محله های معروف اصفهان؛ از جلفا تا تبریزی!

با انتخاب شهر اصفهان به‌عنوان پایتخت صفویان، بناهای جذاب و تماشایی زیادی در این شهر ساخته شدند. از همین‌رو اصفهان یا همان نصف جهانِ زیبا، در بافت تاریخی خود  ازمحله‌های قدیمی و معروف بسیار جذابی میزبانی می‌کند که غالباً یادگار همان دوران هستند. علاوه‌بر این با گذشت زمان و بزرگ‌شدن شهر، محله‌های نوپایی هم پا به عرصه گذاشتند که حالا بخشِ مدرن شهر را نمایندگی می‌کنند. هنگام بازدید از این شهر به‌راحتی می‌توان تلفیق و گاهی حتی تقابلِ سنت و مدرنیته را در معماری شهری اصفهان مشاهده کرد. در این گزارش با بررسی اجمالی محله های معروف اصفهان ، به شما کمک می‌کنیم در زمان سفر به این شهرتاریخی و زیبا، جذابیت‌های بیشتری برای تماشا داشته‌باشید.

این باربلیط هواپیما اصفهان را فقط با راستین گشت بخرید! 

معرفی محله‌های اصفهان

شهر اصفهان یکی از زیباترین و درعین حال مهاجرپذیرترین کلان‌شهرهای ایران است. به‌عبارت دیگر، اصفهان در سال‌های اخیر مقصد مهاجرت ایرانیان زیادی به‌ویژه از شهرستان‌ها و روستاهای دور و نزدیک استان به‌حساب می‌آید. 

با مرور زمان و افزایش جمعیت شهرنشین، وسعت این شهر تاریخی هم گسترش یافته و حالا تلفیق سازه‌های مدرن و سنتی به‌وفور در خیابان‌های اصفهان مشاهده می‌شود. مسجد شیخ لطف‌الله، میدان نقشِ جهان، سی‌و‌سه پُل و منارجنبان از مشهورترین جاذبه‌های تاریخی اصفهان هستند. 

در ادامه‌ی گزارش با بررسی کوتاه محله‌ های معروف اصفهان همراه ما باشید:

محله پاچنار

محله پاچنار در بخش جنوبی اصفهان واقع شده و با وجود ساخت‌و‌سازهای امروزی هنوز هم سرسبزی و لطافت دیروز را حفظ کرده‌است. پیاده‌روی در این محله خوش آب‌و‌هوا برایتان بسیار ایده‌آل خواهد بود و می‌توانید از بازدید معماری سنتی شهر لذت ببرید.

 محله پاچنار درواقع تکه‌ای از خیابان حکیم نظامی محسوب شده و تقریباً به تمام نقاط مهم شهر دسترسی خوبی دارد. پاچنار یکی از محله های معروف اصفهان است که از شمال‌شرق به منطقه‌ی ارمنی‌نشین جلفا، از شرق به ناحیه‌ی سیچان و از جنوب به حسین آباد وصل می‌شود.

محله چهار‌باغ بالا

چهار باغ بالا محله‌ای گران قیمت و لوکس است که از بخش جنوبی جنوب سی‌و‌سه پل آغاز شده و تا دروازه شیراز ادامه دارد. موقعیت جغرافیایی مناسب این محله در کنار دسترسی آسان به حمل‌ونقل عمومی و وجود امکانات رفاهی، سبب شده تا قیمت املاک این محله سر به فلک بکشد. در حالت کلی محله‌ی چهار‌باغ یکی از شلوغ‌ترین و پُرجنب‌وجوش‌ترین محله‌های اصفهان است که محبوبیت زیادی در بین اصفهانی‌ها دارد.

شاه عباس اول که مدت‌ها در فکر احداث یک پل چشم‌نواز و تماشایی بود، برای وصل‌کردن محله‌های چهار باغ بالا و عباسی، دستور ساخت سی‌وسه‌ پل را صادر کرد. امروزه این مناطق از محله های معروف اصفهان هستند و پرطرفداران زیادی برای خود دست و پا کرده‌اند. 

مهرآباد

محله‌ی مهرآباد اصفهان همسایه‌ی زاینده‌رود است و از این حُسن همجواری می‌توان حدس زد که طبقه‌ی مرفه شهری در آن‌جا سکونت داشته‌باشند. این منطقه یکی از محله های معروف اصفهان است که طی سالیان گذشته حسابی رشد کرده و املاک زیادی در آن ساخته شده‌اند. قیمت خانه‌های مدرن و لوکس اینجا سربه‌فلک می‌کشد و متراژ اکثر آپارتمان‌هایش از۲۰۰ متر بیشتر است. 

محله‌ی مهرآباد از امکانات رفاهی زیادی بهره می‌برد که درکنار جاذبه‌های گردشگری آن، بر جذابیت بیشتر این منطقه افزوده‌اند. همان‌‌طور که گفته‌شد، مهرآباد تقریباً به رودخانه زاینده‌رود متصل است و بنابراین دسترسی خوبی به مکان‌های تفریحی، فضاهای سبز و پل‌های تاریخی اصفهان دارد. از دیگر جاذبه‌های تماشایی اطراف این محله، می توان به باغ گلها اشاره‌کرد. این باغ شگفت‌انگیز خصوصاً در بهار و تابستان زیبایی کم‌نظیری دارد و از پیاده‌روی در آن حسابی لذت خواهید‌برد.

اگر گذرتان به اصفهان افتاد، حواست‌تان باشد سراغ محله‌ی مهرآباد را بگیرید و در حال‌وهوای دل‌گُشای آن وقت بگذرانید.

 مرداویج

مرداویج یکی از قدیمی‌ترین محله های معروف اصفهان به‌حساب می‌آید و در بخش جنوبی این شهر واقع شده است. نام این محله را از موسس سلسله زیاریان «مداویج زیاری» گرفته‌اند. مرداویجِ اعیان‌نشین به کوی کارمندان هم معروف است و از امکانات رفاهی متعددی چون پارک‌های سرسبز، مراکز تجاری، مدارس آموزشی، غذاخوری‌های سنتی و مدرن، کافی شاپ و اماکن تاریخی دوره صفویه میزبانی می‌کند. 

از نظر جغرافیای شهری، مناطق دروازه شیراز، خیابان کارگر و چهارراه فرایبورگ در حوزه مرداویج قرار می‌گیرند. به‌علاوه این محله دسترسی بسیار خوبی به وسایل نقلیه عمومی دارد و کار ساکنین برای رسیدن به قسمت‌های دیگر شهر واقعاً آسان است. 

از دیدنی‌های این محله‌ی اعیان نشین می‌توان به یکی از مشهورترین سازه‌های باستانی اصفهان یعنی برج کبوتر اشاره‌کرد.

محله جی

جِی یکی از باستانی‌ترین مناطق شهر اصفهان است که در قدیم‌الایام به اسم «گِی» شهرت داشت. اگر در تاریخ سفر کنیم و قرن‌ها به عقب برگردیم، شهر اصفهان به بخش‌های بزرگ جی و یهودیه تقسیم می‌شد. شهر جی از دوران باستان تا به امروز نام‌های متفاوتی داشته‌است که از میان آن‌ها می‌توان به: انزان، گابا، گابیان، گابیه، گبی، گی و امروزه جی اشاره کرد. 

خانه‌های این محله در مقایسه با محله‌ های معروف اصفهان و آنها که اعیان‌نشین محسوب می‌شوند، قیمت‌های منطقی‌تری دارند و برای سکونت مناسبند. هرچند جاذبه‌های گردشگری جی کم نیستند، این خیابان بیشتر محلی برای گذر به‌حساب می‌آید تا تفریح و گشت‌و‌گذار.

جی در دوران جدید یکی ازبزرگترین خیابان‌های شهر تاریخی اصفهان است.

محله دردشت

دردشت یکی از بزرگترین محلات اصفهان است که در قسمت جنوبی خیابان عبدالرزاق قرار دارد. بازار این محله نقش مهمی در رونق آن ایفا می‌کند و به نوعی قلب تپنده‌ی محله دردشت به‌شمار می رود. در این بازار اماکن تاریخی و گردشگری زیادی مثل مسجد آقانور، کاروان‌سرای قدیمی، مسجد پاسنگ و حمام دردشت واقع شده‌اند. 

محله رهنان

یکی دیگر از محله های معروف اصفهان، رهنان نام دارد که تا قبل از سال 1340 یکی از دهات اطراف این شهر محسوب می‌شد. با تقسیمات شهری سال 1382 و اضافه‌شدن رهنان به اصفهان، آثار تاریخی این منطقه شهرت بیشتری پیدا کرد و در معرض بازدید عموم قرار گرفت. مسجد جامع، حمام تاریخی و بازارچه سنتی، از معروف‌ترین جاذبه‌های دیدنی رهنان هستند.

طبق نظر کارشناسان و به‌گواه قدیمی‌های این محل،‌ در قدیم‌الایام رهنان از چهار قلعه‌ تشکیل شده بود که در مجاورت کهن‌دژ باستانی قرار داشتند؛ اما متاسفانه امروزه دیگر اثری از این دژ تاریخی ساسانیان باقی نمانده است؛ هرچند با بررسی آثاری چون مسجد جامع قبلتین و حمام‌های معروف چهلستون می‌توان به قدمت باستانی محله‌ی رهنان پی برد. 

امروزه محله‌ی تاریخی رهنان از محله‌های کوچکتری تشکیل شده است و شلوغ‌ترین منطقه‌ی اصفهان یعنی ماشاد هم در این ناحیه قرار دارد. زمین‌های کشاورزی حاصلخیز در کنار طبیعت سرسبز و دیدنی، رهنان را به یکی ازتماشایی‌ترین محله‌های شهر تبدیل کرده‌اند.

محله جویباره

بر پایه‌ی تحقیقات تاریخی مستدل، محله‌ی جویباره قدیمی‌ترین محله در تمام استان اصفهان به‌حساب می‌آید که از ابتدا توسط یهودیان پایه‌گذاری شده است. امروزه مسیحیان، یهودیان و مسلمانان پرتعدادی در این منطقه زندگی می‌کنند و این هم‌زیستی دلنشین، تضادها و تفاوت‌های زیبایی را با نگاه اول در ذهن متبادر می‌کند. 

جویباره از محله های معروف اصفهان است و قدیم‌الایام به نعمتی یا نعمت‌الهی معروف بود. بد نیست بدانید که قدمت این محله به زمان هخامنشیان می‌رسد.

محله ولدان

ولدان را از یک واژه‌ی عربی گرفته‌اند که به اعتقاد برخی کارشناسان، به معنای دشت‌های پر از گل رز است. 

گسترش شهرسازی و ساخت‌وسازهای بی‌رویه، آثار تاریخی این محله را از میان برداشته و امروزه دیگر اطلاع چندانی از آن‌ها در دست نیست. 

ولدان از محله های معروف اصفهان است و یکی از خوشنام‌ترین محله‌های پرورش گل در تمام کشور به شمار می‌رود.

محله جلفا

با روی کار آمدن سلسله‌ی صفویان در ایران، محله جلفا هم در اصفهان ساخته شد. به عبارت دیگر شاه‌عباس صفوی دستور داد تا مسلمانان و غیرمسلمانان را از هم جدا کنند و برای این منظور، طی سال‌های ۱۶۰۴ تا ۱۶۵۰ میلادی، ارمنی‌های ایران را به شهر اصفهان و محله جلفا فرستاد. 

ارمنی‌هایی که حالا به اصفهان مهاجرت کرده‌بودند. برای زنده‌نگه داشتن یاد و خاطرات محل زندگی قدیمی خود{جلفا نو}، این منظقه را جلفا نامیدند. 

جلفا را می‌توان جزو اندک محله ‌های معروف اصفهان حساب کرد که هنوز هم بافت قدیمی خود را حفظ کرده است. پیاده‌روی در این محله، تاریخ کهن اصفهان را مقابل چشمان‌تان قرار می‌دهد و تماشای این‌همه زیبایی حسابی حال‌تان را جا خواهدآورد.

لنبان

این محله قدیمی که در اطراف شهر اصفهان قرار دارد، بارها در طول تاریخ دچار تغییر نام شده‌است. به‌این ترتیب که قبل از انقلاب نام آن شاهپور بود و با پیروزی انقلاب نامش را به مصدق تغییر دادند. اما نهایتاً به‌این خاطر که شهید بهشتی در این محله سکونت داشت، عنوان خیابان شهید بهشتی را برایش برگزیدند.

از مهم‌ترین شاخصه‌های این منطقه -که یکی از محله های معروف اصفهان هم به‌حساب می‌آید- درختان قدیمی و سرسبز آن است. نکته این‌که از قدیم‌الایام عزاداری‌های گسترده‌‌ی ماه محرم در این محله برگزار می‌شود.

محله لادان

لادان یا کارلادان در سال 1362 از خمینی‌شهر اصفهان منفک شد و پس از آن یکی از محله های معروف اصفهان به‌حساب می‌آید. کارلادان در گویش محلی به معنی مکانی‌ست که در آن منارجنبان‌های زیادی وجود دارد.

 منارجنبان مشهور اصفهان و  آرامگاه عمو عبدالله کارلادانی در محله لادان اصفهان واقع شده‌اند.

محله کنگاز

تا قبل از یورش وحشیانه‌ی مغول‌ها به ایران، محله‌ی کنگاز رونق زیادی داشت و یکی از محله های معروف اصفهان بود. تا آنجاکه به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مناطق شش‌گانه اصفهان {معروف به جی} به‌حساب می‌آمد. 

قدمت کنگاز به دوران قبل از اسلام برمی‌گردد ولی با گذشت زمان و توسعه شهری اصفهان، آرام آرام به حاشیه رفت و حالا دیگر قسمتی از اطراف شهر اصفهان شمرده می‌شود. برج کبوتر از مهم‌ترین آثار باستانی این محله است.

بد نیست بدانید قبلاً مسجدی با ۶۰۰ سال قدمت در کنگاز وجود داشت که متاسفانه در ساخت‌وسازهای توسعه اصفهان از میان رفت. درهرحال کاوشگران با حفاری‌ فضای اطراف این مسجد، دو کتیبه تاریخی را کشف کردند که قدمت‌شان به سال ۹۰۰ و ۱۰۱۰ هجری می‌رسید؛ وجود این مسجد تاریخی با چنین قدمتی، علاقه حاکمان آن دوران را به این محله ثابت می‌کند.

محله طوقچی

در ادامه‌ی ‌بررسی محله های معروف اصفهان به محله طوقچی می‌رسیم. وَجهِ تَسمیه این محله از پرنده‌ای به‌نام طوقی وام گرفته شده است؛ طوقی پرنده‌ای‌ زیباست که به گردن سبز خود می‌بالد، محله طوقچی هم با طبیعت سرسبز و دروازه‌های قدیمی‌اش، به‌مانند یک طوقی در ورودی شهر خودنمایی می‌‌کرد.

 بهتر است بدانید که قبرستان یهودیان طوقچی پس از قبرستان تخت فولاد، معروف‌ترین قبرستان‌ اصفهان به‌شمار می‌رود که حتی قبل از به‌قدرت رسیدن سلسله‌ی صفویان وجود داشته است.

محله خواجو

درست مانند بسیاری از محله های معروف اصفهان ، محله‌ی خواجو هم در زمان حکومت صفویان ساخته شده‌است. محله خواجو یا به عباتی همان خیابان خواجو را صفویان از سال ۱۲۱۶ تا سال ۱۲۲۰ قمری طراحی کردند. سپس در مدتی حدود ۵ سال، معماران آن زمان دست به‌کار شدند و با احداث ساختمان-باغ‌هایی مانند فتح‌آباد، امین‌آباد و نگارستان (از عمارت‌های معروف اصفهان) رونق بیشتری به این محل بخشیدند.

 خیابان معروف چهارباغ که قدیمی‌ترین خیابان اصفهان به‌حساب می‌آید، در این محله تاریخی اصفهان قرار دارد.

محله عباس‌آباد 

این محله‌ی تاریخی به ساکنین تبریزی‌ و درختان سرسبز و بلندقامت معروف است. در این منطقه به‌راحتی می‌توانید مغازه‌های کوچک و خانه‌های قدیمی اصفهان را مشاهده کنید. ناگفته نماند که تبریزی‌های ساکن این نقطه به احترام شاه‌عباس صفوی، نام عباس‌آباد را برای محله خود برگزیدند.

کلام آخر

اصفهان مدت‌ها قبل به‌عنوان پایتخت صفویان انتخاب شد و اکثر آثار تاریخی ومحله‌های سنتی‌اش به این دوره مربوط می‌شوند. کمتر مکان دیگری در جهان وجود دارد که بتوانید سال‌ها تاریخ و فرهنگ را در کوچه و پسکوچه‌هایش تحسین کنید. 

با پیاده‌روی در محله‌های اصفهان، احساس می‌کنید که صفحات کتاب تاریخ شما زنده می‌شود و روح‌تان را محو کاوش در تاریخ صفویان می‌کند. در یک کلام، دوست داشتن اصفهان آسان است!