان ساعت تبریز و جاهای دیدنی اطراف آن بیندازیم.

تاریخچه میدان ساعت تبریز

میدان ساعت تبریز که نام دیگر آن میدان شهرداری تبریز است سال ۱۳۱۴خورشیدی به دستور رضا خان و با نظارت مهندس‌های آلمانی ساخته شد. به همین دلیل است که سبک معماری این عمارت شبیه به بناهای آلمانی است؛ البته طراحی عمارت شهرداری را «آودیس اوهانجانیان» انجام داده است. او در سال‌های ۱۹۱۹ تا ۱۹۲۱میلادی وزیر راه‌وشهرسازی کشور ارمنستان بود و پس از آن به ایران مهاجرت کرد و در تبریز ساکن شد.

عکس از: سایت Google Maps

جالب است بدانید که قبل از ساخت میدان شهرداری تبریز، این منطقه گورستانی متروکه و سوت‌وکور بود.

در دوره ساخت عمارت شهرداری، یعنی بین سال‌های ۱۳۱۴ و ۱۳۱۸خورشیدی حاج ارفع‌الملک جلیلی شهردار تبریز بود تا سال ۱۳۲۵ این میدان به‌شکل چهارراه بود و در دوره سید جعفر پیشه‌وری، مؤسس فرقه دموکرات آذربایجان، چهارراه را به میدان تبدیل کردند. بعد از ساخت میدان، تندیس باقرخان، معروف‌ترین مبارز جنبش مشروطه ایران، در میدان شهرداری تبریز نصب شد.

بعد از سقوط سید جعفر پیشه‌وری، مجسمه رضا شاه را جای آن قرار دادند. مجسمه محمدرضاه پهلوی بعد از انقلاب تخریب شد و میدان ساعت تبریز تبدیل به محل تجمعات مردم شد. حتی هنوز هم برای تجمعات مهم مردم تبریز در این میدان دور هم جمع می‌شوند.

عکس از: سایت Google Maps

میدان ساعت تبریز در طول تاریخ شاهد چه فرازوفرودهایی که نبوده! این میدان حتی در دوران جنگ هم بمباران را تجربه کرده است.

در حال حاضر میدان شهرداری تبریز با بیش از ۸۰ سال قدمت یکی از میدان‌های مهم محسوب می‌شود و کاخ شهرداری تبریز تبدیل به یکی از جاذبه‌های گردشگری تبریز شده است. سال ۱۳۷۷ میدان ساعت تبریز در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد. میدان ساعت تبریز در یکی از مناطق مهم توریستی این شهر قرار دارد. مهم‌ترین دیدنی های تاریخی تبریز را در نزدیکی این جاذبه می‌توانید ببینید.

عکس از: سایت Google Maps

اولین موزه شهر و شهرداری های ایران سال ۱۳۸۶ در عمارت شهرداری تأسیس شد. ایده تأسیس موزه شهرداری به مناسبت صدمین سال تأسیس بلدیه (شهرداری) در ایران اجرا شد. در موزه شهر و شهرداری های کشور می‌توانید اولین تاکسی و ماشین آتش‌نشانی ایران را ببینید؛ همچنین آثار تاریخی دیگری مثل وسایل قدیمی بلدیه، سفرنامه‌های قدیمی، کتاب‌های خطی، کلکسیونی از دوربین‌های عکاسی، فرش‌های دست‌باف نفیس و آثار ارزشمند دیگری از این قبیل را می‌توانید در موزه شهرداری تبریز ببینید.

میدان ساعت تبریز کجاست؟

آدرس میدان ساعت تبریز در استان آذربایجان شرقی، شهر تبریز، تقاطع خیابان امام خمینی و خیابان ارتش است.

لوکیشن میدان ساعت تبریز روی گوگل‌مپ

بهترین مسیر دسترسی به میدان ساعت تبریز

انتخاب بهترین مسیر و مناسب‌ترین وسیله‌نقلیه به این بستگی دارد که از کدام منطقه تبریز می‌خواهید به میدان ساعت تبریز بروید. در کل برای مسافرها بازدید از جاذبه های گردشگری تبریز با خودرو شخصی خیلی راحت‌تر است؛ اما اگر وسیله‌نقلیه شخصی ندارید، نیازی به نگرانی نیست؛ چون در تبریز انواع وسایل نقلیه عمومی برای تردد در سطح شهر فراهم است.

عکس از: سایت Google Maps

در نزدیکی میدان ساعت تبریز پایانه اتوبوس قرار دارد. با اتوبوس تندرو (بی.آر.تی.) می‌توانید بدون معطلی در ترافیک به عمارت شهرداری تبریز بروید. مترو هم یکی دیگر از راه‌های سریع حمل‌ونقل در تبریز است. اگر وسایل نقلیه عمومی را دوست ندارید، مناسب‌ترین راه دسترسی به میدان ساعت تبریز استفاده از تاکسی است.

بهترین زمان بازدید از میدان ساعت تبریز

یکی از جاهای دیدنی تبریز «میدان ساعت تبریز» در مرکز شهر که از مناطق مهم و شلوغ است قرار دارد. اگر شلوغی و ترافیک برایتان کلافه‌کننده است، سعی کنید ساعت‌های خلوت را برای بازدید از این منطقه انتخاب کنید. عمارت شهرداری تبریز، هم روزها قشنگ است و هم شب‌ها. البته شب‌ها زیبایی این جاذبه گردشگری تبریز به‌خاطر نورپردازی دوبرابر می‌شود.

عکس از: سایت Google Maps

اما اگر می‌خواهید داخل عمارت و موزه شهرداری را ببینید، باید بین ساعت‌های ۹ صبح تا ۵ عصر به میدان شهرداری تبریز بروید. بهتر است بدانید که کمبود جای پارک و ترافیک از مشکلات این منطقه است. بازدید از داخل عمارت در روزهای تعطیل امکان‌پذیر نیست.

بازدید از میدان ساعت تبریز در شب

تماشای جاهای دیدنی تبریز، مثل عمارت شهرداری، در شب حال ‌و هوای دیگری دارد. میدان ساعت تبریز یکی از سرزنده‌ترین و پرگردشگرترین دیدنی های تبریز در شب است. شب‌گردی در اطراف میدان ساعت تبریز و تماشای عظمت عمارت غرق در نور با معماری اروپایی، تجربه‌ای فراموش‌نشدنی از سفر به تبریز را در ذهنتان ثبت می‌کند.

عکس از: سایت Google Maps

بعد از بازدید از این جاذبه گردشگری تبریز می‌توانید در یکی از رستوران‌های اطراف غذای تبریزی خوش‌مزه میل کنید یا اینکه در کافه‌ای بنشینید و یک فنجان چای با شیرینی‌های معروف تبریزی نوش جان کنید.

معماری میدان ساعت تبریز

سبک معماری عمارت شهرداری تبریز اروپایی است. این بنا با نظارت مهندسان آلمانی و با طراحی «آودیس اوهانجانیان» ساخته شده است. معمار اوهانجانیان در اصل اهل ارمنستان بود و بین سال‌های ۱۹۱۹ تا ۱۹۲۱ میلادی سمت وزیر راه‌وشهرسازی ارمنستان را به عهده داشت. «آودیس اوهانجانیان» تحصیلات خود را در مؤسسه فناوری تمسک روسیه در رشته معماری گذرانده بود و نقش مهمی را در عمران و آبادانی شهر تبریز ایفا کرد.

عکس از: سایت Google Maps

زمین عمارت شهرداری تبریز حدود ۹۶۰۰ مترمربع و زیربنای آن ۶۵۰۰ مترمربع است. این بنا ۳ طبقه دارد و ساعت معروف انگلیسی آن بیش از ۷۰ سال است که روی برج ۳۰ متری بنا قرار دارد. می‌گویند که در دنیا فقط ۲ عدد از این مدل ساعت وجود دارد که یکی روی برج ساعت بیگ بن مشهور لندن است و دیگری روی برج ساعت تبریز. همین موضوع دلیل اصلی شهرت و محبوبیت این جاذبه گردشگری تبریز شده است.

عکس از: سایت Google Maps

این ساعت از نوع کوکی است و برای اینکه کار کند، هر روز باید کوک شود. در گذشته هر ۱۵ دقیقه یک بار برج ساعتی تبریز به صدا درمی‌آمد؛ اما در حال حاضر هر ۱ ساعت یک بار زمان را به مردم یادآوری می‌کند. اسم میدان را هم به‌خاطر ساعت موجود روی عمارت شهرداری، «میدان ساعت» گذاشته‌اند. ساعت برج شهرداری از نوع ۴صفحه‌ای است که در دوران پهلوی از انگلستان برای برج ساعت تبریز خریدند.

نقشه عمارت شهرداری تبریز به شکل حرف «U» انگلیسی است و عمارت از نمای بالا به‌شکل عقاب در حال پرواز است.

عکس از: سایت Google Maps

ورودی بنا از سمت میدان ساعت بسیار با شکوه و به سبک تشریفاتی است و از محوطه داخل هم چند ورودی دیگر دارد. نمای عمارت با سنگ‌های حجاری‌شده زیبا و خاص تزیین شده است و تمام دیوارها کلاهک آهنی دارد. طراحی عمارت شهرداری و نمای آن به‌قدری باشکوه است که نظر هر رهگذری را به خود جلب می‌کند. به‌ویژه برج ساعت انگلیسی که باعث خاص‌ترشدن و منحصربه‌فردشدن این بنای تاریخی ارزشمند شده است.

جاهای دیدنی نزدیک به میدان ساعت تبریز

تبریز در گذشته برای مدتی طولانی پایتخت ایران بود و قدمت زیادی دارد. این شهر فرازوفرودهای زیادی را تجربه کرده و تحت سلطه حکومت‌های مختلفی بوده است. حتی می‌توان تبریز را به‌عنوان مبدأ بسیاری از تحولات فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی شناخت. به همین دلیل مهم‌ترین جاهای دیدنی آذربایجان شرقی و ایران، از لحاظ تاریخی، در تبریز قرار دارد. در ادامه فقط چند جا از مهم‌ترین جاهای دیدنی اطراف میدان شهرداری تبریز را به شما معرفی می‌کنیم.

– عمارت شهرداری

عمارت شهرداری تبریز یا کاخ شهرداری تبریز که برج ساعت روی آن قرار دارد، یکی از ارزشمندترین جاهای دیدنی آذربایجان شرقی است. این بنا به‌خاطر قدمت، معماری خاص، ساعت کوکی انگلیسی که فقط یک نمونه مشابه در دنیا دارد و موزه شهرداری تبدیل به یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی تبریز شده است.

عکس از: سایت Google Maps

نام دیگر کاخ شهرداری تبریز، برج ساعت تبریز است و هنوز به‌عنوان شهرداری تبریز استفاده می‌شود. در طبقه پایینی کاخ، موزه شهرداری قرار دارد که آثار تاریخی ارزشمندی را می‌توانید ببینید. برای بازدید از داخل عمارت شهرداری تبریز باید در روزهای غیرتعطیل بروید.

– موزه سنجش

یکی از موزه‌های تبریز که به علاقه‌مندان موزه‌گردی پیشنهاد می‌کنیم ببینند، موزه سنجش تبریز است. نام دیگر موزه سنجش، خانه سلماسی است. در واقع موزه سنجش در خانه سلماسی تأسیس شده است. معماری این خانه به سبک معماری خانه‌های دوره قاجار است و قدمت آن به دوره حکومت قاجار می‌رسد. اگر به جاهای تاریخی و بناهای قدیمی علاقه دارید، حتما سری هم به موزه سنجش (خانه سلماسی) بزنید.

عکس از: سایت Google Maps

در خانه سلماسی که یکی از جاهای دیدنی تبریز است می‌توانید تنه درخت ۵ میلیون ساله ببینید که مربوط به دوره پلیوسن است. دوره پلیوسن دومین و جوان‌ترین دوره نئوژن در عصر نوزیستی زمین‌شناسی است. بعضی از آثار تاریخی که در موزه سنجش تبریز می‌توانید ببینید، عبارت است از: ابزارهای سنجش مربوط به علم هواشناسی، انواع قطب‌نماها، وسایل مربوط به علم نجوم مثل اسطرلاب، ساعت‌های قدیمی و آثار دیگری از این قبیل.

خانه سلماسی تبریز سال ۱۳۷۶ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد. این بنا از جاهای دیدنی نزدیک به میدان ساعت تبریز است. اگر برای بازدید از کاخ شهرداری رفتید، می‌توانید این موزه را هم در برنامه دیدنی های تبریز بگذارید.

عکس از: سایت Google Maps

در سبک معماری خانه سلماسی، ردپای معماری قاجارها به وضوح دیده می‌شود. به‌محض ورود به حیاط، گچ‌بری‌های نمای بنا، پنجره‌های زیبای اروسی و حوض آبی رنگ توجه شما را به خود جلب می‌کند. خانه تاریخی سلماسی ۸۷۵ متر مساحت دارد و در دو طبقه ساخته شده است. این بنا سه ضلع حیاط دارد. زیرزمین خانه سلماسی که به آن حوض‌خانه می‌گویند، شامل مطبخ و انباری غذا و آب‌انبار است.

– بازار بزرگ تبریز

به هرجای ایران که سفر کنید، بازارها همیشه قلب تپنده آن شهر است. در بازارهای قدیمی و سنتی می‌توانید با فرهنگ و سبک زندگی مردم آن شهر آشنا شوید. به همین دلیل پیشنهاد می‌کنیم، در سفر به تبریز از بازدید بازار بزرگ تبریز غافل نشوید. انواع سوغات تبریز را می‌توانید از بازار بزرگ تبریز تهیه کنید.

عکس از: سایت Google Maps

جالب است بدانید که می‌گویند بازار تبریز بزرگ‌ترین بازار سرپوشیده تاریخی در ایران و جهان محسوب می‌شود. بازار سرپوشیده تبریز با ۱ کیلومترمربع مساحت، سال ۱۳۵۴ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد؛ همچنین این بازار تاریخی سال ۱۳۸۹ در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد.

شهر تبریز در گذشته بر سر چهارراه جاده ابریشم قرار داشت و محل استراحت و عبور کاروان‌های زیادی از کشورهای مختلف بود. به همین دلیل بازار تبریز بسیار پررونق بود و اهمیت ویژه‌ای داشت. تاریخ ساخت دقیق بازار بزرگ تبریز مشخص نیست؛ اما در سفرنامه‌های گردشگران معروفی مثل مارکوپولو و ابن‌بطوطه از شکوه این بازار نام برده شده است. بازار تاریخی تبریز تاریخچه طولانی‌ای دارد و شاهد دوره‌های مختلف تاریخی بوده است.

عکس از: سایت Google Maps

بازار تبریز که یکی از محبوب‌ترین جاذبه های گردشگری تبریز است، حدود ۵۵۰۰ مغازه و حجره دارد. در این بازار ۳۰ مسجد، ۵ حمام و ۱۲ مدرسه وجود دارد. از شیر مرغ تا جان آدمی‌زاد را می‌توانید اینجا پیدا کنید.

اگر در سفر به تبریز وقت محدودی برای گشت‌وگذار در بازار داشته باشید، گشتن همه‌جای بازار ۱کیلومتری ممکن نیست و حتی خیلی از بخش‌ها اصلا به کارتان نمی‌آید. به همین دلیل بهتر است به آن قسمت از بازار بروید که اجناس مدنظرتان را دارد.

– خانه بهنام

یکی از جاهای تاریخی تبریز که بازدید از آن را به علاقه‌مندان بناهای تاریخی پیشنهاد می‌کنیم، خانه بهنام است. قدمت خانه بهنام تبریز به قبل از دوره قاجار و اواخر دوره زندیان می‌رسد. این اثر تاریخی در محله مقصودیه تبریز قرار دارد و از جاهای دیدنی نزدیک به میدان ساعت تبریز است. محله مقصودیه تبریز از محله‌های شاخص تبریز است که مهم‌ترین جاهای دیدنی آذربایجان شرقی را در دل خود جا داده است.

عکس از: سایت Google Maps

خانه بهنام تبریز از آثار ملی ایران است و بخشی از مدرسه معماری دانشگاه هنر اسلامی تبریز محسوب می‌شود. این خانه تاریخی در دوره قاجار نوسازی شد و بخش‌هایی از آن به سبک معماری قاجاری با نقاشی و گچ‌بری تزیین شد. خانه بهنام ۹۰۰ متر مساحت دارد و به‌تازگی متخصصان آن را بازسازی کرده‌اند. در بازسازی اخیر نگارگری‌های ایرانی (نقاشی دیواری) ارزشمندی در این بنا کشف شده است.

عکس از: سایت Google Maps

– خانه نیک‌دل

یکی دیگر از جاهای دیدنی نزدیک به میدان ساعت تبریز، خانه نیک‌دل است. خانه نیک‌دل از دیدنی های تبریز است که قدمت آن به دوره قاجار می‌رسد. این عمارت تاریخی برای سکونت شخصی ساخته شده بود و مالک آن سید ابراهیم نیک‌دل یکی از تاجران معروف واردکننده لوازم خانگی بود. هنوز هم فرزندان نیک‌دل در زمینه لوازم خانگی فعالیت می‌کنند و در تبریز شناخته شده‌اند.

عکس از: سایت Google Maps

چرخ‌خیاطی‌های ژاپنی از معروف‌ترین وسایل وارداتی خانواده نیک‌دل در آن دوره بودند. خانه نیک‌دل سال ۱۳۸۲ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و به‌عنوان ستاد مرکزی تبریز استفاده می‌شود. سبک معماری این خانه هم مثل خانه‌های دیگر قاجار زیبا و خاص است.

عکس از: سایت Google Maps

– ارگ علی‌شاه

ارگ علی‌شاه یکی دیگر از جاهای دیدنی نزدیک به میدان ساعت تبریز است که سال ۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد. این اثر تاریخی در واقع بقایای ایوان جنوبی مسجد تاریخی علی‌شاه است. قدمت ارگ علی‌شاه به اوایل سده هشتم هجری قمری یعنی دوره ایلخانیان می‌رسد. ایلخانیان قصد داشتند مسجدی بزرگ در این محل بسازند که نیمه‌کاره ماند و بعد از آن دیواره‌های این بنای بزرگ تبدیل به قلعه‌ای نظامی شد.

عکس از: سایت Google Maps

از دوره قاجار تا پایان دوره حکومت خودمختار آذربایجان، ارگ علی‌شاه به‌عنوان قلعه نظامی استفاده می‌شده است. بهتر است قبل از تاریکی هوا به بازدید از ارگ علی‌شاه بروید. مصلی بزرگ تبریز در نزدیکی ارگ علی‌شاه قرار دارد. در حال حاضر تنها دیواره جنوبی ارگ پابرجاست و بازدید از آن برای عموم آزاد است.

عکس از: سایت Google Maps

توصیه‌هایی برای بازدید از میدان ساعت تبریز

لوکیشن میدان ساعت تبریز در یکی از مناطق مهم گردشگری و مرکز شهر تبریز قرار دارد. به همین دلیل تمام امکانات ضروری‌تان در دسترس است و لازم نیست چیزی همراه خود ببرید. فقط این نکته را به خاطر داشته باشید ک

منبع: علی بابا