سوغات ایلام از خوردنی‌های بی‌نظیر تا صنایع دستی شگفت‌انگیز

استان ایلام در منطقه کوهستانی و نیمه‌گرم ایران قرار دارد و یکی از استان‌های جنگلی کشورمان است. شمال ایلام اقلیم کوهستانی و سردی دارد؛ اما جنوب آن گرم‌تر است. ایلام، پر از آثار تاریخی، سوغاتی‌های خوردنی و صنایع دستی است. آتشکده سیاهگل، قلعه والی ایلام، رودخانه سیمره، طاق شیرین و فرهاد و هزاران جاذبه دیدنی دیگر همگی در ایلام جمع شده تا شما را مهمان سفری خاطره‌انگیز کند. پیشنهاد می‌کنم برای سفر حتما به جاهای دیدنی ایلام سری بزنید و سوغات ایلام را هم امتحان کنید.

هر سفر بازگشتی دارد و هر بازگشت خاطره‌ای را با خودش می‌آورد؛ گاهی خوب است خاطره‌هایمان را در قالب وسیله یا خوراکی همراه خود بیاوریم تا هربار لذت سفرمان دوباره زنده شود. حالا که تصمیم گرفته‌اید به ایلام سفر کنید، بد نیست برای خود یا دوستانتان سوغاتی بخرید.

حالا سوغات ایلام چیست؟ این سوغاتی‌ها به دو دسته کلی تقسیم می‌شود؛ سوغات خوراکی ایلام و صنایع دستی ایلام. برای اینکه بدانیم خوردنی‌ها و صنایع دستی ایلام چیست با من همراه باشید؛ اما اول حسابی دلتان را صابون بزنید که قرار است این همه خوردنی رنگارنگ و صنایع‌دستی شگفت‌انگیز ایلام را خودتان هم داشته باشید.

سوغات خوردنی ایلام

استان ایلام پر از شگفتی، زیبایی و البته خوراکی است. غذاهای محلی، نان‌های محلی، شیرینی‌های مختلف و مواد طبیعی درجه یک مانند عسل و برنج همگی پر از رنگ و تنوع از سوغات خوردنی ایلام هستند.

عکس از: سایت Yjc.news

این همه طعم‌های دل‌انگیز همگی در سوغات ایلام جمع شده‌ است؛ مطمئنم وقتی به ایلام سفر کنید، سخت می‌توانید از خوردن سوغات خوراکی ایلام دل بکنید. کافی است از کنار آن‌ها عبور کنید تا عطر آن دلتان را ببرد و بوی فراموش‌نشدنی این خوراکی‌ها و طعم دل‌انگیزشان تا ابد در یاد و خاطر شما بماند.

۱- روغن حیوانی «دان» ایلامی و کره محلی

روغن حیوانی یا روغن دان ایلامی از کره‌ای حیوانی به دست می‌آید. اول دوغ تهیه شده از ماست را درون مشک بزرگی می‌ریزند، یک عالمه تکان می‌دهند تا کره درست شود. کره را از دوغ جدا می‌کنند و آن را در دیگ‌های بزرگ می‌ریزند و به آرامی حرارت می‌دهند تا آب کره تبخیر شود، بعد آن دیگر هرچه در دیگ باقی ماند، همان روغن حیوانی دان است که یکی از مقوی‌ترین سوغات ایلام است.

عکس از: سایت Iribnews

از مقوی بودن گفتیم، روغن حیوانی دان فایده‌ها و خواص بسیاری دارد. تقویت سیستم ایمنی بدن، خواص ضد سرطانی، درمان سوختگی و تقویت چشم از فواید آن است، همچنین اگر کلسترول برای بدن شما مضر است، می‌توانید از این روغن استفاده کنید.

عکس از: سایت Irna

طعم این روغن بیشتر بستگی به خورد و خوراک دام دارد؛ اما نگران نباشید، ایلام پر از مراتع و دشت‌های پر از گیاهان مفید و معطر است که دام‌ها از آن استفاده می‌کنند.

۲- عسل کوهی و ناب مناطق سورگه و شلم

عسل کوهی یا عسل وحشی از مقوی‌ترین عسل‌ها است. زنبورهای کوهی معمولا در دامنه کوه‌ها زندگی می‌کنند، از گیاهان کوهی استفاده می‌کنند و در نهایت عسل کوهی می‌سازند. این عسل فوایدی مثل تقویت سیستم گوارشی، کم خونی، درمان یبوست و درمان زخم معده دارد، به عنوان ماده‌ای انرژی‌زا شناخته می‌شود و می‌تواند با کمک به باکتری‌های خوب روده، به هضم غذا کمک کند.

عکس از: سایت Hamechizmag

عسل کوهی با عسل‌های دیگر تفاوت‌هایی دارد؛ عسل وحشی در محیط آزادی قرار دارد که باعث می‌شود زنبورها از هر نوع گلی که می‌خواهند استفاده کنند، اما زنبورهای اهلی از یک نوع گل استفاده می‌کنند.

۳- کشک،کنجد و گردو میشخاص

میشخاص، دره‌ای پر از درخت است که از روستای جعفرآباد در ۳۰ کیلومتری ایلام شروع می‌شود و تا ارتفاعات طولاب ادامه دارد. این دره بخاطر تولید محصولات باکیفیت اهمیت زیادی در رونق اقتصادی منطقه دارد.

عکس از: سایت Honardarkhane

درختان گردو و انواع میوه‌ها، کشک و کنجد در میشخاص می‌تواند سوغاتی خوشمزه و مفیدی باشد. در حین خریدتان می‌توانید از منظره هم بسیار لذت ببرید؛ زیرا میش خاص پر از باغ‌ها و مزارع و چشمه‌ها است.

عکس از: سایت Techrato

۴- سقز محلی صمغ درخت بنه

بنه یا پسته کوهی، کمی شبیه پسته است؛ اما مغز آن خیلی کوچک است. درخت بنه شیره‌ای دارد که به آن شیره سقز یا صمغ سقز می‌گویند. سقز نوعی شیره سبز رنگ، غلیظ و چسبنده است که از آن برای تولید آدامس، واکس، حشره‌کش‌ها، داروسازی، پلاستیک سازی، ساخت عطر، طب سنتی و.. استفاده می‌کنند.

عکس از: سایت Kebnanews

صمغ سقز یکی از باارزش‌ترین و معروف‌ترین سوغات ایلام است. برداشت این شیره از فصل بهار شروع می‌شود؛ به این شکل که کاسه‌های گلی کوچکی که به اصطلاح کردی کوچله نام دارد به درختان وصل می‌شود تا به مرور زمان شیره درون این کاسه‌ها جمع شود.

۵- شیرینی کاک از سوغات ایلام

کاک نوعی شیرینی سنتی کرمانشاهی است که مشابه آن در شیراز هم پخته می‌شود و به نام یوخه شناخته می‌شود؛ اما طرز تهیه آن در هر شهر متفاوت است.

عکس از: سایت Iribnews

شیرینی کاک از لایه‌های نازک خمیر و با استفاده از ساچ‌های مخصوص و آرد گندم، شکر، تخم‌ مرغ، دارچین، زعفران، هل و روغن حیوانی درست می‌شود؛ حتما وقتی خودتان داشتید درست می‌کردید از روغن حیوانی دان هم استفاده کنید تا طعمش را فوق‌العاده‌تر کنید. بعد از پخت، می‌توانید با پودر نارگیل، پودر پسته و خلال بادام آن را تزئین کنید و لذت ببرید.

۶- ترخینه خوش‌طعم و تازه

ترخینه آشی است که از دوغ یا شیر تخمیرشده درست می‌شود. این غذا فقط در ایران طرفدار ندارد؛ در سوریه، ترکیه، ارمنستان، بخش‌هایی از عراق و مصر هم مردم ترخینه را دوست دارند. مردم از ترخینه جامد، حبوباتی مثل لوبیا، نخود و عدس، پیاز، ادویه و سبزیجات معطر استفاده می‌کنند تا ترخینه بپزند.

عکس از: سایت Savalocal

ترخینه جامد از آب انار، گوجه‌فرنگی، ترخون، نعنا، پیاز، نوعی سبزی به نام شلم، مایه خمیر، پونه کوهی، دوغ ، گندم و ادویه‌ها درست می‌شود؛ درست شدن ترخینه جامد حدود هفت روز زمان می‌برد. با سفر به ایلام در حین خرید سوغات ایلام، ترخینه جامد یادتان نرود.

۷- بژی برساق از شرینی‌های محلی

بژی برساق یکی از محبوب‌ترین شیرینی‌های ایلام است. این شیرینی خوشمزه از ترکیب آرد، شکر، تخم‌مرغ، شیر، زیره، رازیانه، زردچوبه و روغن محلی که همان روغن حیوانی دان است درست می‌شود. خمیر که آماده شد آن را برش می‌زنند و در روغن سرخ می‌کنند.

عکس از: سایت Fidia

بژی به منای «زندگی کن» است؛ از دید مردم شیرین بژی برساق می‌خواهد بگوید از زندگی لذت ببر یا در لحظه زندگی کن. شاید شما هم مانند بسیاری از مردم ایران به چای علاقمند باشید، بژی برساق با چای فوق‌العاده‌تر می‌شود. اگر به ایلام سفر کنید شانس این را دارید این سوغات ایلام را همراه چای امتحان کنید.

عکس از: سایت Sarashpazpapion

۸- کله کنجی از سوغات ایلام

رسیدیم به یکی از آن خوشمزه‌های سوغات خوردنی ایلام؛ یعنی کله کنجی که نوعی حلوا است که با خرمای زاهدی و کنجد درست می‌شود. اول مواد آن را مخلوط می‌کنند و در وسیله‌ای به نام چالگ می‌ریزند، بعد آن را با وسیله‌ای دسته چوبی به نام میه کت، می‌کوبند تا لایه‌ای از روغن کنجد روی آن قرار بگیرد؛ در آخر به شکل شیرینی تزئین کرده و استفاده می‌کنند.

عکس از: سایت Saednews

این حلوا در ایلام، مخصوصا در بین جمع‌های خانوادگی در شب‌ها و روزهای خاص سال معروف است؛ همچنین گردشگرانی که به ایلام سفر می‌کنند این شیرینی را حتما در لیست خرید سوغات ایلام می‌گذارند. پیشنهاد می‌کنم شما هم حتما امتحان کنید.

عکس از: سایت Cpcdn

۹- حلوای محلی بگل

یکی دیگر از حلواهایی که از سوغات ایلام است، حلوای بگل نام دارد. این حلوای مقوی از خرما، کنجد سفید، کشک پودرشده یا همان بگل و روغن محلی که همان روغن حیوانی دان است، درست می‌شود.

عکس از: سایت Mehrnews

حلوای بگل و کله کنجی از آن دسته سوغات خوردنی ایلام است که ارزش غذایی بالایی دارد و باعث گرم شدن بدن می‌شود؛ با این حساب خوردن آن در زمستان خیلی می‌چسبد.

عکس از: سایت Delgarm

۱۰- شله کینه یا لکینه

باز هم نانی که با ساج پخته می‌شود. شله کینه یا لکینه از نان‌های سنتی ایلام است که جایگاه ویژه‎‌ای در بین سوغات ایلام دارد. خمیر این نان از آب جوش، آرد، نمک، زیره، رازیانه، زعفران و کمی روغن حیوانی دان درست می‌شود، خمیر را روی ساج پهن کنید و بعد از کمی صبر، نان خوشمزه شما آماده است. می‌توانید آن را با شیره خرما و روغن محلی هم نوش جان کنید.

عکس از: سایت Yjc.news

۱۱- برنج عنبربو ایلام

برنج عنبربو یکی از برنج‌هایی است که در بعضی مناطق ایلام و خوزستان کشت می‌شود. این نوع برنج دانه کوتاه است. همچنین برای پخت آب کمتری می‌خواهد و طعم و عطر فوق‌العاده‌ای دارد. این برنج با قیمت مناسبی در بازارها پیدا می‌شود و راحت می‌توانید به آن دسترسی داشته باشید.

عکس از: سایت Virgool

برنج عنبربو غنی از موادمغذی است که به کاهش فشار خون و بهبود سوتغذیه کمک می‌کند؛ همچنین این برنج طبع گرمی دارد که برای افراد سرد مزاج مناسب است. از خوبی‌های دیگر این برنج این است که هنگام کشت آن از هیچ ماده شیمیایی استفاده نمی‌شود.

۱۲- بنه از سوغات ایلام

همانطور که گفتم بنه همان پسته کوهی است که گونه‌های مختلفی از آن وجود دارد و البته فقط سه گونه از آن در ایران رشد می‌کند. شکل میوه‌ آن کروی و هنگام رسیدن کامل، پوشش آن سبز رنگ می‌شود؛ این میوه که از سوغات خوراکی ایلام است خواص دارویی دارد و در طب سنتی هم استفاده می‌شود.

۱۳- نان محلی ساجی

نان ساجی، نانی است که از ترکیب آرد، خمیر مایه و آب خمیرش را می‌سازند؛ سپس خمیر را روی ساج می‌ریزند تا پخته شود. پختن روی ساج دلیلی است که این نان به این اسم شناخته شد.

عکس از: سایت Rasekhoon

۱۴- نان سنتی گرده

نان گرده، نانی سنتی در ایلام است که برای تهیه آن از آب، شکر، زردچوبه و شیر استفاده می‌شود. با موادی که گفتم خمیری درست می‌شود، سپس خمیر را روی زغال می‌ریزند تا پخته شود؛ به این صورت که وقتی خاکستر روی زغال‌های سرخ شده از آتش قرار گرفت، سمت آن می‌دمند و خاکسترها را پاک می‌کنند تا خمیر را روی زغال قرار دهند.

عکس از: سایت Iranpatogh

۱۵- نان پپگ ایلام

نان پپگ، از نان‌های قدیمی استان ایلام است. برای تهیه آن ابتدا آرد، آب و پیاز را مخلوط می‌کنند تا خمیری را به دست آورند؛ سپس در سایزهای بزرگ جدا می‌کنند و زیر خاکستر زغال قرار می‌دهند تا آماده شود.

عکس از: سایت Wikimedia

۱۶- نان فتیر ایلام

نان فتیر ایلام هم از آن خوشمزه‌ها و قدیمی‌هاست. برای پخت این نان نیازی به خمیر مایه نیست؛ کافی است آب، نمک و آرد را مخلوط کنید و خمیر به دست آمده را روی ساج پهن کنید تا بپزد.

عکس از: سایت Torob

سوغات ایلام برای صنایع دستی و دکوری

از  سوغات خوراکی ایلام گذشتیم، حالا وقت آن است نگاهی به صنایع دستی ایلام بیاندازیم تا سوغاتی‌های ماندگاری را با خود از ایلام به خانه بیاوریم. قطعا صنایع دستی مختلف می‌تواند جلوه‌ای خاص و  سنتی به خانه‌تان بدهد. اگر به کارهای سنتی علاقه دارید حتما این بخش را دقیق‌تر بخوانید تا برای خرید سوغات ایلام، با همگی آشنایی داشته باشید.

عکس از: سایت Tasnimnews

۱- گلیم برجسته

گلیم برجسته از خاص‌ترین‌های صنایع دستی ایلام است که نقش‌های متنوع و رنگارنگی دارد که بیننده را محو خودش می‌کند. گلیم برجسته ترکیبی از گلیم و قالی است و جزو صنایع دستی سبک شناخته می‌شود؛ همین سبکی کار باعث شده تا جابه‌جایی و حمل آن هم آسان باشد.

عکس از: سایت Visitiran

همان طور که از اسمش پیداست، نقش روی این گلیم برجسته است که همین نکته، این سوغات ایلام را خاص‌تر از قبل می‌کند، مطمئنم نقش‌های تکرارنشدنی و زیبای این گلیم‌ها حتما توجه‌تان را جلب می‌کند.

۲- چیغ‌بافی از سوغات ایلام

چیغ بافی از آن دسته صنایع دستی ایلام است که نه تنها در ایلام، بلکه بین تمام عشایر معروف است. اگر چادرهای عشایر را دیده باشید حتما این هنر دستی را هم دیده‌اید؛ چیغ همان حصارهای داخل چادر است که از نی و نخ ساخته شده است و طرح‌های سنتی دارد.

عکس از: سایت Visitiran

وجود نی مزایایی دارد و همین مزایا چیغ را به محصول فوق‌العاده‌ای تبدیل کرده است؛ توخالی بودن نی باعث می‌شود چیغ به صورت عایق عمل کند و به تنهایی مانع ورود خاک، باد، سرما، گرما و حیوانات گزنده می‌شود.

امروزه از چیغ به‌عنوان پارتیشن در خانه‌ها هم استفاده می‌شود که نمای خانه را زیباتر از قبل و سنتی می‌کند. اگر به فضای سنتی خانه علاقه دارید پیشنهاد می‌کنم بین صنایع دستی ایلام، حتما سراغ وسایلی که عشایر یا روستاییان می‌سازند هم بروید.

۳- گیوه‌های محلی

گیوه نوعی پاپوش تابستانی سبک و خنک است. این دست‌سازه از صنایع دستی منطقه کردنشین است و انواع مختلفی دارد. اگر زیاد پیاده‌روی می‌کنید، این پاپوش مناسب شما است زیرا برای پیاده‌روی‌های طولانی و راهپیمایی‌ها بسیار مناسب است.

عکس از: سایت Divarcdn

گیوه از جنس ابریشم و نخ پنبه‌ای بوده و نرم است، همچنین این پاپوش‌ها در مقابل رطوبت، سرما، آب و باران مقاوم هستند و از کاربردی‌ترین سوغات ایلام به شمار می‌روند.

۴- نمدمالی از سوغات ایلام

نمدمالی هنری است که در نهایت به محصولی نمدی و زیبا تبدیل می‌شود؛ نمد از گرم‌ترین پوشاک‌ها و زیراندازها است که از پشم گوسفند درست می‌شود. این محصولات عموما به‌عنوان زیرانداز یا رومیزی استفاده می‌شوند؛ اما اگر ایده نابی برای استفاده از آن‌ها دارید برای خرید لحظه‌ای هم شک نکنید.

عکس از: سایت Eghtesadonline

۵- جاجیم‌بافی در ایلام

جاجیم بافته‌ای از جنس پشم تابیده رنگی است که معمولا بافت خشنی دارد. در ایلام بیشتر از الیاف پشمی در بافت جاجیم استفاده شده است که به عنوان رختخواب پیچ استفاده می‌شود. جاجیم‌ها طوری بافته می‌شوند که از هر دو طرف یک شکل دیده می‌شوند؛ همین نکته باعث شده است که بتوانید از هر دو طرف آن استفاده کنید.

عکس از: سایت Givedoz

جاجیم از قدیم بیشتر برای مهمانان استفاده می‌شد و همچنین جلوه‌ای برای زیبایی خانه بود؛ زیرا جاجیم تنوع رنگی بالایی دارد و همین باعث می‌شود خانه زیبایی جالبی داشته باشد.

۶- حصیربافی از سوغات ایلام

حصیربافی هنری نیست که فقط برای ایلام باشد، هنری قدیمی و ریشه‌دار است که به کمک آن وسایل کاربردی، مقاوم و زیبایی ساخته می‌شود که در گذشته بیشتر جنبه کاری داشته و امروزه بیشتر جنبه دکوری و تزئینی دارد. البته هنوز هم می‌توان حصیرها را برای جنبه کاربردی آن‌ها خرید؛ پس نگران نباشید و با خیالی آسوده به ایلام بروید.

عکس از: سایت Iribnews

۷- سفال‌گری از صنایع دستی

سفالگری صنعتی قدیمی است که مواد اولیه آب گل رس است که به روش‌های دستی و چرخ سفالگری در این منطقه انجام می‌شود. این هنر از سال ۱۳۸۰ در ایلام رونق گرفت و بعدها به بقیه منطقه‌های استان مثل دره شهر و سرابله هم منتقل شد.

عکس از: سایت ۱۰۰Sofal-

سفال‌ از قدیم مورد توجه ویژه مردم بوده‌ و حتی ذره‌ای رو به اُفت نرفته است؛ همین نکته باعث می‌شود سفال ارزش بیشتری پیدا کند. سفال‌ها ممکن است جنبه کاربردی یا دکوری داشته باشد. سازه‌های سفالی همیشه پرطرفدار هستند؛ پس حتما از بهترین موارد برای خرید در لیست سوغات ایلام است.

۸- معرق روی چوب

معرق روی چوب در استان ایلام خیلی قدیمی نیست و چندین سال قبل به ایلام آمد، معرق‌کاری در بیشتر مناطق استان ایلام از رونق خوبی برخوردار است و همین باعث می‌شود برای خرید این سوغات ایلام به مشکل نخورید.

عکس از: سایت Seeiran

معرق به معنای کنار هم قراردادن تکه‌های رنگی چوب و مواد دیگری مانند آج، فلز و صدف است که معمولا طرح خاصی را ایجاد می‌کند. معرق روی چوب از صنایع دستی محبوب ایلام است و شما می‌توانید طرح‌های مختلف و شگفت‌انگیزی را در این استان پیدا کنید.

۹- بافت سیاه چادر

سیاه چادر که در اصطلاح محلی به آن دوار گفته می‌شود معمولا توسط زنان عشایر ایلام و با استفاده از موی بز بافته می‌شود. وجود موی بز در این صنعت بسیار اهمیت دارد، موی بز هنگام گرما منقبض و در سرما منبسط می‌شود که همین نکته به عشایر کمک می‌کند؛ زیرا در فصل تابستان منافذ سیاه چادر باز شده و هوای داخل سیاه چادر خنک شود.

عکس از: سایت Irna

سیاه چادر بیشتر برای عشایر مناسب است؛ اما اگر پروژه عکاسی دارید و به دنبل سوژه‌ای سنتی و خاص می‌گردید، حتما سیاه چادر را در لیست خرید خود بگذارید تا جلوه‌ای فوق‌العاده را در عکس‎هایتان خلق کنید.

۱۰- قلم‌زنی روی مس

قلم زنی، تزئین و کندن نقش‌های متنوع روی اشیا فلزی به‌خصوص مس، برنج، طلا یا نقره است. قلم زنی با ضربه چکش و در ایلام بیشتر روی مس انجام می‌شود. محصولاتی که با قلم زنی ساخته می‌شوند یک دکور خاص و زیبا برای خانه شما خواهند بود.

عکس از: سایت Baniboom

این نقش‌ها می‌تواند نوشته یا طرحی باشد که برای شما یادآور خاطره یا فردی خاص است. این دسته از سوغات ایلام برای هدیه دادن بسیار مناسب است و نشان می‌دهد شما برای دوستانتان چقدر ارزش قائل هستید وآن‌ها را دوست دارید. این طرح‌ها معمولا قابل سفارش هم هستند؛ اما اگر نتوانستید طرح دلخواهتان را سفارش دهید نگران نباشید؛ طرح‌های آماده و زیبایی در بازار وجود دارند که آن‌ها هم همانقدر خاص و دلربا هستند.

۱۱- ساخت سه‌تار

سه تار از دسته خاص سوغات ایلام و یکی از سازهای ایرانی است که قدمتی دیرینه دارد و از سازهای سنتی محبوب ایران است. این ساز سه قسمت اصلی کاسه، صحفه و دسته دارد و با انگشت سبابه نواخته می‌شود.

عکس از: سایت Ferdowsacademy

ساخت سه تار در ایلام از رونق خوبی برخوردار است که با قیمت مناسبی به بازار عرضه می‌شود. در ساخت این ساز از چوب، فلز، زه یا نخ نایلون استفاده می‌شود و وسعت صدای آن به سه اکتاو می‌رسد. اگر نوازنده هستید یا به سازهای سنتی علاقه دارید، پیشنهاد می‌‎کنم خرید این ساز از ایلام را از دست ندهید.

۱۲- عبابافی یا قتره‌بافی

عبا از آن دسته سوغات ایلام است که نه تنها در ایلام، بلکه در ایران هم بسیار قدیمی و معروف است. عبا بافی قدیم‌ها در مناطق بوشهر، اصفهان و نائین بیشتر از مناطق دیگر وجود داشت. این روزها در ایلام هم در شهرستان مهران عبا بافی رواج دارد؛ در این منطقه علاوه بر عبای مردانه، عبای زنانه هم تولید می‌شود که محلی‌ها به آن قتره می‌گویند.

عکس از: سایت Gozarmedia

پشم گوسفند یا پشم شترمواد

منبع: علی بابا