مجموعه تاریخی و فرهنگی نیاوران با عمارتهای زیبا و چشمگیر، مکانی جذاب و گیرا برای گذراندن یک روز کامل تفریحی و یکی از جذابترین جاهای دیدنی تهران است. عمارتهایی با سبکهای مختلف معماری و بسیار فتوژنیک که هر گردشگری را وادار به عکاسی میکند و گذر زمان برای بازدیدکنندگان خود ناملموس میشود. با راستین گشت همراه باشید تا با شناخت کامل به بازدید کاخ نیاوران بروید.
مجموع کاخها و عمارتهایی که در این باغ ساخته شده بالغ بر ۵ ساختمان اصلی و فرعی است که زمان ساخت آنها، دورههای تاریخی مختلف از قاجاریه تا پهلوی دوم را شامل میشود. این مجموعه، بهخاطر فضای طبیعی و عمارات تاریخی منحصربهفردی که دارد، در سال ۱۳۷۷ شمسی در فهرست آثار ملی کشور جای گرفت.
کاخ نیاوران، کاخ صاحبقرانیه، کوشک احمدشاهی، کاخ جهاننما، کتابخانه اختصاصی و موزه خودرو و چند ساختمان دیگر، مجموعه فرهنگی نیاوران را تشکیل میدهد که همهی این بناها در باغی به وسعت ۱۱ هکتار قرارگرفته است و مکان فوقالعادهای برای مروری بر تاریخ و فرهنگ معاصر ایران زمین است. امروز با مجله گردشگری علیبابا همراه باشید تا کاخ نیاوران را مثل کف دستتان بشناسید.
مسیرهای دسترسی به کاخ نیاوران با مترو چیست؟
مساحت کاخ نیاوران چقدر است؟
در داخل نیاوران چند کاخ وجود دارد؟
ساعت بازدید از مجموعه نیاوران چگونه است؟
مسیر دسترسی به کاخ نیاوران
برای رسیدن به کاخ نیاوران میتوانید از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنید:
- مترو: از هر کجای تهران که هستید، سوار مترو شوید و خود را به ایستگاه تجریش برسانید. از میدان تجریش بهراحتی سوار تاکسی یا اتوبوس شوید تا به کاخ نیاوران برسید.
- اتوبوس: اگر قصد دارید از اتوبوس استفاده کنید، باید سوار خطوط بی آر تی راهآهن- تجریش شده و در میدان تجریش پیاده شوید. سپس با استفاده از تاکسی یا اتوبوس خود را به در ورودی کاخ برسانید.
- تاکسی: اکثر پایانههای تاکسیرانی تهران، برای مقصد تجریش، تاکسی اختصاصی دارند. بنابراین میتوانید سوار تاکسیهای تجریش شوید و با استفاده از اتوبوس یا یک تاکسی دیگر به در ورود کاخ نیاوران برسید.
- ماشین شخصی: در صورتیکه قصد دارید با ماشین شخصی از کاخ نیاوران بازدید کنید، کافی است از آدرس زیر و لوکیشن کاخ نیاوران روی گوگل مپ کمک بگیرید.
آدرس کاخ نیاوران تهران: تهران، میدان شهید باهنر (نیاوران)، ضلع شرقی میدان شهید باهنر (نیاوران)، مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران
لوکیشن مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران روی گوگل مپ
چه طور بلیط کاخ نیاوران را بخرم؟
بهطورکلی باید در نظر داشته باشید که برای ورود به مجموعه نیاوران و بازدید از هرکدام از موزهها باید بلیط جداگانه تهیه کنید. تمام اطلاعات بازدید به همراه قیمت بلیط کاخ نیاوران ۱۴۰۲ در سایت رسمی مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران بهروز میشود. طبق توضیحات سایت رسمی، هنگام خرید بلیط کاخ نیاوران باید به راهنمای تهیه بلیط کاخ نیاوران توجه کنید:
- توجه داشته باشید که کاخ صاحبقرانیه و حوضخانه در حال حاضر بهمنظور انجام مطالعات آسیبشناسی و عملیات مقاومسازی بنا تعطیل است.
- جهت هماهنگی بازدیدهای گروهی باید با شماره روابط عمومی مجموعه، ۲۲۲۸۲۰۲۰ تماس بگیرید.
- بلیط ورودی مجموعه و هر یک از موزهها را جداگانه از گیشه فروش بلیط یا بهصورت اینترنتی از طریق سایت تفریحاتی و اپلیکیشن تاپ در تلفن همراه تهیه کنید.
- خرید حضوری بلیط، صرفا با کارت بانکی امکانپذیر است و این مجموعه از دریافت وجه نقد معذور است.
- با توجه به فروش الکترونیکی و اینترنتی بلیط در این مجموعه، لطفا در هنگام انتخاب موزه دقت کنید زیرا بلیط فروخته شده، پس گرفته نمیشود.
- لطفا به تعداد نفرات، بلیط تهیه کنید تا هنگام ورود به موزهها با مشکل مواجه نشوید.
- اعتبار بلیطهای خریداریشده، تنها برای یک بار بازدید از موزه است و بلیط پس از کنترل دستی یا الکترونیکی، باطل شده و استفاده مجدد از آنها امکانپذیر نیست.
- بازدیدکنندگان باید بلیطهای خود را در تمام مدت بازدید همراه داشته باشند تا در صورت نیاز و درخواست کارکنان موزه، قابلارائه باشد.
- گردشگرانی که از این مجموعه بلیط تعداد محدودی از موزه ها را تهیه کردهاند، میتوانند از طریق سامانه تفریحاتی به آدرسtafrihati.com بلیط موزههای جدید را اضافه و خریداری کنند. (این امر صرفاً با وارد کردن شماره درجشده بر روی بلیط امکانپذیر بوده، از اینرو امکان خرید بلیط برای تعداد نفرات بیشتر از خرید اولیه برای گردشگران از این روش امکانپذیر نیست.)
- پیشنهاد میکنیم پیش از حضور در مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران، نسبت به تهیه بلیط اینترنتی از طریق سایت تفریحاتی و اپلیکیشن تاپ اقدام فرمایید.
تخفیف بلیط کاخ نیاوران
بهطورکلی خریدهای گروهی ۱۰ نفر و بیشتر شامل ۱۵% تخفیف میشوند. علاوهبراین، گروههای زیر شامل تخفیف نیمبها بلیط کاخ نیاوران هستند:
- بازدید دانشآموزان و دانشجویان (بهصورت گروهی به همراه معلمان و سرپرستان) با ارائه معرفینامه و تعیین وقت قبلی
- بازنشستگان (به همراه یک نفر از اعضای خانواده)
- افراد تحتپوشش کمیته امداد امام خمینی
- افراد تحتپوشش سازمان بهزیستی کشور
- جانبازان
- خبرنگاران با ارائه کارت خبرنگاری
- بسیجیان با ارائه کارت شناسایی یا معرفینامه از مراجع ذیربط
- خانوادههای شهدا با ارائه کارت شناسایی یا معرفینامه مراجع ذیربط
ساعت کاری کاخ نیاوران
ساعت فعالیت مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران و بخشهای مختلف آن مطابق جدول زیر است:
ساعت کار موزهها در بهار و تابستان | ۹ تا ۱۸ (ساعت کار گیشه فروش بلیط: ۹ تا ۱۶:۳۰) |
ساعت کار موزهها در پاییز و زمستان | ۸ تا ۱۷ (ساعت کار گیشه فروش بلیط: ۸ تا ۱۶) |
ساعت کار بخش اداری مجموعه | ۷:۳۰ تا ۱۵:۳۰ |
روزهای تعطیلی مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران
اگر قصد بازدید از مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران را دارید، باید حواستان باشد که این مجموعه در روزهای زیر تعطیل است:
- ۱۴ خرداد: رحلت امام خمینی
- ۲۱ رمضان: شهادت حضرت علی
- ۹ محرم: تاسوعای حسینی
- ۱۰ محرم: عاشورای حسینی
- ۲۸ صفر: رحلت رسول اکرم و شهادت امام حسن مجتبی
- ۲۵ شوال: شهادت امام جعفر صادق
در ادامه میتوانید پلانی از کاخ نیاوران را مشاهده کنید تا جاهای دیدنی و بخشهای مختلف مجموعه را در یک نگاه ببینید:
تاریخچه و پیشینه کاخ نیاوران
اکر نگاهی به تاریخچه کاخ نیاوران بیندازید، خواهید دید که کاخ نیاوران شاهد دو دوره از حکومت پادشاهان ایران بوده. نیاوران، به خاطر هرآنچه طی این سالها از سر گذرانده، به یکی از جاهای دیدنی شاخص در زمینه سیاسی کشور در دو قرن اخیر، تبدیل شده است. شاید اگر کمی بیشتر از پیشینه کاخ نیاوران و زندگی پرفرازونشیب آن صحبت کنم، شما هم بیشتر به این کاخ دیدنی علاقمند شوید.
دوران قاجار: دوران قاجار، دوره آغاز کاخ نیاوران محسوب میشود. فتحعلیشاه، دومین پادشاه سلسله قاجار دستور داد تا در یک منطقه خوشآبوهوا، خارج از تهران، باغی به عنوان ییلاق پادشاهان بسازند که کاخ نیاوران هم یکی از همان باغهاست. این باغ، کنار روستایی به نام (گُرده به) یا (گُرده وی) و به جای یک نیزار در نزدیکی روستا ساخته شد. به همین دلیل هم اسم آن را باغ نیآوران گذاشتند که بعدها به نیاوران معروف شد.
پس از آن، دیگر هر کدام از پادشاهانی که آمدند و رفتند، تغییرات کوچک و بزرگی در این باغ زیبا ایجاد کردند. محمدشاه، سومین پادشاه قاجار، دستور داد یک عمارت کوچک در نیاوران ساخته شود، ناصرالدین شاه، چهارمین شاه قاجار دستور ساخت کاخ صاحبقرانیه را داد و کوشک احمدشاهی هم در دوران پادشاهی احمدشاه، آخرین پادشاه قاجار ساخته شد.
دوران پهلوی: کاخ نیاوران در دوران پهلوی به باد فراموش سپرده شده بود تا اینکه در دوره حکومت محمدرضا پهلوی، تعدادی از بناهای کوچک تخریب شد تا کاخ نیاوران با شکلوشمایل معروف امروزی ساخته شود. ساخت کاخ نیاوران در سال ۱۳۳۷ شمسی آغاز شد و در نهایت پس از حدود ۹ سال، آماده بهرهبرداری شد. کاخ جدید، یک عمارت دو طبقه به همراه یک نیمطبقه بود که با سبک مدرن ساخته شد. ابتدا این بنا به عنوان محلی برای پذیرایی از مهمانان خارجی در نظر گرفته شده بود اما در نهایت محلی برای سکونت شاه و خانوادهاش شد.
پس از انقلاب: پس از انقلاب اسلامی، کاخ نیاوران تسخیر شد و در سال ۱۳۶۰ به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سپرده شد. پس از گذشت پنج سال، درهای کاخ اختصاصی نیاوران بهعنوان موزه به روی همه گشوده شد. در سالهای آتی، به ترتیب موزه جهاننما (در سال ۱۳۷۶ شمسی)، کاخ صاحبقرانیه (در سال ۱۳۷۷ شمسی)، موزه کوشک احمدشاهی (در سال ۱۳۷۹ شمسی)، موزه کتابخانه اختصاصی (در سال ۱۳۸۳)، باغ کتیبهها (در سال ۱۳۸۷ شمسی) و موزه خودروهای اختصاصی (در سال ۱۳۹۱) افتتاح شدند.
جالب است بدانید که در این مدت، کاخ نیاوران، در سال ۱۳۸۲ با هدف مرمت و بازسازی، به مدت شش سال بسته شد. طی این شش سال، متخصصان مرمت آثار باستانی به مرمت گچبریها، آیینهکاریها، تعویض سیستمهای برق، تعمیر سنگفرش و کف فضاهای مختلف، ایجاد سیستم حفاظت الکترونیک، راهاندازه مجدد سقف متحرک، مرمت مبلمان، پردهها و اشیای کاخ با رعایت استاندارد پرداختند. در نهایت، این بنای دیدنی در سال ۱۳۸۸، مجددا برای عموم بازگشایی شد.
معماری کاخ نیاوران
شاید با قطعیت بتوان گفت که کاخ نیاوران به خاطر معماری ساده و درعینحال مدرنی که دارد، در اولین نگاه شما را جذب میکند. نمای بیرونی کاخ از آجرهایی با نقشونگارهای ظریف نخودیرنگ ساخته شده که ستونهای سفید بلند بنا، شکوه و استقامت آن را بیشتر میکند. ستونها تا بالکن اتاقهای طبقه دوم ادامه دارند و درست زیر سقف به پایان میرسند. هر کدام از اتاقهای طبقه دوم، بالکن اختصاصی خود را دارد که چشماندازشان، منظره باغ زیبای نیاوران است.
طراح کاخ نیاوران، مهندس محسن فروغی، یکی از پیشگامان معماری مدرن در ایران است که تحصیلات خود را در دانشگاههای معتبر فرانسه گذرانده. ساخت این عمارت هم توسط شرکت ماپ و شرکت مهندسان مشاور عبدالعزیز فرمانفرمائیان و همکاران بود که به عنوان مهندس مشاور بر روی کار نظارت داشتند.
بهطورکلی، فضای داخلی کاخ ساده، پیشرفته و درعینحال مدرن است، طوریکه هر شخصی با هر سلیقهای به آن علاقمند میشود. هر کدام از تزئینات دیدنی کاخ به عهده مشهورترین هنرمندان زمانه قرار گرفته بود؛ گچبریها توسط استاد عبدالهی، آیینهکاریها توسط استاد علیاصغر و کاشیکاری نمای خارجی توسط استاد علیاصغر انجام شد که هرکدام در نوع خود بینظیر هستند. کاخ نیاوران، ساختار چهارضلعی دارد که از دو طبقه و یک نیمطبقه تشکیل شده است.
طراحی و دکوراسیون داخلی کاخ نیاوران
طبقه همکف کاخ نیاوران، یک سرسرای بزرگ با اتاقهای مختلفی در اطراف آن است که برای پذیرایی از مهمانان در نظر گرفته شده بود. فضای داخلی طبقه همکف کاخ اصلی از اتاقهای مختلفی تشکیل شده. اتاقهای مثل تالار آیینه، سینمای خصوصی، اتاق غذاخوری، اتاق پذیرایی و…، همه با پنجرههای بزرگ و بلند، روشن و پرنور هستند. دکوراسیون و مبلمان کاخ به عهده یک شرکت فرانسوی است. طراحی فضای داخلی کاخ بر اساس ایدههای مدرن باستانشناسی در ایران شکل گرفته و تزئینات هرکدام، ترکیبی از هنر اصیل ایرانی قبل و بعد از اسلام است.
بین پلههایی که طبقه اول را به طبقه دوم وصل میکند، یک نیمطبقه قرار دارد که به عنوان فضای کار مورد استفاده قرار میگرفت. طبقه دوم کاخ نیاوران، حالت دوبلکس دارد و به طبقه اول بنا مشرف است اما درعینحال، فضای خصوصیتری دارد. دیوارهای این طبقه با انواع آثار هنری گرانبها و هدایای ارزشمند کشورهای دیگر تزئین شده است. بهطورکلی میتوان گفت که تابلوهای ارزشمند هنرمندان در کاخ نیاوران، گنجینه کاملی از هنر ایران و جهان است.
حالا میرسیم که منحصربهفردترین بخش معماری کاخ نیاوران، تا اینجا، ساختار بنا شبیه به باقی کاخهای سلطنتی بود اما چیزی که نیاوران را به تافته جدابافته تبدیل کرده است، ساختار عجیب سقف آن است. سقف طبقه دوم، نوعی شبکهبندی از جنس آلومینیوم متحرک است که در روزهای آفتابی، آسمان را به داخل کاخ راه میداده. مهندس محسن فروغی، متخصص نور طبیعی در معماری بود که با طراحی سقف بازشو کاخ نیاوران، علاوهبر تامین نور طبیعی فضای داخلی، موجب زیباتر شدن بنا و ایجاد یک تهویه طبیعی شده است.
کاخ نیاوران، سکونتگاه اصلی محمدرضا پهلوی و خانوادهاش
ستونهای عظیم ورودی را رد کنید و وارد کاخ شوید. کفپوش گرانیتی سیاهی که زیر پایتان است، اولین چیزی است که توجهتان را به خود جلب میکند. کاخ نیاوران بنایی به مساحت ۹۰۰۰ مترمربع است که از یک ساختمان دو طبقه، یک نیمطبقه و فضای زیرزمین تشکیل شده است. از اینجا به بعد دیگر همهچیز دیدنی خواهد بود، پس حسابی چشم و گوشتان را باز کنید که میخواهیم راهنمای طبقات کاخ نیاوران باشیم:
طبقه همکف کاخ نیاوران
فضای داخلی طبقه همکف کاخ اصلی با یک سرسرای بسیار بزرگ، پذیرای شما خواهد بود. آیینههای کوچک روی دیوار در کنار همدیگر طوری نشستهاند که گویی یک آیینه بزرگ با نقش ابروباد روی دیوارها نصب شده. نورپردازی بینظیر طبقه همکف کاخ نیاوران دستدردست انعکاسشان در آیینههای روی دیوار میدهد و فضا را بزرگتر و باشکوهتر نشان میدهد.
در همه جای طبقه شاهد آثار هنری گرانبهایی خواهید بود که هر کدام در نوع خود شما را متعجب خواهد کرد. موارد زیر، تعدادی از تزئینات و تابلوهای ارزشمند هنرمندان در کاخ نیاوران هستند:
- مجموعه ظروف چینی ساخت کارخانه سور فرانسه که با تصاویر ناپلئون و خاندان سلطنتی تزئین شده
- ستون تزئینی به عنوان نمادی از سقاخانه، اثر پرویز تناولی
- اشیای تزئینی نقرهای با طرحهای برجسته که از طرف کشور رومانی و نیکلای چائوشسکو هدیه شده
- ارگ متعلق به اشرف پهلوی
- نقاشی طبیعت بیجان اثر بهمن محصص
- نقاشی طبیعت بیجان اثر محسن فروغی
- قالیچه با طرحی از داستان شیخ صنعان و دختر ترسا بافت کارگاه کرمان
- گلدانهای برنز و چینی فرانسوی
- مجموعه ظروف بلور ساخت چکسلواکی
- و…
طبقه همکف از بخشهای مختلفی تشکیل شده که در ادامه به معرفی هر کدام از این اتاقها میپردازیم:
اتاق پذیرایی کاخ اصلی
اتاق پذیرایی کاخ اصلی در ضلع جنوبی سرسرای طبقه همکف قرار گرفته که با پنجرههای بزرگ و دکوراسیون رنگ روشن، فضای زنده و زیبایی دارد. در گذشته از این اتاق برای پذیرایی از مهمانان دربار استفاده میشده، به همین دلیل هم دکوراسیون ویژهای دارد و پر از اشیای قیمتی و آثار هنری ارزشمند بوده تا هر مهمانی در دیدن آنها انگشت به دهان بماند. از جمله تزئینات اتاق پذیرایی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- پیکرههای گلی مربوط به دوره پیش از اسلام
- تابلوی سه زن اثر ماری لورنسن
- جنگل اثر مارویک کرلامینگل
- چهره دو زن اثر جی. گلدرن
- تصویر محمدرضا پهلوی اثر وی. اف. دراپر
- پیانو ساخت آلمان که از طرف وزارت امور خارجه آلمان اهدا شده
- فرش بافت کارگاه غفاریان اصفهان
- قالیچه بافت کاشان لچک ترنج با طرح اسلیمی
- مفرغ لرستان مربوط به هزاره اول پیش از میلاد
- فرش بافت کارگاه صدقیانی اهرابی تبریز
اتاق غذاخوری
اتاق غذاخوری کاخ نیاوران هم مثل بقیه فضاهای کاخ، یک فضای معمولی نیست. این اتاق در ضلع جنوبشرقی نیاوران قرار گرفته و با سرویسهای غذاخوری سفارشی معروف دنیا از جمله رزنتال و باواریا کشور آلمان، باراکا در کشور فرانسه و موزر کشور چکسلواکی چیده شده است. یک زمانی همه خاندان پهلوی به همراه مهمانان خود، دورتادور این میز مینشستند و صدای به هم خوردن ظروف و همهمه صحبت در فضا میپیچید.
علاوهبراین فضای غذاخوری با اشیای گرانبهای مختلفی از جمله شمعدانهای ساخت باراکای فرانسه، ظروف نقره کشور انگلیس در قرن نوزدهم، ظروف نقره با روکش طلا ساخت فرانسه، فرش طرح شاهعباس و اسلیمی بافت اصفهان و مبلمان ساخت تزئین شده است.
اتاق نشیمن
اتاق نشیمن در طبقه همکف، نورپرداری متفاوتی دارد و در دکوراسیون آن از رنگهای تیره استفاده شده است. به همین خاطر نسبت به سایر بخشها و اتاقهای کاخ نیاوران، فضای متفاوتتری دارد.
در این سالن اشیای ارزشمندی مثل نقاشی روباه اثر شارل ورلا، فرش بافت بختیاری طرح قاب قابی، مجموعه سفال تمدن آمریکای جنوبی، گلدان ساخت کارخانه ساتسوما ژاپن مربوط به قرن ۱۹ میلادی، ظروف تزئینی هدیه ریچارد نیکسون، رییس جمهور سابق آمریکا است.
سالن سینمای اختصاصی طبقه همکف کاخ اصلی
سینمای اختصاصی کاخ نیاوران در ضلع شرقی کاخ قرار گرفته و مساحت آن حدود ۴۰۰ مترمربع است. این سینما فضایی دلباز با صندلیهای بسیار راحت است که جان میدهد ساعتها روی آنها لم بدهید و فیلم ببینید. سالن سینما از چند بخش سالن اصلی، رختکن، اتاق آپارات و فضایی برای کنترل و تنظیم نور، صدا و پخش فیلم تشکیل شده است.
یکی از تزئینات منحصربهفرد این سالن، لوستر و پرده سینمای آلومینیومی است که توسط هنرمند معروف فرانسوی، چارلز سویگنی طراحی شده. لوستر سالن از ۴۳۵۶ لوله شیشهای دستساز تشکیل شده که قبلا با ۱۲۰ لامپ مهتابی روشن میشده، اما حالا لامپهای آن را به لامپ LED تغییر دادند. علاوهبراین، پرده ریلی سینما نیز از جنس آلومینیوم است که در هنگام باز و بسته شدن و برخورد آلومینیومها به یکدیگر، صدای دلنشین و معجزهمانندی تولید میکند.
در سالن سینمای کاخ نیاوران اشیای ارزشمندی وجود دارد که مهمترین آنها عبارتند از:
- دستگاه تنظیم نور
- پارتیشنهای تلفیقی از برنز و آینه
- تابلوهای نقاشی
- آثار هنری مدرن
- مبلمان فرانسوی ساخت شرکت کنول
- دو دستگاه دوربین ۸ میلیمتری فیلیپس و یک دستگاه دوربین ۱۶ ملیمتری هورتسون در فضای اتاق آپارات
- دستگاه تنظیم و میکس صدا
اتاق انتظار مهمان
اتاق انتظار مهمان، فضایی بود که برای انتظار مهمانان اختصاص داده شده بود. این اتاق در جنوبغربی کاخ و کنار راهپله قرار گرفته و اشیای ارزشمندی مثل نقاشی منظره نارنجی اثر ایران درودی، نقاشی منظره بندر آنتور اثر وان ودت، تندیس زنان سابین اثر ژان بولون و نشان مهر اهدایی از طرف دولت پاکستان به دربار پهلوی در این اتاق قرار گرفته است.
نیمطبقه دوم کاخ نیاوران
نیمطبقه کاخ نیاوران در واقع طبقه میانی ساختمان کاخ است که نسبت به سایر طبقات وسعت بیشتری دارد. در این نیمطبقه اتاقهایی مثل اتاق کنفرانس، اتاق خواب لیلا و ندیمه او، دفتر منشی فرح دیبا و اتاق کار وجود دارد اما به خاطر نامناسب بودن مسیر بازدید، معمولا امکان بازدید از این نیمطبقه وجود ندارد.