آب انبار قوام یا برکه امید مردم بوشهر

هر سفری جذابیت‌های خاص خودش را دارد و بخشی از سفر، خو گرفتن با آدم‌هایی است که حس و حال زندگی در شهری دیگر را برای ما تداعی می‌کنند. مردم جنوب همیشه به خونگرمی و مهمان‌نوازی شهرت داشتند. جاهای دیدنی بوشهر آن‌قدر زیاد است که در یک سفر چند روزه نمی‌توان به همه آن‌ها سر زد، پس چه بهتر که طوری برنامه‌ریزی کنید که بتوانید در هر سفر بخشی از زیبایی‌های این شهر را ببینید. در آخرین سفری که بوشهر داشتم، بیشتر سمت غربی شهر را گشتم. یکی از جذاب‌ترین جاهای دیدنی این بخش شهر، آب انبار قوام بود که قدیمی اما پابرجا بود.

در این مقاله از مجله گردشگری راستین گشت قرار است با شما سفری داشته باشیم به غربی‌ترین بخش شهر بوشهر و از آب انباری دیدن کنیم که برکه امید مردم بوشهر است.

اصلا آب‌انبار چیست؟

آب انبار که در زمان‌های قدیم به آن برکه هم می‌گفتند، حوض یا استخر سرپوشیده‌ای است که برای ذخیره آب از آن استفاده می‌شد. آب انبارها چندین متر از سطح زمین فاصله داشتند و اکثر آن‌ها هم با بارش باران، پُر آب می‌شدند. البته جویبارهای فصلی هم یکی از منابع آبی بوده که آب انبارها را پُر می‌کرد.

عکس از: سایت
Googlemap

آب انبارها بیشتر در مناطق کویری و گرم و خشک ساخته می‌شدند و یکی از مهم‌ترین منابع تامین آب اهالی بودند. آب انبارها در فصل‌های پُر باران مانند پاییز و زمستان از آب پُر شده و به‌عنوان ذخیره آب در بقیه فصل‌ها استفاده می‌شدند.

بخش زیادی از کشور ما جزو مناطق خشک و کم آب است، پس در زمان گذشته که هنوز لوله‌کشی آب انجام نشده بود، وجود این آب انبارها برای تامین آب ساکنان این مناطق ضروری بود. بعضی از رودخانه‌ها هم که فصلی هستند و نمی‌توان از آن‌ها به‌عنوان منبع تامین آب در فصل‌های گرم سال مثل بهار و تابستان استفاده کرد.

عکس از: سایت Hamshahrionline

در شهرهای کویری، به‌جز آب انبار، رشته‌های قنات هم احداث می‌شدند تا آب شیرین مورد نیاز ساکنان این شهرها را تامین کنند. اما چالش اصلی اینجاست که اگر در بوشهر قنات بزنید به آب شور می‌رسید. آب شور هم که برای خوردن مناسب نیست پس چه بهتر که از آب انبار استفاده شود.

آب انبارها بیشتر در شهرهای کویری مثل یزد، لار، میناب، هرمزگان، کاشان و جنوب شیراز وجود دارند. هنوز هم چند تا از این آب انبارها در استان فارس استفاده می‌شوند. همه ما می‌دانیم که منشاء اصلی تشکیل تجمع‌های انسانی در یک منطقه، وجود آب است.

عکس از: سایت
Googlemap

با توجه به اینکه ایران کشور کم باران و خشکی است، برای تامین آب آشامیدنی مورد نیاز، روش‌های مختلفی استفاده می‌شده که یکی از آن‌ها آب انبار بود. این حوض بزرگ و سرپوشیده معمولا در زیرزمین شهرها و روستاها، مسیر کاروان‌سراها و دژها ساخته می‌شد. پس دسترسی به آب در روزهای کم‌آبی یا در زمان محاصره دشمن راحت‌تر بود.

یکی از ویژگی‌های مهم آب انبارها، خنک نگه داشتن آب است، پس در فصل تابستان هم می‌توانید به آب خنک و گوارا دسترسی داشته باشید. ساخت آب انبار، عایق‌بندی و تصفیه آب با اصول علمی و مهندسی انجام می‌شود. مواد زائد ته‌نشین شده و از مقدار مشخصی نمک هم برای میکروب‌کشی استفاده می‌شود.

عکس از: سایت
Googlemap

قدیمی‌ترین آب انبار در کنار محوطه چغازنبیل قرار دارد که به هزاره دوم قبل از میلاد و دوران شکوفایی تمدن ایلامی برمی‌گردد. یک آب انبار دیگر هم که در قرن ششم قبل از میلاد ساخته شده در قسطنطنیه قرار دارد و ۲ مخزن و ۱۰۰۱ ستون دارد که به آن آب انبار ۱۰۰۱ ستون می‌گویند. قدمی‌ترین آب انبار ایران در یکی از سه قلعه استخر فارس قرار گرفته که در قرن ۴ هجری ساخته شده است.

معرفی کلی آب انبار قوام

یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی بوشهر، آب انبار قوام است؛ چون آب انبار برای اهالی این شهر اهمیت زیادی دارد. سال ساخت آب انبار قوام به بیش از ۱۷۰ سال پیش برمی‌گردد. این آب انبار که در دوره قاجار ساخته شده، هنوز سرپاست و حالا آن را با عنوان رستوان سنتی قوام می‌شناسند.

بنای آب انبار قوام به‌عنوان یکی از جاهای دیدنی بوشهر، معماری حیرت‌انگیزی دارد و در گذشته‌های دور یکی از مهم‌ترین منابع تامین آب آشامیدنی مردم بوشهر بوده ولی حالا به رستوان تبدیل شده و پذیرای گردشگران از شهرهای مختلف است.

عکس از: سایت
Googlemap

ساختمان آب انبار قوام در محوطه باری در بخش غربی شهر بوشهر و در کنار دریا قرار گرفته است. اسکلت اصلی و طاق این آب انبار از سنگ‌های رسوبی مقاوم ساخته شده و سه دهانه ستون‌بندی دارد که با چهارطاق پوشیده شده‌اند. بنای این آب انبار دو متر در خارج از زمین بوده و ۶۰.۲ متر در زیر زمین قرار دارد. داخل آب انبار قوام را با با ساروج بسیار مقاوم پوشانده‌اند تا در برابر آب مقاوم باشد.

تاریخچه بنای تاریخی قوام

این آب انبار در سال ۱۲۳۴ هجری شمسی یعنی در زمان سلطنت ناصرالدین شاه قاجار و توسط شخصی به‌نام علی‌اکبر قوام‌الملک شیرازی احداث شده است. علی‌اکبر قوام‌الملک شیرازی یکی از دولت‌مردان دوره قاجاریه بود که در سال ۱۲۲۶ هجری قمری، کلانتر شهر شیراز شد.

عکس از: سایت Boushehririb

قوام‌الملک در سفری که به بوشهر داشت متوجه شد که مردم این شهر با مشکل آب آشامیدنی روبرو هستند؛ بنابراین تصمیم گرفت برای رفع این مشکل کاری کند. در آن زمان یک آب انبار بزرگ متروکه در ضلع غربی بندر بوشهر و در نزدیکی برج بحری وجود داشت که قابل استفاده نبود.

قوام الملک دستور داد آب انبار را لایروبی و بازسازی کنند. همه این کارها با هزینه شخصی خود قوام الملک انجام شد. در آخر هم در کنار آب انبار قوام، نهری کنده شد تا آب باران در آن جمع شده و به آب انبار بریزد.

عکس از: سایت Boushehririb

معماری آب انبار قوام

آب انبار قوام یکی از جاهای دیدنی بوشهر است که معماری جالبی دارد. از بنای این آب انبار فقط بخش کوچکی از آن روی زمین قرار دارد که حدود ۲ متر است. اما بخش اصلی آب انبار قوام در زیر زمین قرار دارد که حدود ۶۰.۲ متر عمق دارد. در زمان‌های قدیم این آب انبار ۲۹ اتاق داشت که همه آن‌ها با آب باران پُر می‌شدند و حجم آب آنقدری بوده که برای ۶ ماهه اول سال آب آشامیدنی مورد نیاز بوشهری‌ها را تامین کند.

عکس از: سایت Boushehririb

اسکلت اصلی و طاق آب انبار از سنگ‌های رسوبی ساخته شده و بخش درونی آن را با ساروج بسیار مقاوم ساخته‌اند تا از نشتی آب جلوگیری شود. دور تا دور آب انبار قوام پنجره‌هایی به ابعاد ۱۲۰ در ۹۰ سانتی‌متر قرار گرفته‌اند که از داخل با سنگ پوشیده شده‌اند.

بازدید از آب‌انبار زیبای بوشهر

برای بازدید از نمای بیرونی آب انبار قوام نیازی نیست هزینه‌ای پرداخت کنید؛ اما برای بازدید از بخش درونی آن با توجه به کاربری فعلی آب انبار، باید غذا سفارش دهید؛ چون این آب انبار در حال حاضر به‌عنوان رستوران فعالیت دارد.

عکس از: سایت Boushehririb

اگر می‌خواهید در ظهر روزهای تعطیل به رستوران قوام بروید باید بدانید که رستوران خیلی شلوغ است و ممکن است نتوانید از بخش درونی آب انبار قوام دیدن کنید. یکی از نکات جذاب این آب انبار تزئین دیوارها با وسایل قدیمی و تابلوهای متفاوت است.

بهترین زمان بازدید از آب انبار

بوشهر شهری گرم است، بنابراین بازدید از جاهای دیدنی بوشهر در فصل تابستان برای بعضی از گردشگران سخت خواهد بود. پیشنهاد می‌کنم برای بازدید از این آب انبار تاریخی، فصل پاییز یا زمستان را انتخاب کنید که هوای بوشهر مطبوع و خنک است.

عکس از: سایت Boushehririb

روزهای تعطیل رستوران قوام بسیار شلوغ است و امکان دارد نتوانید وارد رستوران شده و از آن بازدید کنید. برای بازدید از بنای خارجی آب انبار قوام نیازی به پرداخت هزینه نیست؛ اما برای بازدید از فضای داخلی آن با توجه به نوع کاربری فعلی باید غذا سفارش دهید.

آب‌انبار کجاست؟

این بنای تاریخی زیبا در شهر بوشهر و در خیابان ساحلی قرار گرفته است.

آب انبار قوام روی گوگل مپ

بهترین مسیر دسترسی آب انبار

بهترین مسیر برای دیدن آب انبار قوام حرکت به سمت غرب بوشهر است. این آب انبار در خیابان ساحلی و در نزدیکی پارک پرندگان قرار گرفته است. اگر با ماشین خودتان می‌روید که می‌توانید از لوکیشن گوگل مپی که در بخش قبلی قرار دادم استفاده کنید. اگر می‌خواهید با تاکسی یا وسایل نقلیه عمومی بروید باید تاکسی‌های خیابان ساحلی بوشهر را سوار شوید.

عکس از: سایت YJCnews

آب انبار تاریخی بوشهر، از برکه تا رستوران

آب انبار قوام یکی از جاهای دیدنی بوشهر است که از چند وقت قبل تغییر کاربری داده و به رستوان قوام تبدیل شده است. این آب انبار نقشی حیاتی در تامین آب آشامیدنی مردم خونگرم بوشهر داشته و قدمت آن هم به بیش از ۱۷۰ سال پیش یعنی دوران قاجار برمی‌گردد.

عکس از: سایت Mehrnews

آب انبار قوام که به همت و با هزینه شخصی یکی از دولتمردان دوره قاجار ساخته شده در اصل عامل مهمی در آبادانی بخش غربی شهر بوشهر بوده است. این بار که به بوشهر سفر کردید، بازدید از این آب انبار قدیمی را در برنامه سفر خودتان قرار دهید و از دیدن این مکان تاریخی و خوردن غذاهای سنتی بوشهر در رستوران قوام لذت ببرید.