سوغات و صنایع دستی قشم؛ از کیک هلر تا مسقطی!

ذهنمان ثبت و مرور می‌شود. اما همیشه باید یک چیز عینی از سفر برایمان وجود داشته باشد که با نگاه به آن یاد جایی بیفتیم که سفر کرده‌ایم. فکرش را بکنید، وقتی به یک گوشه از خانه یا داخل کمدتان نگاه می‌اندازید، چیزی از قشم، لحظه به لحظه خاطرات سفر را برایتان زنده می‌کند. به همین دلیل در این مقاله قصد داریم سوغات و صنایع دستی قشم را به شما بشناسانیم تا هنگام سفر به قشم، چند قلم از آن‌ها را برای خود و عزیزانتان به عنوان یادگاری خریداری کنید.

در جزیره قشم، دو نوع سوغات می‌توانید تهیه کنید: دسته اول، خوراکیجات شامل انواع ادویه‌ها، خرما و ماهی و دسته دوم، صنایع‌دستی‌هایی مانند لوازم تزئینی، زیورآلات، لباس و چیزهایی از این دست.

اگر مایلید تا با همه انواع سوغات و صنایع دستی قشم آشنا شوید، تا انتهای این مقاله ما را همراهی کنید.

تور قشم را رزرو کدره‌اید؟

سوغات خوراکی قشم

می‌رسیم به بخش خوشمزه ماجرا که معرفی سوغات خوراکی قشم است. از آنجایی که دورتادور جزیره قشم را آب فراگرفته است، انواع ماهی و از آنجایی که دمای هوای قشم بالا است، خرما و فرآورده‌های آن، عمده سوغاتی‌های خوراکی قشم هستند. در ادامه به معرفی کامل‌تر آن‌ها می‌پردازیم.

نان‌های محلی از خوش‌طعم‌ترین سوغات خوراکی قشم

طعم نان‌های محلی قشم با بسیاری از نان‌هایی که تاکنون خورده‌اید تفاوت دارد. تنوع نان‌ها در قشم بسیار است. از خوشمزه‌ترین نان‌های محلی در جزیره قشم می‌توانیم نان گرده، نان تخم‌مرغی، نان پنیری، نان خمیر عربی، نان ستپوری، نان لگیمات و نان تُمُشی که از پرطرفدارترین نان‌های محلی قشم است، نام ببریم.

نان تمشی را با تخم‌مرغ، پنیر، مهیاوه و سوراغ می‌پزند که سوراغ و مهیاوه نوعی سس هستند که از ماهی ساردین درست می‌شوند. نکته جالب اینجا است که برای تهیه سوراغ از خاک قرمز جزیره هرمز استفاده می‌شود. 

خرما؛ از مرغوب‌ترین سوغاتی‌های خوراکی قشم

انواع گوناگونی از نخل‌های خرما در هر منطقه از جنوب کشور رشد می‌‌کند، اما مرغوبیت و طعم خرما، بستگی به خاک و آب‌وهوای آن منطقه دارد که این مورد در جزیره قشم به بهترین شکل ممکن وجود دارد. به همین علت خرماهای باکیفیت‌تری از نخل‌های آنجا برداشت می‌شود. خرماهایی که شاید ظاهری خشک داشته باشند، اما طعم شیرین آن‌ها تا مدت‌ها زیرزبانتان می‌ماند! اگر به جزیره قشم سفر کردید، حتما سری به نخلستان‌های آنجا بزنید. می‌توانید خرماها را تازه‌تازه از همانجا نوش‌جان و خریداری کنید.

کیک هلر؛ اسفنجی‌ترین سوغات خوراکی قشم

زادگاه کیک هلر، روستایی به نام «هلر» است که در 18 کیلومتری جزیره قشم واقع شده. اگر به آنجا بروید و سراغ این کیک خوشمزه را بگیرید، آدرس دو کارگاه شیرینی‌پزی را به شما می‌دهند که در آنجا انواع شیرینی‌های محلی و حلوا درست می‌شود که از خوش‌طعم‌ترین آن‌ها، کیک هلر است. این کیک ساختار اسفنجی و طعم شیرینی دارد. اگر به جزیره قشم رفتید، کیک هلر را حتما از روستای هلر تهیه کنید تا از طعم دلپذیرش لذت ببرید.

ادویه‌های قشم؛ چاشنی‌های رنگارنگ و خاکی

شاید تعجب کرده باشید که چرا ما از واژه خاکی برای توضیح ادویه‌های قشم استفاده کرده‌ایم. علتش این است که یکی از جذاب‌ترین ادویه‌هایی که در قشم وجود دارد، خاک سرخ هرمز است که اتفاقا طعم متفاوتی دارد و برای کسانی که علاقه به چشیدن طعم‌های نو دارند، گزینه مناسبی است. جزیره قشم علاوه بر ادویه خاک سرخ، ادویه‌های زیادی با انواع گوناگون دارد؛ به گونه‌ای که وقتی وارد مغازه‌های قشم می‌شوید، امکان ندارد برای خرید این ادویه‌های رنگارنگ و خوش‌عطر، وسوسه نشوید.

مسقطی؛ نرم‌ترین سوغاتی خوراکی‌ قشم

مسقطی، نامی آشنا است که احتمالا همه شنیده‌اید و شاید هم با شنیدن اسمش یاد شیراز بیفتید. اما این خوراکی نرم، در جنوب نیز به عنوان یک سوغاتی خوشمزه تهیه و فروخته می‌شود. با اینکه طرز تهیه آن تقریبا ساده است، اما انگار خوردن این خوراکی خوشمزه در جنوب، لطف دیگری دارد.

شکلات‌های خارجی؛ از متنوع‌ترین سوغات خوراکی قشم

در بعضی از شهرهای جنوبی مانند قشم، کیش، چابهار و مناطق آزاد، بعضی از تاجران، خوراکی‌های وارداتی بسیاری را با قیمتی به نسبت پایین عرضه می‌کنند. یکی از این خوراکی‌های وارداتی که در جزیره قشم وجود دارد، شکلات‌های خارجی است که تنوع‌ بالایی دارد. شما می‌توانید چند نوع از این شکلات‌ها را تهیه کنید و به عنوان سوغات خوراکی قشم به خانه ببرید.

سوغات و صنایع‌دستی قشم

بعد از خوراکیجات، نوبت به معرفی سوغات و صنایع‌دستی قشم می‌رسد. وقتی به یک شهر سفر می‌کنید، خیلی خوب می‌شود اگر نشانه یا نمادی از آن شهر یا منطقه را به عنوان یادگاری برای خود خریداری کنید. اگر شیفته صنایع‌دستی هستید، حتما سری به بازارهای سنتی جزیره قشم بزنید. در ادامه این مقاله، انواع گوناگون سوغات و صنایع‌دستی قشم را به شما معرفی می‌کنیم.

حصیربافی

همانطور که گفتیم، نخل‌های زیادی در جزیره قشم وجود دارد که بستر ساخت صنایع‌دستی حصیری را فراهم می‌کند. بانوان این جزیره، با عشق، دقت و مهارت بالایی شاخه‌های نازک درخت خرما را برای ساخت وسایل حصیری به هم می‌بافند. از جمله سوغات و صنایع‌دستی حصیربافی قشم می‌توان به سینی گرد (سپ)، زیرانداز (تک)، دمکش، گلدان، ظرف میوه، جای نان و…اشاره کرد. اگر این وسایل را تهیه کردید، خیالتان از بابت جنس و مقاومت آن‌ها راحت باشد. دوام و ماندگاری وسایل حصیربافی زیاد است و تا مدت طولانی برایتان باقی می‌ماند.

گلیم‌بافی

اگر به دکوراسیون سنتی علاقه‌مند هستید، گلیم‌بافی‌های قشم را از دست ندهید. زنان و دختران جزیره، رج به رج گلیم‎‌ها را چنان با عشق می‌بافند که ترنج‌هایش چشم هر بیننده‌ای را به سوی خود جلب می‌کند. وجود چنین سوغات و صنایع‌دستی از قشم باعث می‌شود تا خانه شما رنگ و لعابی خیره‌کننده و تماشایی به خود بگیرد.

زیورآالات و وسایل تزئینی

صدف‌های جزیره قشم، علاوه بر اینکه ساحل قشم را رویایی‌تر نشان می‌دهند، ابزار خوبی برای ساخت وسایل تزئینی و زیورآلات هستند. به عنوان مثال، بومیان منطقه از انواع صدف‌ها برای سخت مجسمه‌های گوناگون، گردنبند، گوشواره، کیف، آینه، جاقلمی و…استفاده می‌کنند.

پوشاک و پارچه‌های سنتی

حتما لباس‌، کفش‌ و کیف‌های زنان جنوب را دیده‌اید؛ پارچه‌هایی با نوارهای گلدوزی شده با سوزن‌دوزی‌هایی که روی آن‌ها می‌درخشند. اگر سری به بازارهای سنتی قشم بزنید، انواع و اقسام پوشاک با طرح‌ و دوخت‌های مختلف (گلابتون دوزی، خوس‌دوزی، شک بافی و…) و همچنین پارچه‌های رنگارنگ را می‌بینید که به راحتی نمی‌‌توان از کنار آن‌ها گذشت.

از جمله ویژگی‌های برجسته این لباس‌هاس سنتی، رنگ‌های شاد و جورواجور آن‌ها است. انتخاب طرح و رنگ آن‌ها بستگی به سلیقه شما دارد. لباس‌ها و پارچه‌های سنتی در بیشتر بازارهای سنتی و مراکز خرید قشم وجود دارد. اگر هم به دنبال لباس‌های غیرسنتی باشید، در مقاله «مراکز خرید قشم» بخوانید که از کجا باید آن‌ها را خریداری کنید.

اکنون که به لباس‌های سنتی اشاره کردیم، بد نیست تا اطلاعاتی درباره انواع دوخت آن‌ها به شما بدهیم:

• گلابتون‌دوزی؛ برای این نوع دوخت با استفاده از نخ‌های زر و نقره، طرح‌های قدیمی ایرانی مانند بته‌جقه، نقش‌محراب، خطوط اسلیمی و نقش‌هایی از این قبیل را روی پاچه‌های شلوار، گوشه‌های لباس و روسری و حاشیه‌های کیف می‌دوزند. ابته در نوع امروزی گلابتون‌دوزی، نخ‌هایی را با روکش رزین برای دوخت به کار می‌برند.
• شک‌بافی؛ روش این نوع دوخت با کمک چند قرقره طلایی و نقره‌ای به نام «خوس» بر روی بالشتک مخصوص به این کار است که داخل این بالشتک‌ها را از آرد، آهک، گچ یا ماسه پر می‌کنند. نتیجه کار، ایجاد نوارهایی با قطر 5 در 50 میلی‌متر است که از آن‌ها برای دمپای شلوار لباس‌های بومی استفاده می‌شود. این کار به دلیل زحمت زیادی که دارد، از قیمت بالایی برخوردار است و درواقع عیار لباس‌های محلی قشم به همین نواردوزی‌هایش است.
• زری‌بافی؛ زری‌بافی تقریبا شبیه به شک‌بافی است، با این تفاوت که در این نوع دوخت بیشتر از نخ‌ها و کامواهای طلایی استفاده می‌شود. جالب است بدانید که زری‌بافی در گذشته با استفاده از قطعات طلا روی لباس‌ها دوخته می‌شد و از این رو دوختی اشرافی به حساب می‌آید.
• بادله‌دوزی؛ از به هم پیوستن چند نوع زری، بادله‌دوزی شکل می‌گیرد؛ به این صورت که زری پهن‌تر در وسط و زری‌های باریک‌تر در اطراف دوخته می‌شوند و نواری به قطر 15 سانتی‌متر را تشکیل می‌دهند.

از جمله پوشش‌های سنتی زنان و دختران قشم که میان مسافران، طرفدار زیادی دارد، برقع یا روبندهای زیبایی است که در رنگ‌های مختلف وجود دارد و از بالای ابرو تا زیر بینی را می‌پوشانند.ناگفته نماند که اگر به عکاسی علاقه دارید، استفاده از این روبنده‌ها به همراه لباس‌های سنتی جزیره قشم، باعث می‌شود تا عکس‌های جذاب‌تری به ثبت برسانید.

تکه‌دوزی

حتما با تکه‌دوزی آشنا هستید. تکه‌پارچه‌های مختلف را به هم می‌دوزند تا در نهایت به یک طرح بزرگی برسند. انگار که چندین اشکال هندسی به یکدیگر متصل شده‌اند و نتیجه‌ای رنگی و چشم‌نواز ایجاد کرده‌اند. تکه‌دوزی از جمله سوغات و صنایع‌دستی قشم است که شما می‌توانید به عنوان رومیزی از آن استفاده کنید.

سوندبافی

از سوغات و صنایع‌دستی قشم می‌توان سوندبافی را نام برد. سوند، حصیری سخت و زمخت است که از شاخه‌های برگ‌دار درخت خرما ساخته می‌شود. درواقع این شاخه‌ها را با طناب به یکدیگر وصل می‌کنند و برای زیرانداز، سقف خانه و یا روانداز تخت‌های چوبی استفاده می‌کنند.

کپکاپ‌سازی

کپکاپ، هنر ساخت کفش‌های انگشتی چوبی است که برای سوغاتی، چیزی خاص و منحصربه‌فردی به نظر می‌رسد. احتمالا تا به حال کفش‌های مخصوص ماهیگیران بومی جزیره قشم را دیده‌اید و شاید دلتان خواسته که شما هم آن‌ها را بپوشید. اگر اهل خرید سوغاتی و صنایع‌دستی خاص هستید، می‌توانید یک جفت از این کفش‌ها را به عنوان یادگاری برای خود تهیه کنید.

عودسازی

نوای عود همیشه در جای جای جزیره قشم به گوش می‌رسد؛ صدایی که روحتان را نوازش می‌کند و شما را به وجد می‌آورد تا لحظاتی کنار بومیانی که عود می‌نوازند بنشینید و به آن‌ها گوش فرا دهید. این هنر در میان بومیان جزیره قشم از محبوبیت بالایی برخوردار است؛ به طوری که بعضی از آن‌ها، زندگی‌شان را از طریق نواختن عود می‌گذرانند.

اگر اهل موسیقی هستید یا دستی در نواختن ساز دارید، می‌توانید ساز اصل عود را از بازارهای قشم خریداری کنید تا هم یک سوغاتی ارزشمند برای خود تهیه کرده باشید و هم هروقت با آن نواختید، خاطرات سفر به گوشه و کنار جزیره قشم در نظرتان تداعی شود.

صنایع‌دستی که سوغات نیست اما ارزش بالایی دارد

شغل اغلب مردم جزیره قشم، صیادی است. آن‌ها با لنج‌های خود، وارد دریای نیلگون خلیج‌فارس می‌شوند تا بتوانند از طریق صید ماهی امرار معاش کنند. بافت تور ماهیگیری توسط بومیان جزیره انجام می‌شود و جزئی از صنایع‌دستی قشم به شمار می‌آید. درست است که تورها را به عنوان سوغات نمی‌توان تهیه کرد اما به عنوان یک صنایع‌دستی ارزشمند باید از آن نام برد.

کلام پایانی

 حالا که این مقاله را تا انتها خواندید، بعید می‌دانیم برای گشت‌وگذار در بازارهای سنتی و خرید سوغاتی وسوسه نشده‌باشید. اگر قصد سفر و خرید سوغات و صنایع‌دستی قشم را دارید، سایت سه‌کلیک برای راحتی شما امکان رزرو بلیط هواپیما قشمو هتل را فراهم کرده‌است. تنها کافی است وارد بخش هواپیما و هتل شوید و تاریخ سفرتان را جستجو کنید تا سایت ما بهترین پیشنهادها را دراختیار شما قرار دهد.