گوردخمه های کرمانشاه دقیقا چه چیزی هستند؟

می‌دانید گوردخمه های کرمانشاه چه گوردخمه‌هایی هستند و در کجا واقع شدند؟ اصلا تا به حال کلمه گوردخمه به گوش‌تان خورده؟ چرا یک جنازه را باید در قلب کوه دفن می‌کردند؟ اصلا چرا ارتفاع بعضی از گوردخمه‌ها از زمین تا حد قابل توجهی فاصله دارد؟

حتما هم که شده یک بار در عمرتان قبر دیده‌اید، گوردخمه چطور؟ یا بهتر است بگویم گوردخمه های کرمانشاه را چطور؟ بیشتر گوردخمه‌ها به صورت یک اتاقک سنگی در دل یک سنگ، کوه، تپه یا صخره هستند که متوفی را در آن قرار می‌دادند. آیا هنوز مردم جنازه‌هایی در گوردخمه دفن می‌کنند؟

شاید برایتان سوال پیش آمده که چرا افراد را در گوردخمه دفن می‌کردند؟ یا چرا مرده‌ها را مانند سایر جنازه‌ها در قبرستان یا در زمین دفن نمی‌کردند؟ حتما تراشیدن سنگ به این بزرگی، خراش دادن صخره‌ای به آن عظمتی کار مشکل وُ طاقت فرسایی به نظر می‌رسد، خب چرا این همه زحمت به خودشان می‌دادند؟

دارم به این فکر می‌کنم که آیا اهرام ثلاثه مصر هم یک نوع گوردخمه مصری محسوب می‌شود؟ شاید گوردخمه‌های مصری به شکل مثلت باشند شاید هم نباشند. در مجله گردشگری علی‌بابا گوردخمه های کرمانشاه را بررسی می‌کنیم.

گوردخمه اصلا چیست؟

گوردخمه به معماری، بنا و فضایی ساختِ دستِ بشر اطلاق می‌شود. در زمان‌های قدیم برای دفن افراد مختلف اتاقکی در دل یک سنگ بزرگ، صخره، تپه یا کوه ایجاد می‌کردند که به آن گوردخمه گفته می‌شود. می‌توانم به گوردخمه های کرمانشاه با جلوه باستانی وُ قدیمی‌اش از جمله گوردخمه‌های اسحاق‌وند، دکان داوود، صحنه دربند و … اشاره کنم.

بنابراین علاوه بر وجود گوردخمه های کرمانشاه در ایران، کشورهای فرانسه، ترکیه، آفریقای شمالی، ایتالیا، فنلاند، یونان، پرو، اسپانیا اوکراین و حتی آمریکا گوردخمه‌های خودشان را دارند.

ارزش بعضی از گوردخمه‌ها برای اهالی منطقه و روستا را فراموش نمی‌کنم که آنقدر بالاست که نه تنها به عنوان یک آثار باستانی، بلکه برای برگزاری آیین‌های مذهبی‌شان به این گوردخمه‌ها سر می‌زنند. در ادامه به گوردخمه های کرمانشاه اشاره می‌کنیم.

ساختار گوردخمه های کرمانشاه خیره‌کننده است که در آن زمان چگونه به این زیبایی توانستند دل صخره را تراش دهند و همچین قاب‌های تزئیبی دور تا دور آن را ایجاد کنند.

گوردخمه های کرمانشاه

گوردخمه اسحاق وند

گوردخمه اسحاق‌وند یا سکوند جز اولین گوردخمه های کرمانشاه است که می‌خواهیم از آن بگوییم. این گوردخمه در شمال شرقی روستای ده نو و در ۲۵ کیلومتری از جنوب غربی هرسینِ کرمانشاه واقع است.

تعداد، اندازه، شکل و فاصله ۳ گوردخمه سنگی تراشیده و تعبیه شده گوردخمه اسحاق وند یا فرهاد تاش در استان کرمانشاه متفاوت است.

قبلا ارزش تاریخی یکی از گوردخمه های کرمانشاه یعنی گوردخمه اسحاق وند را به دوران ماد و امروز به بحث وُ جدال‌هایی وجود دارد که گوردخمه اسحاق وند را به چه دوره‌ای نسبت می‌دهند و احتمال داده می‌شود. گوردخمه اسحاق وند به دوران هخامنشیان یا سلوکیان یا اشکانیان برگردد.

این بنای تاریخی ما را به دوران مادها می‌برد. گوردخمه اسحاق وند مانند سایر گوردخمه های کرمانشاه جز یکی از آثار ملی ایران محسوب می‌شود. از بین این سه گور، بالای گوردخمه میانی پروفایل فرد دفن شده برای مخاطبان که ممکن است شما باشید، توضیحاتی داده شده است.

آدرس گوردخمه اسحاق وند: استان کرمانشاه، ۲۵ کیلومتری جنوب غربی هرسین، شمال شرقی روستای ده نو

آدرس گوردخمه اسحاق وند روی گوگل مپ

گوردخمه دکان داوود

یکی دیگر از گوردخمه های کرمانشاه که نام خود را از روستایی به همین نام گرفته و در سینه یک کوه در کرمانشاه واقع شده است. این گوردخمه در فاصله ۳ کیلومتری جنوب شرقی سرپل ذهاب، ابتدای جاده انزل قرار گرفته و فاصله تقریبا ۱۰۰ متری جاده اصلی کرمانشاه قرار دارد.

ناگفته نماند که مردم این منطقه به گوردخمه دکان داوود، کل داوود هم می‌گویند که علاوه بر جنبه تاریخی‌اش، جلوه مذهبی هم دارد که گوردخمه دکان داوود کرمانشاه را بیشتر به یک آرامگاه شبیه می‌کند.

عمر گوردخمه دکان داوود به ۲۵۰۰ سال قبل برمی‌گردد و بیش از ۲۰۰۰ سالی می‌شود که برای مردم محلی اجر و قرب خاصی پیدا کرده است. در قدمت گوردخمه دکان داوود هم مانند دیگر گوردخمه های کرمانشاه اختلاف وجود دارد، اما در قدیم آن را به دوران ماد و اخیراً به دوران هخامنشیان و نقش‌های تزئینی آن را به دوران سلوکیان نسبت می‌دهند.

آدرس گوردخمه دکان داوود: استان کرمانشاه، ۳ کیلومتری جنوب شرقی سرپل ذهاب

آدرس گوردخمه دکان داوود روی گوگل مپ

گوردخمه صحنه دربند

گوردخمه صحنه، گوردخمه دربند یا گوردخمه صحنه دربند در شمال شهر صحنه و در مجاورت رود دربند و به عنوان یکی از گوردخمه های کرمانشاه در قلب کوه شوق علی تراشیده شده که گوردخمه‌های صحنه دربند بین مردم روستا به قبر کیکاوس، فرهاد تراش و گور شیرین وُ فرهاد مشهور است.

یاد فرهاد گورکن افتادم. بر اساس شکل و شمایل ستون، سبک تراشیدن و سقف گوردخمه صحنه دربند طول عمر این بنای تاریخی را به دوران هخامنشیان نسبت می‌دهند.

آدرس گوردخمه صحنه دربند: استان کرمانشاه، شهرستان صحنه، کوه شوق علی

آدرس گوردخمه صحنه دربند روی گوگل مپ

گوردخمه روانسر

گوردخمه روانسر که مردم روانسر به آن گوردخمه کوشک هم می‌گویند در اطراف شهری به همین نام یعنی شهر روانسر در ۵۷ کیلومتری شمال غرب کرمانشاه واقع شده است.

قدمت و ساخت گوردخمه روانسر کرمانشاه مانند دیگر گوردخمه های کرمانشاه نامشخص یا بر سر دوره تاریخی آن اختلاف است. با این حال، روی ماد یا هخامنشی بودن آن بحث وجود دارد.

آدرس گوردخمه روانسر: کرمانشاه، شهر روانسر به سمت پاوه

آدرس گوردخمه روانسر روی گوگل مپ

گوردخمه شمس آباد

گوردخمه شمس آباد کرمانشاه در نوزده کیلومتری گوردخمه‌های اسحاق وند که قبلا به آن اشاره کردیم، و بین روستایی به همین نام و روستای سرخ ده در شهرستان هرسین واقع شده است.

گوردخمه شمس آباد مانند یکی دیگر از گوردخمه های کرمانشاه یعنی گوردخمه اسحاق وند به شکل طاقچه‌ای و با قاب‌های تراشیده شده است. قبلا گوردخمه شمس آباد کرمانشاه را به دوره ماد و امروز به دوره هخامنشیان متعلق می‌دانند.

آدرس گوردخمه شمس آباد: کرمانشاه، روستای شمس آباد، شهرستان هرسین

آدرس گوردخمه شمس آباد روی گوگل مپ

گوردخمه دیره

گوردخمه دیره در مسیر ۲۴ کیومتری جاده سرپل ذهاب، به سمت دیره، در مجاورت روستای گلین و در روستای دیره واقع شده است که مردم این روستا گوردخمه دیره را به نام‌های فراری کن، طاق فرهاد یا اتاق فرهاد هم می‌شناسند.

سوالی که اینجا پیش می‌آید اینجاست که چرا دو تا از گوردخمه‌ها به فرهاد اشاره می‌کنند؟

آدرس گوردخمه دیره: کرمانشاه، سرپل ذهاب، روستای دیره

آدرس گوردخمه دیره روی گوگل مپ

گوردخمه سان رستم

هفتمین گوردخمه های کرمانشاه، گوردخمه سان رستم با فاصله ۶۴ کیلومتری از جنوب شهر کرمانشاه، ۱۰ کیلومتری روستای بوژان در دهستان عثمانوند، در مجاورت رودخانه جزمان و روستای چنار واقع شده است. از عمر گوردخمه سان رستم بگویم که از آنجایی که هیچ کتیبه، نقش یا اشاره‌ای از این گوردخمه به میان نیامده است.

قدمت و دوره شکل‌گیری آن مانند دیگر گوردخمه های کرمانشاه نامشخص است، اما برخی محققین آن را به دوره ساسانی برمی‌گردانند. سان در زبان کردی و گویش مردم لک به معنای سنگ است و سان رستم را به معنای سنگ رستم تعبیر می‌کنند. آیا بین سان رستم و رستم شاهنامه ارتباطی وجود دارد؟

گوردخمه سان رستم در دل سنگ بسیار بزرگ تراشیده شده و دور تا دور این گوردخمه هم مانند گوردخمه های کرمانشاه دارای شکل‌های تراشیده شده و شیارهای تزئینی شده با سقف قوس مانند است. گوردخمه سان رستم استان کرمانشاه جز آثار ملی ایران به حساب می‌آید. برخلاف فاصله بسیاری از گوردخمه‌ها، گوردخمه سان رستم فاصله زیادی با زمین ندارد و به گوردخمه برد عاشقان بسیار مشابه است.

آدرس گوردخمه سان رستم: ۶۴ کیلومتری جنوب کرمانشاه، منطقه جلاوند، ۱۰ تا ۱۱ کیلومتری روستای بوژان

آدرس گوردخمه سان رستم روی گوگل مپ

گوردخمه برد عاشقان در گوردخمه های کرمانشاه

گوردخمه برد عاشقان یا به زبان کردی به‌رد عاشقان از گوردخمه های کرمانشاه با قدمت تاریخی‌اش در روستای مله دیزگه و در شهرستان سرپل ذهاب است. شباهت گوردخمه برد عاشقان به گوردخمه سان رستم در اینجاست که هر دوی آن‌ها به شکل یک اتاقک در سینه یک قطعه سنگ بزرگ قرار دارند.

گوردخمه برد عاشقان هم مانند گوردخمه سان رستم نامشخص است و مانند بسیاری از گوردخمه‌ها بر سر ماد یا ساسانی بودنش اختلافاتی وجود دارد و آن را به دوران ماد یا اشکانی نسبت می‌دهند، اما امروز ساسانی بودن آن پر رنگ‌تر است. ناگفته نماند که برد به کردی معنای سنگ و بَرد عاشقان به معنای سنگ عاشقان است.

آدرس گوردخمه برد عاشقان: کرمانشاه، شهرستان سرپل ذهاب، روستای مله دیزگه

آدرس گوردخمه برد عاشقان روی گوگل مپ

گوردخمه برناج در گوردخمه های کرمانشاه

گوردخمه برناج در شهرستان هرسین، ۱۴ کیلومتری شمال غرب شهر بیستون و در روستایی به همین نام واقع شده است.

برعکس دیگر گوردخمه های کرمانشاه که در دوران ماد یا هخامنشیان ساخته شدند، گوردخمه برناج یا فرهاد کن استان کرمانشاه را به دوره ساسانیان متعلق می‌دانند، البته ناگفته نماند که هنوز بر سر ساسانی یا اشکانی بودن این گوردخمه اختلافاتی وجود دارد. با این حال، گوردخمه برناج کرمانشاه با سابقه تاریخی‌اش مانند دیگر گوردخمه‌ها جز آثار ملی ایران محسوب می‌شوند.

آدرس گوردخمه برناج: کرمانشاه، شهرستان هرسین، ۱۴ کیلومتری شمال غرب بیستون، روستای برناج

آدرس گوردخمه برناج روی گوگل مپ

الان چه نظری روی گوردخمه های کرمانشاه دارید؟

همانطور که گفتیم، گوردخمه های کرمانشاه از جاهای دیدنی ناشناخته‌ایست که گردشگران خیلی از آن خبر ندارند. این بناها از زمان‌های خیلی قدیم به جا مانده‌اند. در این مقاله مه همه گوردخمه های کرمانشاه را معرفی کردیم. آیا باز هم جایی هست که شما بشناسید و ما معرفی نکرده باشیم؟