اروند رود؛ رودخانه‌ای به بلندای تاریخ!

آب‌های اروند رود مسافت زیادی را از بلندی‌های سرزمین قفقاز طی می‌کند تا به کارون در ایران برسد و رودخانه معروف اروند را به وجود آورد. تقریبا می‌توان گفت درصد زیادی از آب اروند رود از رودخانه‌های ایران و کوه‌های زاگرس ایران تامین می‌شود. در واقع اروندرود با آب‌هایی که از ایران سرچشمه می‌گیرند اروند رود شده و به یکی از جاهای دیدنی خوزستان تبدیل شده است!

این رودخانه در گوگل مپ (نقشه)، نشنال جئوگرافیک و خیلی از منابع دیگر با نام شط العرب ثبت شده است. با ادعای مالکیت عراق و از طرفی عثمانی‌ها، دعوای زیادی در طول تاریخ سر این رودخانه بود!

بعد از کلی دعوا سر مالکیت این رود مهم، نهایتا در تاریخ ۱۵ اسفند سال ۱۳۵۳ طی معاهده ۱۹۷۵ الجزایر، ژرف گاه اروندرود (یعنی عمیق‌ترین نقطه رود) را به‌عنوان خط مرزی میان دو کشور ایران و عراق تعیین کردند. اگر شما هم مثل کنجکاو شدید تا درباره اروند رود بیشتر بدانید، در ادامه این مطلب با مجله گردشگری راستین گشت همراه باشید تا همه چیز را برایتان تعریف کنیم.

مشخصات اروند رود

اروند رود یکی از رودهای بزرگ و مهم ایران و از جاهای دیدنی خوزستان است. در طول تاریخ دعوای زیادی سر مالکیت این رود وجود داشته است. با وجود اینکه مقدار زیادی از آب این رودخانه از ایران تامین می‌شود؛ اما کشورهای عراق و ترکیه ادعای مالکیت اروند رود را  داشتند.

به طور دقیق مشخص نیست که این رود چه زمانی به وجود آمده است؛ اما قدمت آن به قبل از دوره عثمانی می‌رسد. حتی در شاهنامه و اوستا هم چند بار از اروند رود نام برده شده است. طول رودخانه اروند از قرنه عراق تا ریزشگاه اروند که بین شهر فاو در عراق و شهر اروندکنار است حدود ۱۹۰ کیلومتر می‌شود.

عکس از: سایت Google Maps

این رود دائمی است و به دلیل عمقی که دارد، یکی از مسیرهای آبی تجاری مهم است و برای کشتی‌رانی استفاده می‌شود. بندرهای مهمی هم در کنار این رود ایجاد شده است که موجب رونق تجاری شهرهای خرمشهر، آبادان، خسروآباد، فاو و بصره شده است.

عرض اروندرود تقریبا بین ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ متر و عمق آن بین ۹ تا ۱۵ متر است که در زمان جذر و مد تغییر می‌کند و گاهی تا ۲۵ متر هم می‌رسد. نخلستان و نیزارهای کنار رودخانه از جذابیت‌های اروند هستند و منظره‌ای زیبا و چشم‌نوازی را برای عکاسی ایجاد کرده‌اند.

عکس از: سایت Google Maps

نام این رودخانه معنی‌های مختلفی دارد. بعضی‌ها می‌گویند اروند به معنی تیز و تند است و لقب رودخانه وحشی به آن داده‌اند. به همین دلیل شنا کردن در رودخانه توصیه نمی‌شود؛ چون بیشتر به‌منظور فعالیت‌های تجاری از این مسیر استفاده می‌شود.

معنی دیگری که به این رود داده‌اند آب رونده است. در گذشته این رود با نام‌های «اورنگ» و «آرنگ» شناخته می‌شد و در اوستا هم با این اسم آمده است. اما در خیلی از اسناد دنیا به این رود شط العرب می‌گویند. می‌گویند که در دوره پهلوی اسم این رودخانه به اروندرود تغییر پیدا کرد و تا به امروز با همین اسم شناخته می‌شود.

اروند رود کجاست؟

رود اروند در استان خوزستان و مرز ایران و عراق قرار دارد و حاصل به هم پیوستن رودهای زیر است:

•  کارون
• کرخه
• زاب بزرگ
• زاب کوچک
• دیاله
•  بکور
•  سیروان
•  الوند
•  دجله و فرات

عکس از: سایت Google Maps

به‌جز دجله و فرات، سایر رودها از ایران سرچشمه می‌گیرند. در واقع بیشتر آب این رودخانه از ایران تامین می‌شود.

رود دجله از کوه‌های قفقاز در ارمنستان و دامنه‌های جنوبی رشته‌کوه توروس ترکیه سرچشمه می‌گیرد، از عراق عبور می‌کند و به رودخانه کارون در ایران می‌پیوندد. رود فرات هم از کوهستان‌های آناتولی ترکیه سرچشمه می‌گیرد و پس از عبور از کشورهای سوریه و عراق، در شهر قرنه، در ۳۷۵ کیلومتری جنوب بغداد با دجله یکی می‌شود. به همین دلیل است که از گذشته‌های دور بین ایران، عراق و ترکیه سر مالکیت اروند رود جنگ بود!

در نهایت آب اروند رود به خلیج فارس می‌ریزد.

بهترین مسیر دسترسی به اروند رود

برای رسیدن به اروندرود و تماشای زیبایی بی‌نظیر آن باید به استان خوزستان بروید. استان خوزستان از مقاصد سرسبز و بسیار زیبای ایران است که جاذبه‌های طبیعی و تاریخی منحصربه‌فردی را در قلب خود جا داده است. خوزستان یکی از قدیمی‌ترین مناطق مسکونی فلات ایران محسوب می‌شود و قدمت آن به قبل از هزاره سوم پیش از تولد مسیح و شکل‌گیری تمدن ایلام می‌رسد.

عکس از: سایت Google Maps

به همین دلیل جاهای دیدنی خوزستان از لحاظ تاریخی اهمیت زیادی دارند. به طور مثال چغازنبیل و سازه‌های آبی شوشتر از جمله جاذبه‌های گردشگری خوزستان هستند که در فهرست آثار جهانی یونسکو ثبت شده‌اند.

بهترین راه‌های دسترسی به اروندرود از شهرهای آبادان و اهواز در استان خوزستان و از شهر تهران به ترتیب زیر هستند:

فاصله آبادان تا اروند رود

فاصله آبادان تا اروند رود با توجه به اینکه از کجای شهر آبادان برای بازدید از اروندرود می‌روید و کدام وسیله نقلیه را انتخاب می‌کنید متفاوت است. فاصله آبادان تا اروند رود کمتر از ۸ کیلومتر و حدود ۱۳ دقیقه است. از آبادان تا اروندکنار هم حدود ۴۵ دقیقه تا ۱ ساعت راه است.

عکس از: سایت Google Maps

فاصله اهواز تا اروند رود

بهترین جایی که برای بازدید از اروند رود می‌توانید انتخاب کنید، منطقه آزاد اروند است. فاصله اهواز تا اروند رود در منطقه آزاد اروند با خودرو حدود ۱۲۴ کیلومتر و معادل با ۱ ساعت و نیم راه است. از اهواز تا اروند کنار هم تقریبا ۱۶۰ کیلومتر و حدود ۲ ساعت راه است.

عکس از: سایت Google Maps

فاصله تهران تا اروند رود

مدت زمان پرواز از تهران تا آبادان یک ساعت و پانزده دقیقه است. از آبادان تا اروند رود هم حدودا کمتر از ۱۵ دقیقه با خودرو راه است. اگر می‌خواهید با قطار به خوزستان بروید باید بلیط قطار خرمشهر را تهیه کنید. فاصله تهران تا خرمشهر با قطار تقریبا هفده ساعت و نیم است.

بهترین زمان بازدید از اروند رود

از نظر شرایط آب‌وهوایی بهترین زمان بازدید از اروند رود، اواسط فصل پاییز و فصل زمستان است. در فصل زمستان هوا معتدل و دلچسب است و خبری از گرمای شدید و شرجی هوا نیست. فصل بهار هم می‌تواند زمان خوبی برای بازدید از اروندرود باشد.

عکس از: سایت Google Maps

در فصل بهار گرمای هوا خیلی آزاردهنده نیست و میزان آب رودخانه بیشتر می‌شود. افرادی که از شلوغی فراری هستند بهتر است که نوروز را برای سفر انتخاب نکنند؛ چون در تعطیلات نوروز اروند خیلی شلوغ می‌شود.

پوشش گیاهی و جانوری اروند رود

اطراف اروندرود پوشیده از «نی» و «چولان» است. «چولان» به بوته‌های بلندی می‌گویند که در کنار این رود رشد می‌کند. پوشش گیاهی و نیزار اروند رود با ترکیب رنگ آبی آسمان که روی آب رودخانه منعکس شده منظره‌ای بی‌نظیر و فراموش‌نشدنی را به وجود آورده‌اند.

عکس از: سایت Google Maps

ارتفاع چولان‌ها و نیزارها از یک متر و نیم تا ۴ متر می‌رسد و مثل فیلم‌ها می‌توانید خودتان را لابه‌لای آن‌ها پنهان کنید! نخلستان یکی از جذابیت‌های بی‌نظیر کنار رودخانه اروند است. این نخلستان وسعت زیادی دارد و درختان نخل آن با رودهای مصنوعی که به اروند می‌رسند آبیاری می‌شوند.

عکس از: سایت Google Maps

اروند رود منزل پرندگان مهاجر سیبری در فصل زمستان است و می‌توانید گونه‌های مختلفی از پرندگان را در اطراف آن ببینید. انواع اردک‌ها و غازها، و پرندگانی از قبیل سرسفید تاج‌دار، سرسیاه، دم دراز، بلوطی، ارده‌ای، ابروسفید، خوتکا، گیلار، فیلوش و گونه‌های دیگر در اروند رود پیدا می‌شوند.

جاهای دیدنی اطراف اروند رود

منطقه آزاد اروند

اگر به منطقه آزاد اروند سفر کردید، خرید و گشت‌وگذار در این منطقه گردشگری را از دست ندهید. منطقه آزاد اروند در شمال غرب خلیج فارس و استان خوزستان قرار دارد و شهرهای آبادان، خرمشهر، مینو شهر یا همان جزیره مینو را شامل می‌شود. این منطقه در محل تلاقی رودخانه کارون و اروند است و با کشورهای عراق و کویت مرز مشترک دارد. منطقه آزاد اروند بزرگ‌ترین منطقه آزاد تجاری و صنعتی ایران است و از نظر اقتصادی اهمیت زیادی برای مردم خوزستان دارد.

جزیره مینو قطب گردشگری منطقه آزاد اروند محسوب می‌شود. علاوه بر جاذبه‌های تاریخی، جاذبه‌های طبیعی زیبایی را می‌توانید در اینجا ببینید. مینو شهری کوچک و سرسبز است که دو شاخه از اروندرود آن را در بر گرفته است.

این جزیره ۵ رود بزرگ دارد که سه تای آن‌ها از رود اروند و دوتای دیگر از رود جرف سرچشمه می‌گیرند. مجموعه تفریحی رویای مادر، مضیف حاج عبداله و مضیف دیراوی از جاهای دیدنی منطقه آزاد اروند هستند که توصیه می‌کنیم در سفر به خوزستان ببینید.

بازارچه مرزی اروندکنار

فرقی نمی‌کند به کجا سفر کنیم، خرید همیشه بخش جدانشدنی از تفریحات سفر محسوب می‌شود. اگر عاشق خرید و گشتن توی بازارها و مراکز خرید هستید، باید بدانید که در اروندکنار خرید خوبی می‌توانید انجام بدهید.

عکس از: سایت Yjc

بازارچه مرزی اروندکنار مکان خوبی برای خرید است و هرچه بخواهید در آن پیدا می‌کنید. اجناس این بازارچه به دلیل کیفیت خوب و قیمت مناسب بسیار پرطرف‌دار هستند و حتی خیلی از گردشگرها باهدف خرید سفر می‌کنند.

قصر فیلیه

یکی از جاذبه‌های گردشگری خوزستان در خرمشهر قصر فیلیه است. این بنای تاریخی متعلق به حاکم خوزستان شیخ خزعل الکعبی بود و قدمت آن به سال ۱۹۱۷ یعنی دوره قاجار مربوط می‌شود. شیخ خزعل به نصرت الملک، معزالسلطنه ملقب بود.

عکس از: سایت Wikimedia

قصر فیلیه یکی از زیباترین بناهای دوره قاجار بود و مردم در آن دوره برای تفریح به تماشای این قصر می‌رفتند. این بنای تاریخی در سال ۱۳۷۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید؛ اما متاسفانه در سال ۱۳۸۹ این اثر تاریخی به دلایل نامعلومی تخریب شد! این اتفاق در حالی افتاد که از دو سال قبل بنا توسط میراث فرهنگی آبادان در دست مرمت بود!

تالاب ناصری

تالاب ناصری (تالاب نیشکر) از جاهای دیدنی خوزستان است که در شمال خرمشهر قرار دارد. این تالاب از مقاصد طبیعت‌گردی خوزستان محسوب می‌شود و محلی عالی برای تماشای طبیعت بکر و منحصربه‌فرد است. وسعت تالاب نیشکر ۹ هزار و ۶۰۰ هکتار است و محل زندگی گونه‌های مختلف پرندگان است.

عکس از: سایت Google Maps

در فصل زمستان پرندگان مهاجر از سیبری به تالاب ناصری سفر می‌کنند و زمستان را در اینجا سپری می‌کنند. گونه‌‌های مهاجر پرندگانی مثل انواع اردک‌‌های سر حنایی، کله سبز، نوک پهن، سرسفید تاج‌دار، سرسیاه، دم دراز، بلوطی، ارده‌ای، ابروسفید، خوتکا، گیلار، فیلوش، غاز پیشانی سفید، غاز خاکستری و غاز پارزو را می‌توانید در تالاب ناصری ببینید.

عکس از: سایت Google Maps

امکانات تفریحی اروند رود

همان‌طور که در بالا توضیح دادم، شمال غربی خلیج فارس که شامل شهرهای آبادان، خرمشهر و مینو شهر (جزیره مینو) است منطقه آزاد اروند محسوب می‌شود. این منطقه که در محل تلاقی دو رودخانه اروند و کارون واقع شده است به جز اینکه از لحاظ صنعتی و تجاری اهمیت زیادی دارد، تبدیل به قطب گردشگری منطقه هم شده است.

استان خوزستان جاهای تاریخی و طبیعی فوق‌العاده زیبایی دارد به همین دلیل توصیه می‌کنم حتما برنامه‌ای برای سفر به خوزستان بچینید. شهرهای خوزستان که در کنار اروند رود قرار دارند مقاصدی عالی برای گردشگری هستند.

به طور مثال جزیره مینو که با آب‌های رودخانه اروند محصور است، در کنار وجود جاذبه‌های طبیعی و همچنین میراث فرهنگی غنی از جمله اماکن مذهبی، موزه‌ها، صنایع دستی، بازارها و مضیف‌ها و خانه‌های روستایی تبدیل به یکی از مناطق گردشگری شده است.

عکس از: سایت Google Maps

تفریحات اروند رود عبارت‌اند از:

• مراکز خرید و بازارهای منطقه آزاد اروند
• صرف غذاهای محلی در انواع کافه و رستوران‌ها
• پارک‌ها و شهربازی
• بازدید از رودخانه‌هایی مثل کارون، بهمنشیر و اروندرود
• دریاچه شهدای بریم
• خانه‌های سنتی و مضیف‌ها (مهمان‌خانه‌ی اعراب)
• باغ طالبی در روستای مقیطه
• ماهیگیری و قایق‌سواری در مجموعه تفریحی رویای مادر
• تفریحات و ورزش‌های آبی در رودخانه اروند صغیر
• روستاهایی مثل روستای معاف خرمشهر، نقشه حیر آبادان، روستای بدریه خرمشهر، روستای قانمیه در جزیره مینو، روستای سادات آبادان، روستای شلحه حاج حسین، روستای صنگور آبادان
• نخلستان‌ها
• یادمان‌های دفاع مقدس

بعضی دیگر از امکانات تفریحی اروند رود به ترتیب زیر هستند:

– پیاده‌روی

پیاده‌روی در کنار اروند رود و تماشای نخلستان‌ها و نیزارهای چشم‌نواز یکی از تفریحات مورد علاقه گردشگران در اروند رود است. در منطقه آزاد اروند پارک‌های مختلفی است که می‌توانید برای پیاده‌روی به آنجا بروید. همچنین، می‌توانید در بازارها و مراکز خرید چرخی بزنید.

عکس از: سایت Google Maps

– عکاسی

اروند رود سوژه‌های زیبایی برای علاقه‌مندان به عکاسی دارد. عکاسی از طلوع و غروب خورشید در کنار اروند رود از تفریحات مورد علاقه گردشگران است. با وجود گونه‌های مختلف پرنده‌های مهاجر می‌توانید عکس‌های فراموش‌نشدنی ثبت کنید. نخلستان‌ها، خانه‌های روستایی سنتی و مضیف‌های خوزستان هم سوژه‌هایی عالی برای عکاسی هستند.

– پیک‌نیک

برای پیک‌نیک کردن بهتر است پارک‌های منطقه آزاد را انتخاب کنید. در پارک‌ها امکانات رفاهی و تفریحی مناسبی برای خانواده‌ها وجود دارد و با خیال راحت می‌توانید نیمی از روز را به استراحت و تفریح در اروند رود بپردازید.

عکس از: سایت Google Maps

امکانات رفاهی اروند رود

اگر به خوزستان و منطقه آزاد اروند سفر کردید نیازی به نگرانی نیست؛ چون اروند منطقه‌ای تجاری و تفریحی محسوب می‌شود و هر چیزی که لازم داشته باشید را می‌توانید از همان جا تهیه کنید.

اقامت در بازدید از اروند رود

برای اقامت در اطراف اروند رود گزینه‌های مختلفی دارید. اگر دوست داشتید شب را در اروند بمانید بهتر است که از قبل هتل یا اقامتگاه خود را رزرو کنید. خصوصا در فصل‌های شلوغ سفر ممکن است به‌ویژه در اقامتگاه‌های بوم‌گردی نتوانید اتاق خالی گیر بیاورید. گزینه دیگر برای اقامت شبانه خانه‌های مردم محلی است که به‌صورت سنتی و بسیار زیبا برای اقامت شبانه گردشگران آماده شده‌اند.

عکس از: سایت Google Maps

کمپینگ و شب‌مانی حوالی اروند رود

برای کمپینگ و شب‌مانی در اطراف اروند رود باید در پارک‌ها و یا مراکز تفریحی که اجازه چادر زدن می‌دهند بمانید. اگرچه که کمپینگ در کنار اروند برای اقامت شبانه توصیه نمی‌شود. اگر دوست دارید شب را در منطقه اروند بمانید اقامتگاه‌های بوم‌گردی انتخابی عالی است. در منطقه اروند انواع هتل و اقامتگاه‌های بوم‌گردی راحت و امن وجود دارد.

عکس از: سایت Google Maps

هتل و اقامتگاه‌های بوم‌گردی اطراف اروند رود

با توجه به اینکه در کدام قسمت اروند می‌خواهید اقامت داشته باشید انواع هتل و اقامتگاه در اطراف اروند رود فراهم است. هتل‌های آبادان، خرمشهر و اروندکنار گزینه‌های مناسب برای اقامت در اطراف اروند رود هستند.

همچنین، اقامتگاه‌های سنتی مختلف و هتل‌آپارتمان‌های زیادی در منطقه آزاد اروند برای اقامت مسافران در دسترس هستند. بهتر است قبل از سفر به اروند رود و استان خوزستان برنامه سفرتان را بریزید تا بدانید در کدام شهرها می‌خواهید بمانید.

عکس از: سایت Google Maps

توصیه‌هایی برای سفر به‌یادماندنی در اروند رود

• خرید از منطقه آزاد اروند را فراموش نکنید.
• غذاهای محلی و سنتی جنوب ایران را حتما امتحان کنید.
• به جز اروند رود حتما از جاهای تاریخی خوزستان هم دیدن کنید.
• اروند رود هم روزها و هم شب‌ها بسیار زیبا است. اگر وقت کافی دارید، این رودخانه را هنگام طلوع و غروب خورشید حتما ببینید.
• اگر در کنار رودخانه‌ها چادر زدید و یا پیک‌نیک کردید، حتما همراه خود کیسه زباله ببرید و زباله‌هایتان را جمع کنید. لطفا به طبیعت آسیب نزنید و در آب رودخانه زباله نریزید.
• برای اقامت شبانه در اطراف اروند رود قبل از سفر هتل یا اقامتگاه خود را رزرو کنید، چون ممکن است اتاق خالی گیرتان نیاید و مجبور شوید مدت زمان زیادی را صرف پیدا کردن اقامتگاه کنید.