قنات ابراهیم آباد اراک؛ قنات منحصر به فرد جهان

هزار بار هم که بگویند هنر نزد ایرانیان است و بس، کم گفته‌اند! فکرش را بکنید در جهانی که مردم برای قلمرو و پول می‌جنگیدند، در ایران مردانی با هنر معماری و محاسبات ریاضی آب را از دل زمین بیرون می‌کشیدند و آب‌راهه یا قنات‌هایی مثل قنات ابراهیم آباد درست می‌کردند.

قنات‌ها شگفتی محصور کننده‌ای هستند که هنوز هم گاهی به این فکر می‌کنیم، چطور با امکانات محدود گذشته چنین هنری داشته‌ایم؟ حالا این‌ها را گفتم تا بگویم کوله‌‌های خود را آماده کنید، لباس‌های خنک خود را بردارید که قرار است به یکی از جذاب‌ترین جاهای دیدنی استان مرکزی یعنی قنات ابراهیم آباد واقع در اراک سفر کنیم.

حالا آماده‌اید سفر هیجان‌انگیز خود را به اولین اثر تاریخی استان مرکزی که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده شروع کنیم؟ با من و مجله علی‌بابا همراه باشید.

قنات ابراهیم آباد کجاست؟

اگر لیستی از جاهای دیدنی استان مرکزی دارید و قنات ابراهیم آباد را به آن اضافه کرده‌اید، برای دیدن آن باید به جاهای دیدنی اراک سر بزنید. در ۳۰ کیلومتری شمال شرقی این شهر، جاده اراک به قم قرار دارد. در بین راه تابلویی می‌بینید که به روستای ابراهیم آباد اشاره می‌کند. وارد جاده شوید تا به روستای ابراهیم آباد، محل قنات ابراهیم آباد برسید.

عکس از: سایت Irna

لوکیشن قنات ابراهیم آباد روی گوگل مپ

تاریخچه قنات ابراهیم آباد

اولین مشکلی که در مناطق گرم و خشک به وجود می‌آید، کمبود آب است. اما نبوغ و مدیریت ایرانی‌ها در این زمینه حیرت‌انگیز است. آن‌ها با حفر قنات‌ها، سفره‌های آب زیر زمینی را به سطح هدایت کردند. قنات ابراهیم آباد یکی از این شگفتی‌ها به حساب می‌آید. این قنات که یکی از دیدنی های اراک است، برای مصرف کشاورزی و مصرف آب روزانه حفر شد.

عکس از: سایت Google Maps

قنات ابراهیم آباد، جزو اولین قنات‌هایی است که در کل ایران ایجاد شده. زمانی که جز تپه، سنگ و ساروج چیزی نبود، مردم محلی برای ایجاد آبادانی، به دل کوه هفتاد قله زدند و یکی از پیچیده‌ترین قنات‌های ایران را درست کردند. تنها قنات مخروطی که تا به حال در جهان درست شده است! هنوز نمی‌دانیم چه‌کسانی برای اولین بار اینجا اولین چاه را کندند، اما بدون تردید هدفشان ایجاد محلی برای زندگی بوده است.

عکس از: سایت Irna

مردمانی که در دوره اشکانی و پیش‌تر زندگی‌ کرده‌اند. قطعا داستان‌های هیجان‌انگیز زیادی در مسیر ساخت و استفاده از قنات ابراهیم آباد وجود داشته‌ است. اما راویان و داستان‌گویان آن صدها سال است که در گورهای خود آرمیده‌اند. حالا ما روستای سرسبز و خرم ابراهیم‌ آباد را داریم و آن را می‌بینیم. بیش از ۹۶ هکتار از زمین‌های این منطقه با آب این قنات آبیاری می‌شود. علاوه براین، تمام مردم روستا هم از همین آب برای زندگی استفاده می‌کنند.

عکس از: سایت Google Maps

قنات ابراهیم آباد شاخه‌ها و انشعابات زیادی دارد. چیزی حدود ۳۰۰ حلقه چاه، آبشان از این قنات تامین می‌شود. گاهی مردم برای تمیز کردن چاه‌ها به داخل آن می‌روند و داخلش را تمیز می‌کنند تا چیزی جریان آب را کثیف نکند یا جلوی آن را نگیرد. از سال ۱۳۹۵ مردم سخت مشغول تمیز کردن چاه‌ها هستند.

اما مشکل اصلی ترسناک بودن و خطرناک بودن قنات اصلی است که بیشتر از ۱۰۰ زرع یا ۱۱۴ متر ارتفاع دارد. شکل آن هم به صورت مخروطی است. ۶۰ سال پیش یکی از اهالی روستا که وارد به کار چاه بود، وارد آن شد اما توصیفش جز تاریکی، صدای ریزش ترسناک آب نبود. از این رو مردم جرات وارد شدن به آن را ندارند.

عکس از: سایت Irna

در حال حاضر روستا پذیرای گردشگران است و به طور کلی وضعیت خوبی دارد. اما مشکل آن کم‌آبی و خشک‌سالی اخیر ایران است که با مدیریت آب و بارندگی‌های این یکی دو سال گذشته، چاه‌ها بهتر شده‌اند و قنات اصلی در وضعیت بهتری قرار گرفته است.

این قنات به نام قنات یا آب‌انبار حاج رضا قلی هم شناخته می‌شود. سال ساخت قنات ابراهیم آباد به قرن ۶ و  ۷ هجری قمری می‌رسد و دست کم ۹۰۰ سال از ساخت آن می‌گذرد. معماری داخلی، عمق ۱۱۴ متری و جذابیت آبی که هزار سال است در جریان است، سبب شده تا گردشگران بخواهند بیشتر در مورد این قنات بدانند.

عکس از: سایت Google Maps

مادرچاه این قنات، ارتفاعات هفتاد قله است و به دو رشته شرقی و غربی تقسیم می‌شود. طول آبراهه ۱۱ کیلومتر است و با یک شیب ملایم به مظهر می‌رسد. قنات ابراهیم آباد یک رشته اصلی و دو رشته فرعی دارد. شاخه اصلیش ۳۱۱ چاه یا میله دارد و هر کدام از شاخه‌های فرعیش هم به ترتیب ۱۵ و ۲۲ حلقه چاه دارند.

شگفتی قنات ابراهیم آباد در جهان سر و صدای زیادی به پا کرده تا جایی که در میراث جهانی یونسکو سال ۲۰۱۶ به همراه ۱۰ قنات دیگر، در فهرست میراث جهانی قرار گرفت و در سال ۱۳۸۵ هم آن را در فهرست آثار ملی ایران ثبت کردند.

اسم قنات ابراهیم آباد از کجا آمده است؟

چرا به این قنات ابراهیم آباد می‌گویند؟ اسم این قنات مربوط به روستایی است که در آن قرار گرفته و با همین اسم هم در میراث یونسکو و آثار ملی ایران ثبت شده است.

معماری قنات ابراهیم آباد

یکی از جذاب‌ترین موارد در مورد قنات ابراهیم آباد، معماری شگفت‌انگیزش است که در سراسر جهان بی‌نظیر است. اگر سری به اراک زدید و دلتان خواست بیشتر با جاهای دیدنی اراک آشنا شوید، حتما این قنات و معماری جالب آن را ببینید.

عکس از: سایت Google Maps

۶۰ سال پیش که اولین توصیفات را از داخل قنات شنیدیم، متوجه شدیم سرچشمه آن دارای شکلی مخروطی است و هرچه پایین‌تر برویم دهانه آن بزرگ‌تر می‌شود. دیواره‌های آن آبریزی بوده و با سنگ‌چینی درست شده است. با ملات هم بین آن را پر کرده‌اند.

ساختمان سازه آب‌انبار هم یک ورودی، یک راه‌پله به سمت بخشی به اسم پاشیر، یک مخزن و دو بادگیر دارد. این بخش را سال ۱۳۰۰، یعنی اواخر دوره قاجار برای قنات ابراهیم آباد ساخته‌اند و از مصالحی مثل سنگ، آجر، گل، آهک، گچ و ساروج برای درست کردنش استفاده کردند.

عکس از: سایت Google Maps

قنات ابراهیم آباد دارای دو بافت مارنی و کنگلو است و با شیب ملایمی از سرچشمه آن پایین می‌آید. این قنات یک شاخه اصلی و دو شاخه فرعی دارد. مردم محلی به یکی از شاخه‌های فرعی «رونا» و به دیگری «قوشد» می‌گویند.

سرچشمه چاه از محله‌ای به نام سرزا (Sere-za) قرار گرفته است. این منطقه حفاظت شده و از کوه هفتاد قله و در محله پشت قبرستان شروع می‌شود و تا وسط روستای ابراهیم آباد آماده است. طول کلی قنات ۱۱ کیلومتر است.

ویژگی اصلی قنات ابراهیم آباد

فکرش را بکنید، از دوران اشکانی تا به الان، قنات ابراهیم آباد، به عنوان یکی از جاهای دیدنی استان مرکزی بدون کوچک‌ترین مشکلی کار می‌کند. هنر معماری مردم گذشته ایران آنقدر ارزنده و ارزشمند بوده که امروز هم ما از آن برای زندگی و تفریح استفاده می‌کنیم.

عکس از: سایت Google Maps

مخروطی بودن قنات ابراهیم آباد آنقدر جالب توجه است که در سراسر جهان چیزی مثل آن را نمی‌توانید پیدا کنید. شبیه یک آتشفشان که از بالا دهانه تنگ و پایین می‌رود گشاد می‌شود و به جای آتش و گدازه، آب خنک و پاکیزه زندگی‌‌بخش به مردم ابراهیم آباد هدیه می‌دهد.

مسیر دسترسی به قنات ابراهیم آباد

اگر می‌خواهید سری به آبراه ابراهیم آباد بزنید، باید اول به استان مرکزی و سپس به شهرستان اراک سفر کنید. از جاده اراک به قم می‌توانید به آنجا بروید. در مسیر از هتل باغ امیرکبیر، روستاهای ملک آباد، شهوه، قلعه‌نو و شهسواران عبور می‌کنید و سپس به روستای ابراهیم آباد می‌رسید. با ماشین شخصی تنها ۳۰ دقیقه در راه خواهید بود و اگر ترافیک باشد در عرض ۳۸ الی ۵۰ دقیقه از اراک به آنجا خواهید رسید.

عکس از: سایت Google Maps

شهر اراک فرودگاه و ایستگاه راه‌آهن دارد و از بیشتر شهرهای بزرگ می‌توانید با قطار یا هواپیما خود را به اراک برسانید.

مسیرهای ایستگاه راه‌آهن اراک شامل اراک به تهران، اراک به مشهد، اراک به قم، اراک به اهواز، اراک به ملایر، اراک به سمنان و اراک به شاهرود است و از ایستگاه راه آهن تا خود روستای ابراهیم آباد تنها ۴۲ کیلومتر راه است و در صورت نبود ترافیک در ۵۰ دقیقه به آنجا می‌رسید. در صورت ترافیک ممکن است تا ۱ ساعت الی ۱ ساعت و ۳۰ دقیقه در راه باشید.

عکس از: سایت Google Maps

آدرس ایستگاه راه آهن اراک: اراک، خیابان شهید شیرودی، خیابان چهار سرباز، میدان راه آهن.

ساعات و زمان کاری ایستگاه راه آهن اراک: روزهای شنبه الی چهارشنبه از ساعت ۷ صبح الی ۱۴:۳۰ روزهای پنجشنبه از ساعت ۷ صبح الی ۱۳:۳۰

فرودگاه اراک جزو فرودگاه‌های خوب استان مرکزی است و می‌توانید به کمک آن هم به اراک بروید و در کنار بازدید از جاهای دیدنی اراک، قنات ابراهیم آباد را هم ببینید. فرودگاه اراک ۳ پرواز در هفته، در مسیر اراک به مشهد و بالعکس روزهای شنبه وسه‌شنبه و همچنین اراک به عسلویه و بالعکس روز یکشنبه دارد.

فرودگاه اراک از روستای قنات ابراهیم آباد زیاد دور نیست. ۴۰ کیلومتر فاصله دارد و می‌توانید از فرودگاه تا روستا را با ماشین با ۳۵ الی ۵۵ دقیقه به آنجا برسید.

آدرس فرودگاه اراک: استان مرکزی، اراک، بزرگراه شهیدان برادران رجائی

عکس از: سایت Google Maps

اگر از تهران بخواهید به اراک و سپس به روستای قنات ابراهیم آباد بروید، می‌توانید مسیر زمینی را انتخاب کنید. برای شروع مسیر از تهران وارد بزرگراه کاظمی شوید و مستقیم به تا قم می‌رانید. بعد از آن هم از قم وارد جاده طرلاب می‌شوید. سپس وارد اراک شوید. از جاده خدمات کشاورزی پارسیان برانید و وارد مسیر جاده ابراهیم آباد به صالح آباد بروید. در دومین سه راهی به سمت چپ بپیچید تا وارد روستای ابراهیم آباد شوید و از قنات تاریخی و زیبای آن دیدن کنید.

بهترین زمان بازدید از قنات ابراهیم آباد

اگر به فکر بازدید از جاهای دیدنی استان مرکزی و به خصوص شهر اراک هستید، به خاطر گرمای زیاد، دور تابستان را خط بکشید. برای بازدید از اراک و به خصوص قنات ابراهیم آباد، بهترین زمان اوایل بهار مثل فروردین و اواخر تابستان یعنی ماه شهریور است.

عکس از: سایت Google Maps

هوا در این زمان در بهترین حالت خود است. طبیعت محصورکننده و دلکش منطقه، آب خنک قنات و جریان زندگی مردم روستا، زیباترین خاطرات شما در ابراهیم آباد را رقم می‌زند.

امکانات رفاهی قنات ابراهیم آباد

روستای قنات ابراهیم آباد روستایی آباد و سرسبز و دوست داشتنی است. برای امکانات رفاهی نمی‌توانم قول فروشگاه و هایپرمارکت بزرگ و سرویس بهداشتی‌های بزرگ و مجهز را بدهم اما بوفه برای خرید خوراکی، سرویس بهداشتی تمیز و مسجد وجود دارد.

جاهای دیدنی نزدیک به قنات ابراهیم آباد

شاید بد نباشد بعد از دید و بازدید از قنات ابراهیم آباد، سری به جاهای دیدنی نزدیک‌تر آن اطراف هم بزنید. من چند جای دیدنی خوب برایتان دارم که مطمئنم حسابی مثل قنات دلتان را می‌برد.

عکس از: سایت Google Maps

– طبیعت روستای ابراهیم آباد

ابراهیم‌ آباد روستایی است که قنات ابراهیم آباد در آن قرار گرفته است. به لطف وجود این قنات، طبیعت زیبایی در روستا وجود دارد. تا چشم کار می‌کند درختان سرسبز، جریب‌به‌جریب زمین‌های کشاورزی و باغ‌های میوه است. تا قنات که آمدید، از طبیعت خوش آب‌وهوای آنجا لذت ببرید و دمی با مردم محلی گپ بزنید.

عکس از: سایت Google Maps

مردم مهمان‌نواز و مهربان منطقه میزبان شما هستند و می‌توانید از داستان‌ها، خاطرات و حرف‌های شیرین و محلی‌شان حسابی لذت ببرید.

– منطقه گردشگری گردو

دوست دارید یک گشت در دره‌های گردو نزدیک قنات ابراهیم آباد داشته باشید؟ ۱۰۰ هکتار دره گردو در یکی از جذاب‌ترین مکان‌های اراک قرار گرفته است. تنوع طبیع این منطقه بسیار زیبا است و می‌توانید حسابی از آن لذت ببرید.

عکس از: سایت Google Maps

این دره آبشاری زیبا، پل و ارتفاعات، تنوع گیاهی، رودخانه و… جزو زیباترین جاهای دیدنی این منطقه است و می‌توانید از دیدن آن لذت ببرید.

– اراک و دیدنی‌های آن

جاهای دیدنی اراک و استان مرکزی تنها به قنات ابراهیم آباد ختم نمی‌شود. کلی جاهای دیدنی جالب توجه و زیبا برای بازدید وجود دارد و می‌توانید تعطیلات خاطره‌انگیزه‌ای برای خود و خانواده‌تان به ارمغان بیاورید.

توصیه‌هایی برای بازدید از قنات ابراهیم آباد

اگر می‌خواهید سری به قنات ابراهیم آباد بزنید، اولین کاری که می‌کنید، حتما لباس و کفش مناسب بپوشید. بعد پول نقد به همراه داشته باشید. کوله پشتی بردارید و مدارک شناسایی هم همراه داشته باشید. خوبی این قنات این است که ۲۴ ساعته باز است.

حتی روزهای تعطیل هم اینجا باز است و می‌توانید هر زمان که دوست دارید برای سفر خود برنامه‌ریزی کنید و سری به این قنات بزنید. راستی ورودی این قنات رایگان است و هیچ بلیطی لازم نیست خریداری یا پولی پرداخت کنید. امیدوارم سفر خوبی داشته باشید و حسابی از آن لذت ببرید.