گذری کوتاه در فرهنگسرای نیاوران تهران

فرهنگسرای نیاوران یکی از مهم‌ترین بناها و جاهای دیدنی تهران و شاید، کل ایران است. این اهمیت به‌دلیل معماری ویژه، قصه تاریخی منحصربه‌فرد و البته، رویدادهایی است که در آن جریان داشته و دارد. در این نوشته نگاهی اجمالی به این فرهنگسرا خواهیم داشت؛ معماری بنا را زیر ذره‌بین قرار می‌دهیم و با انبوه فعالیت‌های فرهنگی و هنری آن آشنا می‌شویم. به‌خصوص اگر ساکن پایتختید و تابه‌حال از این محل بازدید نکرده‌اید یا اینکه چند روزی مهمان تهران شده‌اید و به‌دنبال محلی مناسب برای تجربه رویدادهای ناب فرهنگی می‌گردید، با ما همراه باشید.

قصه فرهنگسرای نیاوران

این فرهنگسرا محصول برنامه‌های توسعه فرهنگی دهه پنجاه شمسی ایران است. ایده ساخت یک فرهنگسرا در مقابل پارک و مجاورت کاخ نیاوران باعث شد تا در سال ۱۳۵۵ یکی از شاخص‌ترین معماران تاریخ ایران به خدمت فرا خوانده شود و پس از یک سال فعالیت، ساختمانی خاص که حاصل تجمیع ایده‌های مدرن و طرح‌های سنتی معماری ایرانی است، ساخته شود.

با شروع فعالیت‌های انقلابی تا چند سال بعد از آن تقریبا مجال میزبانی از رویداد هنری و فرهنگی شاخصی وجود نداشت تا اینکه در دهه ۶۰ به‌عنوان یک دانشکده هنر استفاده شد. این شرایط ادامه داشت و شهروندان با شرکت در آزمون‌های سراسری می‌توانستند به‌عنوان دانشجو هنر در رشته‌هایی خاص به تحصیل بپردازند. اما از سال ۱۳۷۴ شرایط تغییر کرد و این بار فرهنگسرای نیاوران شبیه به یک فرهنگسرای واقعی میزبان رویدادهای هنری، سمینار، نمایشگاه و فعالیت‌هایی از این دست شد.

کوتاه از معمار و معماری فرهنگسرا

معمار این بنای بی‌نظیر کامران دیبا، دانش‌آموخته رشته معماری دانشگاه هاروارد آمریکا است. او که علاوه بر معماری در رشته‌های نقاشی، فلسفه، روان‌شناسی و شهرسازی نیز دستی بر آتش داشت؛ در ایران به‌جز فرهنگسرای نیاوران؛ فرهنگسرای دانشجو، پارک شفق، دفتر مخصوص شهبانو و خانه شخصی پرویز تناولی را کار کرده و در خارج از وطن پروژه‌های مسکن‌سازی در ایالت ویرجینا و گسترش هتل در کشور اسپانیا را رهبری کرده است (تنها به پروژه‌های مشهور و به‌اتمام‌رسیده اشاره شد).

اهمیت معماری نیاوران همان طور که پیش از این اشاره شد در تلفیق هنرمندانه سنت و مدرنیته نهفته است. از نشانه‌های سنتی بنا می‌توان به ساختار هشتی و وجود حیاط مرکزی اشاره کرد و شیوه نورگیری، مصالح به‌کاررفته و ارتباط ساختمان‌ها باهم، شاید سوغات تحصیلات غربی دیباست. دیبا در دهه سوم زندگی خود در سال ۱۳۴۵ به ایران بازگشت و پس از انقلاب برای همیشه ساکن اسپانیا و فرانسه شد.

چرا به فرهنگسرا برویم؟

اگرچه تماشای معماری خوش‌نقش بنا یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های بازدید از فرهنگسرا است؛ اما رویدادهایی در این فضا جریان دارد که دلایل اصلی جذب جمعیت مشتاق به فرهنگ و هنر است.

اولین رویداد پخش فیلم در ساختمان شماره یک، قرار گرفته در حیاط مرکزی است. در طبقه اول این ساختمان آمفی‌تئاتری مجهز وجود دارد که گهگاهی میزبانی از پخش فیلم‌هایی خاص و دوست‌داشتنی را عهده‌دار می‌شود.

پس از این باید به نگارخانه‌ها اشاره کرد که از حیاط مرکزی، پس از عبور از هشتی و کتابخانه در دسترس است. درنهایت نیز سالن اصلی و گوشه وجود دارد که برای فعالیت‌های سینمایی، کنسرت موسیقی، تئاتر، سمینار و همایش استفاده می‌شود. با این تفاسیر، به‌طورکلی می‌توان گفت که به دلایل زیر باید به نیاوران رفت:

• بازدید از گالری‌های نقاشی و عکاسی؛
• مطالعه در کتابخانه (مناسب برای دانشجویان هنر)؛
• تماشای تئاتر و فیلم؛
• حضور در کنسرت؛
• حضور در همایشات هنری، کنفرانس‌ها، سمینارها و غیره.

در ضمن این مجموعه فرهنگی یکی از معدود مراکز ایرانی است که فعالیت‌های خود را به‌طور دقیق در سایت قرار می‌دهد. گاهی کلاس‌های آموزشی مناسبی هم وجود دارد. در نتیجه، همواره برای آگاهی از برنامه‌ها همواره می‌توانید به سایت مجموعه مراجعه کنید.

فرهنگسرای نیاوران کجاست؟

فرهنگسرا دقیقا مقابل پارک نیاوران قرار دارد. اگر ماشین شخصی دارید که خود به ضلع جنوبی میدان نیاوران بروید و از آنجا در انتهای خیابان پاسداران جایی برای پارک پیدا کرده و از فرهنگسرا بازدید کنید. اما اگر باید از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنید، محبوب‌ترین راه این است که با خط یک مترو به ایستگاه تجریش بروید؛ از آنجا با پای پیاده به میدان قدس بروید و سپس با یک خط کوتاه تاکسی مقابل فرهنگسرا پیاده شوید. نکته آخر اینکه همه‌روزه از ساعت ده صبح تا ده شب امکان بازدید و حضور در این مجموعه فرهنگی وجود دارد.

مسیریابی به فرهنگسرای نیاوران در گوگل مپ

جمع‌بندی و سخن آخر

در این نوشته به‌شکل اجمالی یکی از مهم‌ترین بناهای فرهنگی ایران را معرفی کردیم. قصه تاریخی آن را گفتیم، از معمار و معماری آن نوشتیم. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره معمار می‌توانید کتاب باغی میان دو خیابان را مطالعه فرمایید و در آخر فعالیت‌های جاری و ساری در مجموعه را برشمردیم. نیازی به تاکید نیست که این نوشته کامل نبوده و می‌تواند با کمک شما عیار پیدا کند تا مخاطبان با اطلاعات بیشتری مهمان فرهنگسرا شوند. در نتیجه نظر، خاطره و دانش خود را از ما دریغ نکنید و آن را با مخاطبان راستین گشت به اشتراک بگذارید.