قدیمی ترین بناهای تاریخی جهان | اولین سازه‌ های دست بشر

تماشای آثار باستانی کهن احتمالاً شما را به تفکر درباره چیستی، چرایی و چگونگی ساخت آن وامی‌دارد. اینکه چطور ممکن است حدود چهار‌هزار سال قبل از میلاد مسیح، انسان‌هایی بدون بهره‌مندی از تجهیزات نوین امروزی چنین بناهای منحصر‌به‌فردی را از خود به یادگار گذاشته باشند. شاید میل به جاودانگی قوی‌ترین انگیزه در ساخت قدیمی ‌ترین بناهای تاریخی جهان بوده‌است.به‌راستی اگر انسان‌ها دست به ساختن بناهای مستحکم و حیرت‌انگیز نمی‌زدند، امروزه چطور می‌توانستیم به افکار و تمدن آن دوره دست‌ پیدا کنیم؟ قدیمی ترین بناهای جهان درست همان اکسیر حیات جاودانه‌‌‌ای هستند که فرهنگ و تمدن مردمان هزاران سال پیش را در مقابل چشمان ما زنده می‌کند. 

اگر شما هم از جمله افرادی هستید که دوست دارید با اولین سازه‌ های دست بشر آشنا شوید و به اسرار نهان در آثار باستانی کهن پی‌ببرید‌، دست‌تان را به ما بدهید تا با هم به دنیای قدیمی ترین بناهای تاریخی سفر کنیم. 

سفر به قدیمی‌ ترین بناهای تاریخی جهان

در این قسمت از مقاله‌، پانزده نمونه از بناهای باستانی کشف‌شده از حدود چهار هزار سال قبل از میلاد تا هشتاد سال پس از میلاد مسیح به شما معرفی می‌شود. شما می‌توانید با دقت در توضیحات هر‌یک از این آثار باستانی کهن به اسرار و شگفتی‌های جذابی در مورد اولین سازه‌ های دست بشر پی‌ببرید. 

۱. جیگانتیا (Ggantija)، مالت (حدود ۳۷۰۰ سال ق. م.)

جیگانتیا شامل مجموعه معابدی بزرگ از دوران نوسنگی می‌شود که در جزیره مدیترانه‌ای گزو در مالت قرار دارد. معابد جیگانتیا از قدیمی‌ ترین بناهای تاریخی جهان هستند و قدمت آنها از اهرام مصر نیز بیشتر است. این بناها همراه با سایر سازه‌های مشابه در فهرست میراث جهانی یونسکو، به نام معابد مگالیتیک مالت، ثبت شده‌اند.

معابد جیگانتیا در لبه فلات Xagħra، رو به جنوب شرقی قرار‌دارد. این بناهای بزرگ سنگی شامل دو معبد و یک سوم از یک معبد است که تنها نمای آن قبل از رها شدن ساخته شده‌است. 

معابد به شکل برگ شبدر ساخته شده‌اند و بلوک‌های آنها رو به داخل است. سپس فضای بین دیوارها با قلوه سنگ پر شده‌است. مجموعه‌ای از فضا‌های نیم دایره‌ای درون معابد وجود دارند که با گذرگاهی مرکزی به هم متصل شده‌اند. باستان شناسان بر این باورند که این معابد در ابتدا سرپوشیده بوده‌اند.

چیزی که این بنای باستانی را به یک شاهکار تبدیل می‌کند این است که در زمان ساخت آنها چرخ هنوز اختراع نشده‌بود و هیچ ابزار فلزی در دسترس جزایر مالتی نبود. البته سنگ‌های کروی کوچکی در آن مکان کشف شده‌است که احتمالاً از آنها برای حمل بلوک‌های سنگی عظیم استفاده کرده‌اند.

در ورودی معبد یک بلوک سنگی بزرگ فرورفته قرار دارد که نشان می‌دهد این مکان مختص وضو‌گرفتن و برگزاری آیین تطهیر نمازگزاران بوده‌است. در این معبد، محراب‌های مختلفی وجود‌ دارد. محققان استخوان‌های حیوانی را در اطراف این بنا پیدا کرده‌اند که نشان می‌دهد از این مکان برای قربانی‌کردن حیوانات استفاده می‌شده است.

این معابد که از قدیمی‌ ترین بناهای تاریخی هستند، نمادی از یک مکان تشریفاتی برای برگزاری آیین باروری به‌شمار می‌آیند. محققان موفق شده‌اند ارتباطی معنادار بین مجسمه‌های متعددی که در محل پیدا شده‌ با این آیین پیدا‌کنند. بر اساس افسانه‌ای محلی، غول‌زنی که چیزی جز لوبیا و عسل نمی‌خورده، از مردی عادی حامله شده و فرزندی به‌دنیا آورده‌است. او در حالی که کودک از شانه‌اش آویزان بوده این معابد را ساخته و از آنها به عنوان مکان عبادت استفاده کرده‌است.

۲. پشته هووار (Knap of Howar)، اسکاتلند (حدود ۳۷۰۰ سال ق. م.)

پشته هووار یک مکان نوسنگی در جزیره پاپا‌وستری (Papa Westray) واقع در اورکنی اسکاتلند است. این نام به معنای «تپه تپه‌ها» یا «باروی بزرگ» است. ساختمان حفظ‌شده در این مکان قدیمی‌ترین خانه سنگی در شمال اروپا محسوب می شود و قدمت آن به ۳۷۰۰ تا ۳۵۰۰ سال قبل از میلاد می‌رسد. این بنا که یکی از اولین سازه ‌های دست بشر است، از دو ساختمان مستطیل شکل مجاور و رو به دریا تشکیل شده است. یکی از ساختمان‌ها به‌عنوان محل زندگی خانواده و دومی به‌عنوان کارگاه و فضای ذخیره‌سازی مورد استفاده قرار ‌‌می‌گرفته‌است.

نام اسکاندیناوی قدیم برای جزیره پاپا‌وستری Papay Meiri به معنی «جزیره بزرگ پاپارها» بود. پاپارها راهبان افسانه‌ای ایرلندی یا اسکاتلندی بودند که در افسانه‌های اسکاندیناوی به آنها اشاره شده‌‌است. آنها پس از ترک ایسلند در جزایر شمالی اورکنی‌ها ساکن شدند. از آنجایی که این منابع برای پاپارس مربوط به قرن دوازدهم پس از میلاد است و این مکان بسیار قبل‌تر از آن زمان ساخته‌ شده‌است، احتمال دارد این پاپارها در اصل کشیشان بت‌پرست بوده باشند که بعداً در افسانه‌ها مسیحی شده‌اند.

 با این حال، بعید است که راهبان مسیحی اولین سازندگان و ساکنان پشته هووار باشند، بلکه شواهد نسبتاً قطعی نشان می‌دهد ساکنان اولیه‌ آن‌ها یک خانواده کشاورز اورکادی نوسنگی بوده‌اند. طبق آثار برجای مانده، مردم در آنجا گاو، گوسفند و احتمالاً خوک نگهداری می‌کردند، زمین را برای تولید جو و گندم پرورش می‌دادند و برای تامین غذا ماهیگیری می‌کردند.

۳. معابد تارکسین(Tarxien)، مالت (حدود ۳۲۵۰ سال ق. م.)

شهر هال تارکسین (Hal Tarxien) در قسمت جنوبی مالت قرار دارد. این شهر بسیار کوچک است و جمعیتی در حدود 7800 نفر دارد. گمان می‌رود نام تارکسین از کلمه «تیریکس» گرفته شده‌باشد که به معنای سنگ‌های بزرگی است که در معابد نوسنگی تارکسین یافت می‌شود. شعار تارکسین «Tyrii Genure Coloni» به معنای «فنیقی ها مرا آفریدند» است.

مطالعات باستان‌شناسی نشان‌دهنده تاریخی باستانی برای این شهر است و آن را در دسته قدیمی ترین بناهای تاریخی جهان قرار می‌دهد. در‌واقع، منطقه تارکسین از زمان‌های بسیار دور مسکونی بوده است.

در معابد تارکسین چندین مجسمه و نقش برجسته از حیوانات از جمله بز و خوک کشف شده‌است. قابل‌توجه‌ترین مجسمه‌ها حدود۲/۵ متر ارتفاع دارند که نشان‌دهنده الهه مادر یا به طور خاص نماد «باروری» هستند. به‌طور‌کلی، سازه‌های معابد مگالیتیک در مالت از اولین سازه های دست بشر بوده و محلی برای قربانی‌های آیینی و گورستان سوزاندن اجساد به‌حساب می‌‌آمده است.

۴. نیوگرانج، ایرلند (حدود ۳۲۰۰ سال ق. م.)

این بنای دوران نوسنگی از تپه‌ای مدور و بزرگ مملو از گذرگاه‌ها، اتاق‌های تزئین‌شده و مقبره‌ها تشکیل شده‌است. شواهد نشان می‌دهد این بناها از قدیمی ترین بناهای تاریخی جهان بوده و اهمیت مذهبی داشته‌اند.

مقبره گذرگاه مگالیتیک در نیوگرانج یکی از قدیمی‌ ترین بناهای تاریخی جهان است که حدود ۳۲۰۰ سال قبل از میلاد ساخته شده‌است. این تپه کلیه‌شکل مساحتی بیش از یک هکتار را پوشش می‌دهد و با ۹۷ سنگ حاشیه احاطه شده که برخی از آنها با هنر مگالیتیک تزئین شده‌اند. گذرگاه داخلی آن ۱۹ متر طول دارد و به یک اتاق صلیبی شکل منتهی می شود. 

طبق تخمین باستان‌شناسان، ساخت مقبره پاساژ واقع در نیوگرانج به حداقل ۲۰ سال زمان و ۳۰۰ نیروی کار نیاز داشته‌است. تصاویر نیوگرانج نشان می دهد ۱۲ سنگ ایستاده از حدود ۳۵ سنگی که در زمان ساخت بنا وجود داشته، باقی مانده‌است.

تپه‌های مگالیتیک واقع در نیوگرانج از لایه‌های متناوب خاک و سنگ ساخته شده و ۸۵ متر عرض و ۱۳ متر ارتفاع دارد و مساحت آن ۴۵۰۰ مترمربع زمین است. از این تپه‌ها در اساطیر ایرلندی نام برده‌شده و این‌طور نقل کرده‌اند که نیوگرانج خانه اونگوس، خدای عشق است.

هنر مگالیتیک مارپیچی نیوگرانج توسط یونسکو به عنوان میراث جهانی ثبت شده است و سالانه ۲۰۰۰۰۰ بازدید کننده را به خود جذب می کند. هیچ دسترسی مستقیمی به مقبره پاساژ در نیوگرانج وجود ندارد. دسترسی با تور راهنما از مرکز بازدیدکنندگان Brú na Bóinne واقع در نزدیکی روستای Donore، Co. Meath انجام می‌شود.

۵. روستای سکارابرای (Skara Brae)، اسکاتلند (حدود ۳۱۸۰ سال ق. م.)

سِکارابِرای سکونت‌گاهی باستانی است که از دوران نوسنگی برجای مانده‌ و در جزیرهٔ مِین‌لند از مجمع‌الجزایرِ اورکنیِ اسکاتلند واقع ‌شده‌است. این سکونت‌گاه از قدیمی ترین بناهای تاریخی جهان بوده و شامل هشت خانه کشیده سنگی می‌شود. در سال‌های ۳۱۸۰ تا ۲۵۰۰ قبل از میلاد، زندگی در خانه‌ها جریان داشته‌است.

 خانه‌های سکارابِرای با کوچه‌ای کوچک و سنگی به هم متصل می‌شوند و یک بافت منسجم را تشکیل می‌دهند. به تخمین باستان‌شناسان، جمعیت سکارا بِرای در بزرگترین اندازه‌اش به صد نفر ‌رسیده است.

سکارابِرای در بین آثار بازمانده از اروپای دوران نوسنگی منحصر به فرد است، چرا که به‌سبب دفن شدن در شن به‌شکل شگفت‌انگیزی سالم باقی‌مانده و به دلیل اطلاعاتی که از سبک زندگی انسان در آن عصر به‌دست می‌دهد «پمپئی اسکاتلندی» خوانده شده‌است.

سکارا‌بِرای در پی تندبادی سخت در زمستان سال ۱۸۵۰ کشف شد. تندبادی دیگر در سال ۱۹۲۴ به یکی از خانه‌ها آسیب رساند و لزوم کاوش در سکارابِرای و محافظت از آن را نمایان ساخت. در اواخر دهه ۱۸۵۰ و در سال‌های ۱۹۲۸–۱۹۳۰ کاوش‌هایی در سکارابِرای انجام شد، ولی تا دهه ۱۹۷۰ بررسی باستان‌شناسانه دقیقی در آن صورت نگرفت.

در سال ۱۹۹۹ یونسکو سکارابِرای را به همراه میزهو، سنگ‌های ایستادهٔ استِنِس، و حلقه برودگار تحت عنوان «قلب اورکنی نوسنگی» به فهرست میراث جهانی افزود. امروزه این اثر یکی از پنج مکان اسکاتلند در این فهرست است و مدیریت آن را مؤسسه محیط زیست تاریخی اسکاتلند برعهده دارد.

۶. استون‌هنج (Stonehenge)، انگلستان (حدود ۳۰۰۰ سال ق. م.)

یکی از مشهورترین و قدیمی‌ ترین بناهای تاریخی جهان، استون‌هنج است. این بنا در ۱۳۰ کیلومتری لندن قرار دارد و از مجموعه  سنگ‌های عظیمی تشکیل شده که به صورت دایره‌ای در کنار هم قرار‌گرفته‌اند.

دانشمندان هنوز به قدمت دقیق این بنا پی‌‌نبره‌اند، اما احتمالاً ساخت آن به حداقل ۳۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد. یکی از ویژگی‌های متمایز استون‌هنج موقعیت مکانی آن است که گفته می‌شود در مناطق پرانرژی زمین ساخته شده‌اند. این بنای تاریخی در دشت کویر انگلیس و به دور از توده‌های کوهستانی و صخره‌ها قرار دارد.

این مجموعه شامل بیش از صد بلوک سنگی است که حداقل وزن آنها ۵ تن و حداکثر ۵۰ تن است. اینکه چگونه مردم تمدن‌های باستانی توانسته‌اند این همه سنگ مگالیت را به دشت منتقل کنند، یکی از رموز این آثار باستانی کهن است.

توضیح هدف از ساخت این مجموعه عظیم نیز دشوار است. بر اساس نظر باستان‌شناسان، استون‌هنج می‌تواند قدیمی ترین رصدخانه در جهان، میدان زمینی برای سفینه‌های فضایی فرازمینی و حتی درگاه ورودی به دنیای موازی باشد.

طبق یکی از افسانه‌های کهن، این بنای تاریخی توسط جادوگر مرلین ساخته شده‌است. باستان‌شناسان ویرانه‌های باستانی و حتی آثار اجساد زیادی را در این دشت کشف کرده‌اند. با این حال، همه آنها بسیار جدیدتر از بنای باستانی اصلی این منطقه هستند. 

در سال ۱۹۸۶ استون‌هنج به عنوان یک میراث جهانی اعلام شد و امروزه صدها هزار گردشگر از سراسر جهان را به خود جذب می‌کند.

۷. هرم جوسر، مصر (حدود ۲۶۶۰ سال ق. م.)

این هرم پلکانی که توسط فرعون جوسر (زوسر) ساخته شده، بیش از یک قرن از هرم جیزه قدیمی‌تر است و قدیمی‌ترین هرم بازمانده از اهرام مصر به‌شمار می‌آید. 

هرم جوسر یکی از اولین سازه‌ های دست بشر است که محل استراحت جوسر – دومین پادشاه از سلسله سوم پادشاهی قدیم مصر- بوده‌است. این پادشاه ۱۹ سال سلطنت کرده‌است.

این بنا بر فراز سقارا در مصر قرار گرفته‌ و توسط دیوار آهکی سبک به ارتفاع ۱۰/۵ متر احاطه شده‌است. ساختار کلی هرم شبیه آجر گلی است. طول اضلاع هرم از قاعده مستطیل شکل آن حدود ۱۲۱ و ۱۰۹ متر است.

این بنا دارای یک گذرگاه ورودی با سقفی از جنس سنگ آهک است که به تنه درخت شباهت دارد. این منطقه شامل ۲۰ جفت ستون آهکی است که شبیه ساقه گیاهان ساخته شده‌اند.

اتاقک تدفین هرم از چهار لایه گرانیت خوش پوش ساخته‌شده و دارای دهانه‌ای است که پس از دفن اجساد توسط یک بلوک ۳/۵ تنی مهر‌و‌موم شده‌است. متاسفانه، آثاری از جسد در آن پیدا نشده، زیرا مقبره از قبل مورد سرقت قرار گرفته‌بود.

۸. موهنجو دارو، پاکستان (حدود ۲۶۰۰ سال ق. م.)

موهنجودارو، همچنین موهنجودارو یا موئنجودارو، مجموعه‌ای از تپه‌ها و خرابه‌ها در ساحل راست رودخانه سند، در شمال استان سند، است که در جنوب پاکستان قرار دارد. این آثار باستانی کهن شامل بقایای یکی از دو مرکز اصلی تمدن هند باستان است و جزو قدیمی ترین بناهای تاریخی جهان است.

نام موهنجودارو به معنای «تپه مردگان» است. اهمیت باستان‌شناسی این مکان تاریخی برای اولین‌ بار در سال 1922، یک سال پس از کشف هاراپا، شناسایی شد. حفاری‌های بعدی نشان‌داد که این تپه‌ها حاوی بقایای شهری است که زمانی بزرگ‌ترین شهر تمدن سند بود و دارای جاده، سیستم زهکشی پیشرفته، خانه‌های آجری دو‌‌طبقه و حمام‌های عمومی بوده‌است. به دلیل وسعت شهر (حدود 5 کیلومتر) و غنای نسبی بناهای تاریخی و آثار باستانی کهن موجود در آنها، این شهر به‌عنوان پایتخت یک ایالت وسیع درنظر گرفته شده‌است. با این حال، رابطه آن با هاراپا نامشخص است. به عنوان مثال، معلوم نیست که آیا این دو شهر همزمان پایتخت بوده‌اند یا اینکه یکی پس از دیگری اهمیت پیدا کرده‌اند. موهنجودارو در سال 1980 در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفت.

۹. اهرام جیزه، مصر (حدود 2560 – 2500 سال ق. م.)

اهرام سه‌گانه جیزه در مقیاس و عظمت خود شگفت انگیز هستند. این آثار باستانی کهن شکوه مصر باستان را نمایان می‌سازند.

 فراعنه مصر انتظار داشتند که در زندگی پس از مرگ، همچنان خداگونه به حیاتشان ادامه‌دهند. آنها برای آماده شدن برای ورود به دنیای بعدی، معابد خدایان و مقبره‌های هرمی عظیمی را برای خود برپا می‌کردند و آنها را از همه چیزهایی که هر حاکم برای هدایت و حفظ خود در جهان بعدی به آن نیاز دارد، پر می‌ساختند. 

فرعون خوفو احداث اولین هرم جیزه را در حدود ۲۵۵۰ سال قبل از میلاد آغاز کرد. هرم بزرگ او بزرگ‌ترین هرم جیزه است و در ارتفاع ۱۴۷ متری بالاتر از فلات قرار دارد. طبق تخمین باستان‌شناسان، ۲/۵ میلیون بلوک سنگی در این بنا روی هم قرار‌گرفته که هر کدام به طور متوسط بین ۲/۵ تا ۱۵ تن وزن دارند.

پسر خوفو، فرعون خفرع، دومین هرم را در جیزه در حدود ۲۵۲۰ سال قبل از میلاد ساخت. گورستان او دارای یک مجسمه ابوالهول، یک بنای اسرارآمیز سنگ‌آهک با بدن شیر و یک سر فرعون است. ابوالهول احتمالاً نگهبان کل مجموعه مقبره فرعون بوده‌است.

سومین هرم جیزه به‌طور قابل‌توجهی کوچک‌تر از دو اهرام اول است. این معبد در حدود ۲۴۹۰ سال قبل از میلاد توسط فرعون منکائوره ساخته‌شد و ساختمان معبد آن بسیار پیچیده‌تر بود.

هر هرم عظیم تنها بخشی از یک مجموعه بزرگتر است که شامل قصر، معابد و سایر بخش‌ها می‌شود.

شاهکارهای مهندسی باستانی در جیزه آن‌قدر چشمگیر است که حتی امروزه دانشمندان نمی‌توانند مطمئن باشند که این اهرام چگونه ساخته‌شده‌اند. با این حال، آنها به اطلاعات زیادی در مورد افرادی که آنها را ساخته‌اند و قدرت سیاسی لازم برای تحقق آن دست پیدا کرده‌اند.  

پیتر درمانولیان، مصرشناس موزه هنرهای زیبای بوستون و دانشگاه تافتس، می‌گوید: «بسیاری از مردم این مکان را فقط قبرستانی به معنای امروزی می‌دانند، اما خیلی بیشتر از این است. در این مقبره‌های تزئین‌شده، صحنه‌های شگفت‌انگیزی از جنبه‌های مختلف زندگی در مصر باستان را مشاهده می‌کنید، بنابراین مسئله فقط نحوه مردن مصری‌ها نیست، بلکه نحوه زندگی آنها نیز مهم است.»

۱۰. زیگورات اور، عراق (حدود 2100 سال ق. م.)

زیگورات‌ها متمایزترین کشف معماری باستان خاور‌نزدیک هستند. زیگورات باستانی خاور‌نزدیک مانند هرم مصر باستان، دارای چهار ضلع است و تا قلمرو خدایان بالا می‌رود. با این حال، برخلاف اهرام مصر، نمای بیرونی زیگورات‌ها مسطح نیست؛ بلکه طبقاتی است.  این طبقات برای سهولت در کارهایی ساخته شده‌ که مرتبط با ساختار و همچنین نظارت اداری و آیین‌های مذهبی شهرهای باستانی خاور نزدیک بوده‌اند.

زیگورات‌ها که از قدیمی ترین بناهای تاریخی جهان هستند، در اطراف عراق و ایران امروزی به‌طور پراکنده یافت‌می‌شوند. این آثار باستانی کهن شواهدی تأثیرگذار بر قدرت و مهارت فرهنگ باستانی هستند.

یکی از بزرگ‌ترین و جذاب‌ترین زیگورات‌های بین‌النهرین، زیگورات بزرگ در اور است. طی حفاری‌های کوچکی که در اواخر قرن بیستم در این مکان انجام شد، در دهه ۱۹۲۰ سر‌لئونارد وولی در پروژه‌ای مشترک با موزه دانشگاه پنسیلوانیا در فیلادلفیا و موزه بریتانیا در لندن، از این بنای تاریخی رونمایی کرد. 

زیگورات اور و معبد بالای آن جزو قدیمی ‌ترین بناهای تاریخی است و توسط پادشاه Ur-Nammu از سلسله سوم اور برای خدای ماه نانا، حامی الهی شهر ساخته‌شد. این بنا بلندترین نقطه شهر بوده و مانند گلدسته یک کلیسای جامع قرون وسطایی، تا کیلومترها از اطراف قابل مشاهده بوده‌‌است. همچنین، یک نقطه کانونی برای مسافران و پارسایان به‌شمار می‌رفته‌است. از آنجایی که زیگورات از معبد خدای حامی شهر اور محافظت می‌کرد، به احتمال زیاد این مکان جایی بوده که شهروندان اور مازاد محصولات کشاورزی خود را می‌آوردند و غذای معمولی دریافت می‌کردند. در دوران باستان، بازدید از زیگورات اور به معنای دریافت تغذیه روحی و جسمی بوده است.

واضح است که مهمترین قسمت زیگورات در اور معبد ناننا در بالای آن بود، اما متاسفانه از این معبد چیزی باقی نمانده است. تنها تعدادی آجر لعابی آبی پیدا شده که باستان‌شناسان گمان می‌کنند بخشی از تزئینات معبد باشد. قسمت های پایینی برجای‌مانده از زیگورات شامل جزئیات شگفت‌انگیز مهندسی و طراحی است. به عنوان مثال، از آنجایی که هسته آجری پخته نشده معبد، مطابق با فصل، کم و بیش مرطوب می‌شده، معماران سوراخ هایی را در لایه بیرونی معبد قرار دادند که به بخار آب از هسته آجر کمک کند. علاوه بر این، زهکش‌هایی در تراس‌های زیگورات تعبیه شده‌بود تا باران‌های زمستانی را به درون خود بکشد. 

۱۱. کاخ مینوی کنوسوس، کرت، یونان (حدود ۲۰۰۰-۱۳۰۰سال ق. م.)

شهر کنوسوس (Knossos یا Cnossus)، شهری در کرت باستان است که مقر حکومت پادشاه افسانه‌ای مینوس و مرکز اولین تمدن دریای اژه بوده‌است. کنوسوس بر روی نقطه تلاقی دو نهر قرار دارد و در حدود ۸ کیلومتری ساحل شمالی کرت در خشکی پیش‌روی کرده‌است. در سال ۱۹۰۰ حفاری ها در کنوسوس زیر نظر آرتور ایوانز آغاز شد که طی آن قصر و ساختمان های اطراف آن که مرکز فرهنگ پیچیده عصر برنز بود کشف شد.

اولین ساکنان انسانی کنوسوس احتمالاً در هزاره هفتم قبل از میلاد از آناتولی به آنجا آمدند و به کاشت گندم و دامداری مشغول شدند. در آغاز دوره مینوی اولیه (۳۰۰۰-۲۰۰۰ سال قبل از میلاد) آنها شروع به استفاده از برنز و ساخت سفال‌های لعاب‌دار، مهرهای حکاکی شده و جواهرات طلا کردند. خط هیروگلیف در همان زمان اختراع شد و تجارت با مصریان انجام شد.

 اولین کاخ در کنوسوس در آغاز دوره مینوی میانه (۲۰۰۰-۱۵۸۰ قبل از میلاد) ساخته شد که شامل سازه‌های جدا از هم بود. در حدود سال ۱۷۲۰ قبل از میلاد، زمین‌لرزه‌ای مخرب بیشتر کنوسوس را با خاک یکسان کرد. پس از آن، کاخی با ستون‌های عظیم و پله‌هایی که ساختمان‌های مختلف را در محل تپه به‌هم متصل می‌کردند بازسازی شد. بقایای این کاخ مانع از محل کاوش‌های کنونی شده‌است. 

۱۲. آرامگاه کوروش کبیر، ایران (حدود ۵۳۰ سال ق. م.)

آرامگاه کوروش کبیر یکی از قدیمی ترین بناهای تاریخی جهان است. این مقبره در پاسارگاد، در محوطه‌ای باستانی در استان فارس ایران قرار دارد. آرامگاه کوروش کبیر برای اولین بار به عنوان مقبره کوروش در دوران مدرن توسط جیمز ژوستینیان موریر شناسایی شد. او این بنا را با آنچه در نوشته‌های مورخ یونانی آریان توصیف شده‌است مقایسه کرد.

این مقبره بنایی بسیار ساده اما منحصر به‌فرد دارد و از همه سوی دشت مرغاب نمایان است. این اثر باستانی که از اولین سازه های دست بشر در ایران محسوب می‌شود، در سال ۲۰۰۴ به عنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. 

آرامگاه کوروش کبیر یک نمونه تاریخی مهم از مهندسی زلزله به حساب می‌آید زیرا گفته می‌شود قدیمی‌ترین سازه‌ در جهان است که به‌صورت جدا از پایه ساخته شده‌است. این ویژگی انعطاف‌پذیری زیادی در برابر خطرات لرزه‌ای ایجاد می‌کند.

این اثر باستانی در گوشه جنوبی محوطه قرار دارد که زمانی پارک سلطنتی پاسارگاد بوده‌است. در ساخت این بنا از سنگ آهک زرد مایل به سفیدی استفاده‌ شده که احتمالاً از معدن سیوند استخراج شده‌است. بنای آرامگاه 2500 سال است که در برابر عوامل طبیعی و غیرطبیعی مقاوم بوده و همچنان در دشت پاسارگاد پابرجاست. پایه یا شالوده اصلی آن سکوی سنگی است که طرح آن مربع مستطیل شکلی به طول ۳۵/۱۳ متر و عرض ۳۰/۱۲متر است. این بنا از دو قسمت کاملا مجزا تشکیل شده است: سکوی سنگی شش پله‌ای و اتاقی با سقف شیروانی بر روی پله ششم.

در سال ۵۲۹ پیش از میلاد، کوروش به قبایل سکاها در آسیای مرکزی (شمال شرق ایران) حمله کرد و در جنگ با ماساگت‌ها کشته شد. وی را در این مقبره دفن کردند.

۱۳. تخت جمشید، ایران (حدود 522 سال ق. م.)

تخت‌جمشید، پایتخت تشریفاتی امپراطوری هخامنشیان، در دشت‌های مرودشت و در محاصره کوه‌های زاگرس جنوبی در فلات ایران واقع شده‌است. شیراز امروزی در ۶۰ کیلومتری جنوب غربی ویرانه‌های تخت‌جمشید واقع شده‌است. قدیمی‌ترین بقایای تخت جمشید به سال ۵۱۵ قبل از میلاد برمی‌گردد. این بنا که از قدیمی ترین بناهای تاریخی جهان است، نمونه ای از سبک معماری هخامنشی به‌حساب می‌آید. 

این مجموعه بر روی یک سکوی دیواری با پنج «کاخ» یا تالار با اندازه‌های مختلف و ورودی‌های بزرگ بنا شده‌است. کارکرد پرسپولیس در دوران هخامنشیان دقیقاً مشخص نیست. این شهر حتی یکی از بزرگ‌ترین شهرهای ایران نبوده، در نتیجه در مقابل کل امپراطوری اصلا بزرگ به‌شمار نمی‌رفته است. اما به نظر می‌رسد که یک مجموعه تشریفاتی بوده که فقط به صورت فصلی مورد استفاده قرار می‌گرفته است.. هنوز کاملاً مشخص نیست که محل اقامت پادشاه واقعاً کجا بوده‌است. تا پیش از چالش‌های اخیر، بیشتر باستان‌شناسان معتقد بودند که از آن به‌ویژه برای جشن نوروز در سال نو ایرانی، یعنی ابتدای بهار، استفاده می‌شده و هنوز هم جشن‌های سالانه در ایران کنونی در این محل برپا می‌شود. ظاهراً در آن زمان نیز اشراف ایرانی و ثروتمندان برای تقدیم هدایایی به شاه به این مکان می‌آمدند که در نقش برجسته‌های راه پله تصاویری از آنها به‌چشم می‌خورد.

همچنین مشخص نیست که چه سازه‌های دائمی در خارج از مجموعه کاخ وجود داشته است. شاید بهتر باشد که پرسپولیس را فقط آن مجموعه بدانیم تا یک «شهر» به معنای عام کلمه. 

این مجموعه در سال ۳۳۰ قبل از میلاد توسط ارتش اسکندر مقدونی تصرف شد و اندکی بعد قطعات چوبی آن، به احتمال زیاد عمداً ، در اثر آتش‌سوزی کاملاً از بین رفت.

این مکان که از قدیمی ترین بناهای تاریخی جهان به‌حساب می‌آید، در سال ۱۹۷۹ در میراث جهانی یونسکو ثبت شد.

رزرو بلیط هواپیما شیرازبا راستین گشت!

۱۴. معبد خانه مربعی(Maison Carrée)، فرانسه (16 سال قبل از میلاد تا 4 سال بعد از میلاد)

معبد خانه مربعی (Maison Carrée) یک معبد رومی باستانی است که در شهر نیم (Nîmes) در جنوب فرانسه واقع شده‌است. نیم به عنوان یک مستعمره رومی (Colonia Nemausus) در قرن اول قبل از میلاد تأسیس شد. این بنا که جزو اولین سازه های دست بشر است، یک ساختمان رومی باستانی حفاظت‌شده ‌است و نمونه‌ای از یک معبد رومی به‌شمار می‌رود. 

قسمت جلوی معبد یک نمونه کلاسیک از معبد سبک توسکانی است که توسط ویتروویوس (کسی که در قرن اول قبل از میلاد در مورد معماری نوشته است) توصیف شده‌است. 

این بنا دارای یک حجره و یک ایوان عمیق بخش جلویی و محوری است و بر فراز سکوی بلندی قرار گرفته‌است. سکوی خانه مربعی تا ارتفاع ۲/۸۵ متر ارتفاع دارد و ابعاد پایه معبد ۲۶/۴۲ در ۱۳/۵۴ متر است.

این ساختمان به سبک کورنتی اجرا شده‌است ( این را می‌توان به راحتی از روی نقوش برگ آکانتوس روی سرستون آن فهمید) و  شش ستون در سراسر نما دارد. بیست ستون متصل به کناره‌ها قرار گرفته‌اند و آرایش شبه اپیپریتری را ایجاد می‌کنند (ستون‌های جلویی آزاد هستند اما ستون‌های طرفین و پشت به دیوار متصل هستند).

معبد زمانی دارای کتیبه ای بود که در قرون وسطی از بین رفت. پس از بازسازی کتیبه در سال ۱۷۵۸ محققان بر این باورند که این بنا به نام نوه‌های آگوستوس و وارثانش، کایوس و لوسیوس سزار، وقف شده‌است. 

در‌مجموع این معابد نه تنها نمونه‌هایی از معماری اولیه امپراطوری را به ما نشان می‌دهند، بلکه نشانگر میزان سرمایه‌گذاری نخبگان محلی در ساخت‌وسازهای یادبود به منظور تجلیل از امپراطور و اعضای خانواده‌اش هستند.

۱۵. کولوسئوم، رم (70–80 سال بعد از میلاد)

کولوسئوم که به آن آمفی تئاتر فلاویان نیز گفته می‌شود، آمفی تئاتر غول‌پیکری است که در رم در زمان امپراطوران فلاویان ساخته‌شد. ساخت کولوسئوم بین سالهای ۷۰ تا ۷۲ میلادی در زمان سلطنت وسپاسیان آغاز شد. این بنا، که از قدیمی ترین بناهای تاریخی جهان است، درست در شرق تپه پالاتین، در محوطه خانه طلایی نرون واقع شده‌است. 

طبق نظر باستان‌شناسان، در این مکان قبلاً دریاچه‌ای مصنوعی قرار‌داشته که بر اساس یک تصمیم‌گیری نمادین، تخلیه شده و کولوسئوم در آنجا احداث شده‌است. وسپاسیان، که دیدی فروتنانه به تاج و تخت داشت، تصمیم گرفت تا دریاچه خصوصی امپراطور ظالم را با یک آمفی تئاتر عمومی که می توانست میزبان ده‌ها هزار رومی باشد، جایگزین کند.

این سازه در سال ۸۰ پس از میلاد توسط تیتوس در مراسمی که شامل ۱۰۰ روز بازی بود به طور رسمی وقف شد. برخلاف آمفی‌تئاترهای قبلی، که تقریباً همگی برای حفاظت بیشتر در دامنه‌ها قرار گرفته بودند، کولوسئوم سازه‌ای مستقل از سنگ و بتن است که سیستم پیچیده‌ای از طاق‌ها در آن استفاده شده و ابعاد آن در مجموع  ۱۸۹ در ۱۵۶ متر است. 

این آمفی تئاتر ظرفیت حدود ۵۰۰۰۰ تماشاگر را داشت که یک سایبان جمع‌شوی عظیم از آنها در برابر نور خورشید محافظت می‌کرد. این بنا که از قدیمی ترین بناهای تاریخی جهان است صحنه هزاران نبرد تن به تن بین گلادیاتورها، رقابت بین مردان و حیوانات، و بسیاری از نبردهای بزرگ‌تر، از جمله درگیری‌های دریایی ساختگی بود. 

حفاظت از کولوسئوم به طور جدی در قرن نوزدهم و با تلاش‌های قابل‌توجهی به رهبری پیوس هشتم آغاز شد و یک پروژه بازسازی در دهه ۱۹۹۰ انجام‌گرفت. این بنا به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری رم شناخته شده و سالانه نزدیک به هفت میلیون بازدید کننده دارد.

در آخر؛ تاثیر قدیمی ترین بناهای تاریخی بر انسان‌های عصر جدید

با نگاهی کلی بر قدیمی ترین بناهای تاریخی جهان به این نکته پی می‌بریم که اولین سازه های دست بشر همگی نمادی از فرهنگ و تمدن باستانی انسان‌ها در قرون گذشته هستند.

همانطور که خواندید، بسیاری از اسرار این آثار باستانی هنوز کشف نشده‌است. انسان مدرن دلیل ساخت برخی از قدیمی ترین بناهای تاریخی را نمی‌داند و نمی‌تواند تصور کند انسان‌های ماقبل تاریخ چگونه بدون در اختیار داشتن ابزارآلات پیشرفته امروزی موفق به حمل سازه‌های سنگین و روی هم قرار‌دادن آنها شده‌اند. چگونه با دست خالی آثاری را خلق کرده‌اند که با وجود پشت‌سر گذاشتن انواع و اقسام وقایع، از سیل و زلزله و آتش‌سوزی گرفته تا جنگ و تخریب سارقان، همچنان پا‌بر‌جا باقی مانده‌اند؟ 

شاید این انسان مدرن است که به اشتباه می‌پندارد تجهیزات و فناوری و پیشرفت به عصر او تعلق دارد، چه بسا در قرون و اعصار گذشته انسان‌ها فناوری‌های پیشرفته‌تری در‌اختیار داشته‌اند که ما از وجود آنها بی‌خبر هستیم. 

در هر حال،‌ به تماشا نشستن شکوه و زیبایی آنچه بشر قرن‌ها پیش با استفاده از عقل خویش خلق کرده، قطعاً برای علاقمندان به کشف اسرار قدیمی ترین بناهای تاریخی جهان هیجان‌انگیز و جذاب است و تفکر و تعمق در این آثار باستانی کهن دستاوردی بیش از یک بازدید ساده برایتان به ارمغان خواهد‌آورد.