مکان های زیارتی عراق از کربلا تا نجف، جایی برای آرامش

یکی از کشورهایی که هر ساله پذیرای مسلمانان بسیاری از شیعه گرفته تا سنی است، عراق است. خصوصا در روز اربعین که از کشورهای مختلف مثل ایران برای پیاده‌روی اربعین اقدام کرده و در موعودگاه به زیارت امام حسین (ع) می‌روند. مکان های زیارتی عراق مثل کربلا و نجف زیادند و برای دیدن آن‌ها باید چند روز وقت بگذارید.

اما حس خوبی که از این جاهای زیارتی عراق می‌گیرید واقعا به سفر و گرمای عراق می‌ارزد. در این مقاله از مجله گردشگری راستین گشت می‌خواهم شما را با خودم به زیارت مکان های زیارتی کربلا و نجف و کاظمین ببرم. اگر دلتان کمی آرامش می‌خواهد در این سفر همراه من باشید.

مکان های زیارتی کربلا

دو تا از مهم‌ترین مکان های زیارتی کربلا، حرم مطهر امام حسین (ع) و حرم حضرت عباس (ع) است. این دو حرم چیزی فراتر از یک مکان زیارتی هستند و پیکر مقدس دو تن از عزیزترین امامان را در دل خود جای داده‌اند. این حرم‌ها بسیار گسترده بوده و بخش‌های مختلفی دارد که در ادامه آن‌ها را معرفی می‌کنم.

حرم امام حسین (ع) یکی از مهم‌تریم مکان های زیارتی کربلا

حرم مطهر امام حسین (ع) که یکی از مکان های زیارتی کربلا است که در ۸۰ کیلومتری نجف و ۱۰۰ کیلومتری بغداد قرار دارد. پیشوای سوم شیعیان در زمان خلافت یزید در سال ۶۱ هجری قمری به مخالفت با این حاکم پرداخت و در بیابان نینوا (کربلای کنونی در کشور عراق) به شهادت رسید.

عکس از: سایت Wikimedia

این امام عزیز پس از چند روز همان‌جا به خاک سپرده شده و در حال حاضر آرامگاهش به محلی برای زیارت شیعیان تبدیل شده است. حرم مطهر امام حسین (ع) یکی از امکان زیارتی کربلا است که هر ساله در اربعین حسینی جمعیت عظیمی از عاشقان این حضرت به سمت کربلا پیاده‌روی می‌کنند.

– گنبد حرم امام حسین (ع)

گنبد و ستون‌های اطراف ضریح که حالا در مدفن مطهر امام حسین (ع) قرار دارند در قرن هشتم هجری ایجاد شده‌اند. این گنبد و ستون‌ها بیش از ۷۰۰ سال قدمت دارند و در طول تاریخ بارها توسط عاشقان این حضرت بازسازی و تعمیر شده‌اند.

گنبد فعلی در واقع دومین گنبد است و اولین گنبد که عموم مردم به آن «قبه حسینی» می‌گویند زیر آن محفوظ است. گنبد در میان معماری اسلامی مهم‌ترین بخش از مکان های زیارتی کربلا است.

عکس از: سایت Twitter

– مرقد امام حسین (ع)

اولین آرامگاه امام حسین (ع) را فردی به نام بنی‌اسد بنا کرد و مختار ابوعبید ثقفی آن را بسط داد. در آن زمان آرامگاه از مصالحی مانند چوب و آجر ساخته شد و متاسفانه به دست هارون الرشید تخریب شد.

در آن دوران برای نابودی هرگونه علامتی از مرقد مطهر امام حسین (ع)، قبر را شخم زدند و درخت سدره را هم بریدند. در زمان خلافت علی بن موسی، شیعیان آن زمان حرم را بازسازی کردند.

عکس از: سایت Shafaqna

متاسفانه این بنا هم توسط متوکل عباسی ویران شد. مرقد مطهر امام حسین (ع) یکی از اماکن زیارتی کربلا است که دوران سخت و ناجوانمردانه‌ای را پشت سر گذاشته است.

– صحن حرم امام حسین (ع)

صحن حرم امام حسین (ع) دو طبقه و برای تزئین آن از کاشی‌های زیبایی استفاده شده است. بخشی از حرم به انبار فرش تبدیل شده تا در مواقع لزوم فرش‌ها را پهن کنند.

رواق‌های زیادی در صحن حرم قرار دارند که تا ارتفاع دو متری با سنگ مرمر تزئین شده‌اند. در بخش‌های مختلف این رواق‌ها کاشی‌کاری‌های قرآنی وجود دارد که بر زیبایی آن اضافه کرده‌اند.

عکس از: سایت Scroll

– ایوان‌های حرم مطهر امام حسین (ع)

در حرم مطهر امام حسین (ع)، ۴ ایوان وجود دارد که شامل ایوان جنوبی (ایوان طلا)، ایوان شمالی (صافی الصفا)، ایوان باختری و ایوان خاوری هستند.

ایوان جنوبی از دیگر ایوان‌ها بزرگ‌تر است و طول آن به ۳۶ متر می‌رسد. این ایوان سراسر حرم را به سمت قبله در آغوش دارد. در این ایوان ۱۲ ستون با ارتفاع متفاوت قرار دارند. ستون‌های وسط ۴ متری و ستون‌های طرفین هم ۳ متری هستند. در گذشته این ستون‌ها را از چوب جنگل‌های هند ساخته بودند.

عکس از: سایت Rasekhoon

ایوان غربی که به آن ایوان ناصری هم می‌گویند، در ضلع غربی حرم قرار دارد. این ایوان توسط ناصرالدین شاه قاجار ساخته شده و به همین دلیل هم به آن ایوان ناصری می‌گویند.

ایوان شمالی که به آن ایوان صافی الصفا هم گفته می‌شود، سمت شمال قرار دارد. این ایوان را شاه صفی ساخته و به همین دلیل هم در گذشته به آن صافی الصفا می‌گفتند.

این ایوان در گذشته‌های دور با نام «ایوان لیلو» هم شناخته می‌شد. علت آن هم برگزاری تکیه در این ایوان توسط درویشان بود. ایوان‌ها یکی از اصلی‌ترین بخش‌های حرم مطهر امام حسین (ع) این مهم‌ترین مکان های زیارتی عراق و کربلاست.

عکس از: سایت Shafaqna

– رواق‌های حرم مطهر امام حسین (ع)

در حرم مطهر امام حسین (ع)، ۴ رواق اصلی وجود دارد که شامل رواق جنوبی (حبیب مظاهر)، رواق شمالی (پادشاهان)، رواق باختری (ابراهیم مجاب) و رواق خاوری (فقیهان) است.

رواق ابراهیم مجاب در غرب ضریح قرار گرفته و «عمران بن شاهین» آن را بنا کرده است. تا مدت‌ها این رواق را به نام سازنده می‌شناختند، اما بعد از مدتی به دلیل دفن یکی از فرزندان امام کاظم (ع) یعنی سید ابراهیم مجاب، نام آن تغییر کرد.

رواق فقیهان دارای طول ۴۵ متر و عرض ۵ متر است و در قسمت شرقی ضریح قرار دارد. این رواق که با سنگ‌های مرمر در کف و دیواره‌ها تزئین شده یکی از زیباترین اماکن زیارتی کربلا و مکان های زیارتی عراق است. در این رواق دری به سمت صحن و دری به سمت حرم نصب شده است.

عکس از: سایت Wikimedia

رواق جنوبی که به آن رواق حبیب بن مظاهر هم می‌گویند به دلیل وجود مرقد یکی از یاران باوفای امام حسین (ع) یعنی حبیب بن مظاهر با این نام شناخته می‌شود.

چهل چراغی بزرگ از سقف این رواق آویزان است و آن را به یکی از زیباترین مکان های زیارتی کربلا تبدیل کرده است. رواق شمالی را شاه صفی ساخته است و چون در آن پادشاهان قاجار دفن شده‌اند، به آن رواق پادشاهان هم گفته می‌شود. همه این ۴ رواق با ۷ در به صحن باز می‌شوند.

در‌های رواق‌ها عبارتند از باب حبیب بن مظاهر، باب القبله، باب صاحب الزمان، باب علی اکبر، باب الکرامه، باب ابراهیم مجاب و باب راس الحسین.

– موزه امام حسین (ع)

موزه امام حسین (ع) در طبقه دوم بارگاه مطهر این امام عزیز قرار دارد. این موزه آثار تاریخی و اسلامی ارزشمندی در دل خود دارد که شخصیت‌های مختلف در طول تاریخ آن را جمع‌آوری کرده و به آستان مقدس امام حسین (ع) اهدا کرده‌اند.

عکس از: سایت Wikimedia

موزه امام حسین (ع) در سال ۲۰۰۹ میلادی تاسیس شد و در آن شمشیرها، لوسترها، قالی‌ها، سجاده‌ها، اشیاء قیمتی نقره، در‌ها و دروازه‌ها و ضریح قدیمی حرم حضرت نگهداری می‌شود.

یکی از مهم‌ترین آثار این موزه، تار مویی است که می‌گویند منتسب به پیامبر بزرگوار اسلام است. در این موزه کتاب‌ها و دست‌نوشته‌های بسیار نادری نگهداری می‌شود. یکی از این دست‌نوشته‌ها قرآن است که به دست حضرت علی (ع) نوشته شده است.

حرم حضرت ابوالفضل (ع)

حرم حضرت ابولفضل (ع) یکی دیگر از مکان های زیارتی عراق و کربلا است که از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و هر سال شیعیان بسیاری برای زیارت این حرم راهی کربلا می‌شوند. حرم حضرت ابولفضل (ع) در قسمت شمال شرقی حرم مطهر امام حسین (ع) قرار دارد و حد فاصل بین این دو حرم را بین‌الحرمین می‌گویند.

عکس از: سایت Alkafeel

این حرم مساحتی حدود ۱۰۹۳ مترمربع دارد و ساختمان اصلی آن شامل ضریح، صحن، گنبد، ایوان و رواق است که با معماری کاملا اسلامی ساخته شده‌اند.

این حرم در دوران آل‌بویه ساخته شده و در دوره‌های صفویه و قاجاریه توسعه یافته یا بازسازی شده است. جالب است بدانید جدیدترین ضریح این حرم مطهر که یکی از اماکن زیارتی کربلا است در سال ۱۳۹۵ شمسی نصب شده است.

– رواق‌های حرم حضرت عباس (ع)

حرم مطهر حضرت عباس (ع) ۴ رواق دارد که از اطراف ضریح آن را احاطه کرده‌اند. رواق شمالی همان رواقی است که برای ورود به زیرزمین و رسیدن به قبر مطهر آن حضرت از آن استفاده می‌شود.

البته درب نقره‌ای آن همیشه بسته است و کسی نمی‌تواند وارد زیر زمین شود. رواق غربی در سال ۱۳۲۱ شمسی به سمت ضلع شمال‌غرب گشوده شده است. در رواق شرقی ۵ مقبره وجود دارد و رواق جنوبی هم با ۳ درب به ایوان طلا وصل می‌شود.

عکس از: سایت Alkafeel

همه این رواق‌ها سنگ‌فرش شده‌اند و این کار هم توسط حاج حسین حجار باشی در سال ۱۳۶۷ قمری انجام شده است. سنگ‌های این رواق در اصل از سنگ‌های باقی‌مانده و تراشیده‌شده برای قصر گلستان در تهران بود.

– ایوان‌های حرم حضرت ابولفضل (ع)

حرم حضرت ابولفضل که یکی از مکان های زیارتی کربلا است، ۴ ایوان دارد. ایوان شرقی، ایوان شمالی، ایوان بالاسر و ایوان جنوبی. در بالای ایوان بالاسر می‌توانید کتیبه‌ای را ببینید که روی آن سوره فتح نوشته شده و در ایوان شرقی هم کتیبه‌ای هست که روی آن سوره حمد و قدر نوشته شده است.

عکس از: سایت Wikimedia

در مقابل حرم، ایوانی به مساحت ۳۲۰ متر مربع قرار دارد که برای تزئین آن از نمای آجرهای مسی رنگ و طلاکاری استفاده شده است. در این ایوان چند بیت به ترکی نوشته شده و نشان می‌دهد که ایوان در عصر پادشاهان عثمانی ساخته شده است.

ایوان بالاسر در سمت غربی صحن قرار دارد و در آن کتیبه‌ای از شعرهای فارسی دیده می‌شود. درویش‌ها در روزهای محرم در این ایوان به عزاداری می‌پردازند.

ایوان شرقی که در آن باب العلقمی یا باب‌الرضا قرار دارد شامل کتیبه‌ای که در تاریخ ۱۳۰۴ قمری روی آن سوره حمد و قدر نوشته شده و می‌توانید نام حاج نادر توکلی را هم ببینید. ایوان جنوبی در واقع در ورودی باب القبله است. بالای ایوان ساعت زنگ‌دار بزرگی وجود دارد و کتیبه‌ای هم با تاریخ ۱۳۰۴ قمری اثر محمد حسین یزدی دیده می‌شود.

عکس از: سایت Shafaqna

– موزه حرم حضرت عباس (ع)

یکی از موزه‌های مهم و برجسته در کشور عراق، موزه‌ای است که در حرم مطهر حضرت عباس (ع) قرار دارد. در این موزه اشیاء نفیسی نگهداری می‌شود که شامل شمشیر، زره و سپر است.

نسخه‌های خطی نادر و نفیس، در و پنجره‌های فولادی ضریح قدیمی، سکه‌های نقره و طلا، خنجرهای جنگی، قفل‌های تاریخی، ظروف نقره، تفنگ‌های باروتی، شمشیر و شمعدان و فرش‌های دستباف نفیس از جمله اشیای مهم این موزه هستند.

عکس از: سایت Wikimedia

مکان های زیارتی نجف

مکان های زیارتی نجف هم زیاد هستند و می‌توان از میان آن‌ها، حرم مطهر حضرت علی (ع)، مقام حضرت مهدی (عج)، مرقد هود و مرقد صالح را نام برد. در ادامه اطلاعات بیشتری در مورد این اماکن زیارتی نجف ارائه می‌کنم.

– حرم حضرت علی (ع)

حرم حضرت علی (ع) یکی از مهم‌ترین مکان های زیارتی نجف است. این حضرت در وصیتی محل دفن خود را به فرزندانش سفارش کرده بودند. بر اساس وصیت این حضرت، محل قبر را پنهان نگه داشتند و کسی غیر از امامان و بعضی از شیعیان از آن اطلاعی ندارد.

عکس از: سایت Atabat

یکی از دلایل اصلی مخفی نگه داشتن قبر حضرت علی (ع) ترس از نبش قبر توسط خوارج بود. بعد از سقوط بنی‌امیه و متفرق‌شدن خوارج، در زمان هارون الرشید، محل قبر علنی شد. در زمان حکومت حجاج ابن یوسف ثقفی، برای پیداکردن آرامگاه حضرت علی (ع) حدود ۳۰۰۰ قبر نبش شدند، اما این افراد موفق به یافتن قبر آن حضرت نشدند.

داستان پیدا کردن آرامگاه حضرت علی (ع) به دوران خلافت هارون الرشید برمی‌گردد. روزی هارون الرشید برای شکار به زمین‌های اطراف کوفه (نجف یا غریین) رفته بود و دید که سگ‌ها آهویی را دنبال می‌کنند، اما وقتی آهو به محل خاصی می‌رسد، سگ‌ها از دنبال کردن آن خودداری می‌کنند.

عکس از: سایت Imamhussain

طی تحقیقاتی که انجام شد، در نهایت مشخص شد که این منطقه محل دفن حضرت علی (ع) است. اولین بارگاه این حضرت در سال ۱۷۱ قمری ساخته شد.

– مقام حضرت مهدی (عج)

مقام امام زمان (عج) یکی دیگر از اماکن زیارتی نجف است که در نزدیکی حرم امام حسین (ع) قرار دارد. این مکان که در بخش شمالی کربلا و در کنار نهری به نام علقمه واقع شده، به حضرت مهدی (عج) نسبت داده می‌شود.

اطلاعاتی در مورد تاریخچه این مقام در دسترس نیست. اما می‌گویند عالمی به این مکان آمده بوده و در حین دعا و مناجات، امام زمان را دیده است. ساختمان این مقام به صورت اتاق گلی و کوچکی بود و بعد از مدتی در سال ۱۳۷۸ قمری فردی به نام حاج حمزه خلیل آن را با آجر بازسازی کرد و گسترش داد.

عکس از: سایت Ahlolbait

این بنا در سال ۱۳۹۱ هم برای بار دوم بازسازی شد. بازسازی این بار توسط محسن حمید ملا مهدی وزنی انجام شد. در کتابی با نام «کربلا فی الذاکره» آمده هر صبح جمعه در این مقام مقدس، دعای ندبه می‌خوانند و زن‌ها هم عصرها به پخش نذری می‌پردازند.

مساحت فعلی این مقام به‌عنوان یکی از مکان های زیارتی نجف، ۱۳۰۰ مترمربع است. بنای این مقام دارای ۳ در ورودی، یک گنبد کاشی و یک محراب تزئین شده است.

عکس از: سایت Imamhussain

– مرقد هود

هود یکی از پیامبرانی بود که برای قوم عاد از اقوام عرب زبان در احقاف فرستاده شده بود. تا مدت‌ها محل دفن حضرت هود و صالح مشخص نبود تا اینکه شخصی به نام سید بحرالعلوم رحمه الله دستور داد تا این مکان را حفر کنند.

در زمان حفر، لوحی در میان زمین دیده شده که روی آن به زبان عربی نوشته بود «این قبر حضرت هود و صالح (ع) است».

عکس از: سایت Ahlolbait

بعد از آن بازسازی‌های شروع شد و طاق سبزی روی قبر این دو حضرت ساخته شد. روی طاق گنبد سبز رنگ حضرت هود و صالح (ع) نوشته که «این اولین سایبانی است که بر فراز قبرهای مطهر حضرت هود و صالح به دستور سید بحرالعلوم ساخته شده است».

گفته می‌شود مقام هود و صالح که یکی از اماکن زیارتی نجف است در گذشته در قسمت دیگری از وادی السلام قرار داشت. اما سید بحرالعلوم دستور داد که جای فعلی را برای مرقد بسازند.

– مرقد صالح

خداوند بعد از هلاک شدن قوم عاد، برای هدایت قوم ثمود پیامبر دیگری فرستاد. صالح پیامبری بود که برای هدایت قوم ثمود فرستاده شده بود. این قوم در منطقه‌ای به نام حجر که در میان تبوک و حجاز قرار دارد، زندگی می‌کردند.

عکس از: سایت Akharinkhabar

وجود قبر پیامبر صالح و پیامبر هود در قبرستان وادی السلام از اماکن زیارتی عراق نشان می‌دهد که پیکر این دو پیامبر از راه‌های بسیار دوری به نجف منتقل شده‌اند و بسیاری از مردم پاکی این زمین را دلیل این کار می‌دانند.

در زمان‌های گذشته بسیاری از ساکنان مناطق دوردست هم وصیت می‌کردند که پس از مرگشان پیکر آن‌ها به این مکان منتقل شود.

مکان های زیارتی کاظمین

کاظمین یکی دیگر از جاهایی است که مکان های زیارتی عراق را در خود جای داده است. اگر قصد سفر زیارتی به عراق را دارید این اماکن متبرکه می‌تواند بهترین انتخاب برای آرامش روح باشد. در این بخش اطلاعات بیشتری در این مورد ارائه می‌شود.

– حرم امام موسی کاظم (ع)

حرم امام موسی کاظم (ع) که یکی از جاهای زیارتی عراق است، مساحتی حدود ۲۶ هزار مترمربع دارد. این حرم از بخش‌های مختلفی تشکیل شده که از آن جمله می‌توانم به ضریح، رواق، گلدسته، صحن، گنبد و روضه اشاره کنم.

عکس از: سایت Wikimedia

در این حرم از هنرهای مختلفی مثل آینه‌کاری، طلاکاری، خطاطی، کاشی‌کاری و منبت‌کاری استفاده شده است. ساخت اولین بنای حرم امام موسی کاظم (ع) به دوران قبل از آل‌بویه برمی‌گردد.

بعد از آن حکومت‌های آل‌بویه، سلجوقیان، صفویه و قاجار این حرم را که یکی از مکان های زیارتی عراق است بازسازی و تعمیر کردند. در سفر زیارتی به عراق می‌توانید حرم کاظمین را ببنید. این حرم به رود دجله نزدیک است و در دوره‌های مختلف به دلیل طغیان رود آسیب دیده‌ است.