پل خواجو؛ همه‌چیز درباره یادگار بی‌نظیر دوران صفوی

شهرهای تاریخی بسیاری در کشور ما وجود دارد، اما اگر دوست دارید با سفر به یک شهر در حقیقت از نصف جهان بازدید کنید، گزینه بهتری به‌غیراز اصفهان در اختیار شما قرار نخواهد گرفت. یکی از پل‌های تاریخی شهر اصفهان که بر روی زاینده‌رود و ضلع شرقی سی‌وسه پل واقع شده، پل خواجو است که در سفر به اصفهان نباید از دست بدهید. معماری این پل زیبا را می‌توان یکی از شاهکارهای ماندگار هنر ایرانی دانست که واقعا حیرت‌انگیز است. در ادامه شما را با تاریخچه پل خواجو، ویژگی‌ها و هر آنچه باید درباره این پل بدانید، آشنا خواهیم کرد. در راستین گشت همراه ما باشید.

تاریخچه پل خواجو

پل خواجو در سال ۱۰۶۰ به دستور شاه عباس دوم صفوی ساخته شد. نام این پل در ابتدا حسن بیک بوده که مربوط به دوران تیموری می‌شود، اما این پل به دستور شاه عباس دوم تخریب و پس از آن پل زیبا و تاریخی خواجو ساخته شد.

طول پل تاریخی خواجو ۱۳۳متر و عرض آن ۱۲متر بوده ۲۳ ستون دارد. در قسمت میانی این پل تاریخی، یک ساختمان شکیل به نام «بیگلر بیگی» با طاق‌های بسیار زیبا و خیره‌کننده واقع شده که به دستور شاه عباس برای او و خانواده صفوی در نظر گرفته شده بود تا برای تفریح و استراحت در آن اقامت داشته باشند.

این پل که یک شاهکار تاریخی است، نام‌های مختلفی همانند تیموری، شاهی، بابا رکن‌الدین، حسن بیک، حسن آباد، شیراز، گبرها و خواجه دارد که هرکدام فلسفه خاص خود را دارد. انتخاب نام «تیموری» به این دلیل بود که پیش از ساخت پل خواجو و در زمان تیمور یک پل در همین مکان بنا نهاده شده بود. انتخاب نام «شاهی» برای این پل به‌دلیل ساخت آن توسط شاه عباس دوم صفوی است.

نام «بابا رکن‌الدین» به‌علت قرارگیری آن در مسیر آرامگاه بابا رکن‌الدین انتخاب شد. انتخاب نام «حسن بیک» به‌دلیل پایه‌گذاری این پل در زمان حسن بیک ترکمان بوده و حسن‌آباد هم نام قدیم این محله است که برخی به همین دلیل پل را «حسن‌آباد» نامیده‌اند.

نام «شیراز» به‌دلیل نزدیکی پل خواجو به جاده اصفهان-شیراز و عبور مسافران شیراز از آن انتخاب شد، همچنین به‌دلیل استفاده گبرها از این پل برای رفتن به محله خود، نام «گبرها» برای این پل در نظر گرفته شد. پل «خواجه» هم بدین دلیل که به لقب بزرگان دوران صفوی اشاره دارد، انتخاب شده بود. جالب است بدانید که علت نام‌گذاری این پل تاریخی به قرارگیری این پل در محله خواجو مربوط می‌شود.

معماری و طراحی این پل زیبا واقعا خارق‌العاده بوده و تزیینات و کاشی‌کاری‌های خاص آن هنر ایران و ایرانی را به رخ جهانیان خواهد کشید. انعکاس پل خواجو به هنگام روز در زاینده‌رود و نورپردازی آن در شب واقعا حیرت همگان را برمی‌انگیزد. بد نیست بدانید که این پل تاریخی به دلیل برقراری ارتباط میان دروازه حسن‌آباد و محله خواجو با راه شیراز و تخت فولاد ساخته شد. پل تاریخی خواجو در سال ۱۳۱۰ به‌ثبت ملی رسیده است.

جستجو و خرید بلیط قطار در راستین گشت

ویژگی‌های پل خواجو

معماری و سبک پل تاریخی خواجو زبان‌زد عام و خاص بوده و نقاشی‌ها و کاشی‌کاری‌های آن بسیار ماهرانه و زیبا انجام گرفته است. قدم‌زدن بر روی این پل که نماد تاریخی اصفهان است، بسیار لذت‌بخش بوده و تجربه یک حس تکرارنشدنی را در اختیار شما قرار خواهد داد. پل خواجو اصفهان مهم‌ترین پل این شهر به شمار رفته و در دوران خود بهترین و زیباترین پل جهان شناخته می‌شد. جالب است بدانید که این پل ۴ طبقه دارد و از جنس سنگ، آجر و ساروج ساخته شده است.

طراحی این پل تاریخی به‌گونه‌ای است که همانند یک سد عمل کرده و وجود کشوهای موجود بر روی دریچه‌ها هم، امکان کنترل جریان آب و میزان آب جمع شده را فراهم خواهد کرد. این پل تاریخی زیبا ۲۴ دهانه، ۲۱ جوی و ۲۶ چشمه دارد و از این نظر توجه بسیاری از مسافران و گردشگران را جلب کرده است. ۵۱ غرفه بزرگ و کوچک هم در دو طرف قسمت داخلی پل وجود دارد که بر ویژگی‌های آن افزوده است. در ادامه به معرفی ویژگی‌های جذاب و بی‌نظیر پل خواجو که آن را از سایر پل‌های قرار گرفته بر روی زاینده‌رود متمایز می‌کند، خواهیم پرداخت:

قرینه‌سازی پل خواجو

طراحی این پل زیبا به‌‌شکلی کاملا هوشمندانه و ماهرانه انجام گرفته و قرینه‌سازی آن واقعا بی‌نظیر و خیره‌کننده است. هنر دست هنرمندان ایرانی در قرینه‌سازی این پل تاریخی واقعا غیرقابل کتمان است. یکی از زیباترین و حیرت‌انگیزترین قرینه‌سازی‌های ایران و حتی جهان را می‌توان قرینه‌سازی پل خواجو اصفهان دانست. برای اینکه بیشتر این زیبایی را درک کنید، باید حتما از این پل تاریخی دیدن کنید.

شیرهای سنگی

در دو طرف پل خواجو دو شیر سنگی قرار گرفته‌‌اند که گویی نگهبان این پل تاریخی‌اند. این شیرهای سنگی در حدود ۴ قرن است که به‌صورت نمادین از پل خواجو مراقبت می‌کنند و در این مدت به محبوبیت خاصی دست یافته‌اند. اگر دقیقا در مقابل هرکدام از این شیرها قرار بگیرید، متوجه خاصیت مغناطیسی و برق چشمان آن‌ها علی‌الخصوص به‌هنگام شب خواهید شد.

حکاکی‌های موجود بر روی این شیرهای سنگی، نشانه‌هایی از ورزش‌های باستانی ایرانیان را به تصویر می‌کشد و حک‌شدن یک حرف بر پشت هرکدام از این شیرها هم نمایانگر اول اسم سازنده این اثر زیبا است. در نظر داشته باشید که قسمت پشت این شیرهای سنگی به دلیل سوارشدن کودکان بر روی آن‌ها و تکیه‌دادن افراد برای عکس‌گرفتن با این اثر تاریخی موجب ساییدگی آن‌ها شده است؛ پس بهتر است برای حفظ این زیبایی‌های تاریخی، از سوارشدن و تکیه‌زدن به آنها خودداری کنیم.

عقابی با بال‌های باز

تماشای این پل از بالای آسمان، تصویر یک عقاب با بال‌های گشوده را برای شما تداعی می‌کند. توجه داشته باشید که نقش پر عقاب را کنگره‌های طبقات مختلف و سر آن را شاه‌نشین به تصویر می‌کشد.

شمع‌های پنهان در طاق پل

یکی دیگر از ویژگی‌های جذاب پل خواجو که تماشای آن بسیار هیجان‌انگیز است، تصویر ایجاد شده به‌شکل شمع با اشک‌هایش در طاق‌های پل تاریخی خواجو با زاویه ۳۹ درجه در طبقه پایین و انتهای لبه پل است.

قرارگیری پل خواجو در آب

همان طور که می‌دانید پایه‌های این پل تاریخی به‌طورکامل در آب زاینده‌رود قرار دارد، اما همچنان مستحکم بوده و از دوام بالایی برخوردار است.

سنگ قبرهای اسرارآمیز

پس از بازسازی‌های انجام گرفته بر روی این پل در سال ۱۳۸۸، تعدادی سنگ قبر باارزش در این مکان کشف و تعداد محدودی از آن‌ها که سالم ماند، به موزه سنگ تخت فولاد تحویل داده شد.

بهترین زمان سفر برای بازدید از پل خواجو اصفهان

اصفهان در تمامی فصل‌های سال زیباست، اما بهترین زمان سفر به این شهر تاریخی از نظر آب‌وهوا و داشتن یک سفر خوب، فصل بهار و پاییز است، زیرا اصفهان تابستان‌های بسیار گرمی دارد و زمستان‌های آن هم بسیار سرد است و همین مسئله می‌تواند گشت‌وگذار و لذت یک سفر خوب را از شما بگیرد. قدم‌زدن بر روی پل زیبای خواجو در فصل بهار و تابستان بسیار لذت‌بخش است، علی‌الخصوص اگر زاینده‌رود پُرآب باشد. این پل در میدان خواجو اصفهان واقع شده است.

اشعار موجود در وصف پل تاریخی خواجو

تاکنون شاعران بسیاری در وصف حال این پل تاریخی شعر سروده‌اند و از زیبایی‌ها و ویژگی‌های آن در شعرهای خود نام برده‌اند. یکی از شاعران معروف و محبوب ایرانی که شعری زیبا برای این پل تاریخی سروده است را می‎توان صائب تبریزی دانست که قسمتی از این شعر را در ادامه مشاهده خواهیم کرد:

اصفهان یک دل روشن ز چراغان شده است   پل ز آراستگی تخت سلیمان شده است

باده چون سیل ز هر چشمه روان گردیده است  کمر پل ز می لعل، بدخشان شده است

از گل و شمع که افروخته و ریخته است    کهکشان دگر از خاک نمایان شده است

چون مه عید که گردد ز شفق چهره فروز    طاق‌ها از می گلرنگ فروزان شده است

عالم آب، دو بالا شده از عشرت پل   شادی و عشرت ایام دو چندان شده است

سخن پایانی

پل خواجو را می‌توان از نظر معماری و زیبایی منحصربه‌فردی که دارد، یکی از پل‌های معروف اصفهان دانست که بر روی زاینده‌رود قرار گرفته است. نقاشی و کاشی‌کاری‌های ظریف این پل تاریخی بسیار ماهرانه انجام گرفته و قرینه‌سازی پل، آن را جذاب‌تر کرده است. درصورتی‌که به اصفهان سفر کردید، حتما بازدید از این پل تاریخی را در برنامه خود قرار دهید و از تجربه‌های خودتان برای ما بنویسید.