مدرسه عباسقلی خان مشهد؛ جا مانده از تاریخ

شاید شما هم مانند بسیاری دیگر، مشهد را با حرم امام رضا(ع)، شاندیز، طرقبه‌ و مکان‌هایی این چنینی به یاد بیاورید. اما بهتر است بدانید مشهد پر است از جاهای دیدنی تاریخی که لذت تماشای‌شان شما را با خود به سال‌ها قبل خواهد برد. مدرسه عباسقلی خان یکی از همان‌هاست. برای آشنایی بیشتر با این مکان تاریخی با ما در مجله راستین گشت همراه شوید.

برای دیدن مدرسه عباسقلی خان، تور مشهد را با راستین گشت رزرو کن!

قدمت مدرسه عباسقلی خان

مدرسه عباسقلی خان شاملو که به اختصار به آن مدرسه عباسقلی خان می‌گویند، قدمتش به حوالی قرن یازده هجری برمی‌گردد. این مدرسه همانطور که شاید از اسمش مشخص باشد، به دست شخصی به نام عباسقلی خان بیگلربیگی ساخته شده است. شخصی که نامش به عنوان یادبود در سردر این بنای تاریخی نیز آمده است. از عباسقلی خان موقوفات بسیاری باقی مانده که صحبت از تعدادشان بی معنی است.

 اما از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به بازار، گمرک، وقفیاتش به آستان قدس رضوی و… اشاره کرد که البته مهم‌ترین و برجسته ترین‌شان همین مدرسه است. این بنای تاریخی که جزو آثار ملی ایران محسوب می‌شود در ابتدای خیابان صفوی مشهد واقع است. جایی که امروزه یکی از حوزه‌های علمیه مشهد محسوب می‌شود.

معماری مدرسه عباسقلی خان

معماری بی‌نظیر و زیبای این بنا به گونه‌ای است که شما را در همان ابتدای ورودتان با خود همراه می‌کند. بنایی چهار ایوانی در دوطبقه که دورتادورش پر است از حجره‌های آجری با کاشی کاری‌هایی چشم نواز که هر بیننده‌ای را به خود جذب می‌کند. حجره‌هایی که تعدادشان چیزی در حدود صد تا می‌شود و رو به روی‌شان غرفه‌ای در امتداد حیاط وسیع و زیبای بنا قرار دارد.

 دیوارهای مدرسه پر است از انواع مقرنس‌ها و کاشی‌هایی که بر آجرهای زیبای بنا نقش بسته‌اند. جالب است بدانید این مدرسه دوازده راه پله نیز دارد که هر کدام‌شان طبقات را به هم وصل می‌کنند. در کنار همه این‌ها، مدرسه سه ایوان بزرگ نیز دارد که امروزه از آن‌ها برای برپایی مجالس ویژه در ایامی خاص و همچنین تدریس برخی دروس استفاده می‌شود.

تغییرات مدرسه عباسقلی خان در طول زمان

این گونه به نظر می‌رسد که در ابتدا سردر متصل به ایوان شمالی و سپس خود مدرسه بنا شده است. سر در بنا نیز که از زیبایی‌های ویژه مدرسه است پس از آن طراحی و ساخته شده است. البته برخی نیز بر این باورند که در ابتدا جلو خانی که در جلوی مدرسه قرار داشته تخریب و پس از آن جایش سردر جلو هشتی امروزی را ایجاد کرده‌اند.

در هر صورت حقیقتی که وجود دارد این است که ساختمان اصلی مدرسه چیزی در حدود 20 سال قبل از سر در امروزی بنا شده است. بنایی که بنا به ضرورت توسعه حرم امام رضا و تعریض خیابان صفوی کمی تخریب شده است. اما نکته مهم اینجاست که چون سردر از اهمیت تاریخی و زیبایی خاصی برخوردار بود حفظ و با تخریب فضای خالی پشتش به همان شکل به عقب هدایت شد. تا فضای خیابان صفوی هم‌چنان از زیبایی این سردر که پیشنهاد می‌کنم به هیچ وجه از دستش ندهید خالی نشود.

کتابخانه مدرسه عباسقلی خان

در حدود شصت سال پیش، کتابخانه‌‌ای در این مدرسه بنا شد که امروز یکی از ارزشمندترین کتابخانه‌های مشهد و البته حوزه‌های علمیه محسوب می‌شود. کتابخانه‌ای که به دلیل وقف کننده‌ آن به کتابخانه سید نیز معروف است. سید علی بهشتی با تهیه و وقف کتاب‌های ارزشمند  این مدرسه را پربارتر از قبل و آن را تبدیل به یکی از مراکز مهم مطالعاتی مشهد در حوزه علوم دینی کرده است.

سوالات رایج